نشریه پرواز -
شهریور 1388
درون کوره...
با
رسیدن فصل گرما شاید شما هم گاهی احساسِ ناخوشایندی را به صورت گرمای بیش از حد در
بدن و تشنگی شدیدی که حتی با نوشیدن حجم زیادی از مایعات برطرف نمی شود را تجربه
کرده اید. این تجربه همان گرمازدگی است که برطرف کردن آن نیازمند آگاهی های فردی
است. حتماً می دانید که بدن انسان باید حرارتش را در حدود سي و شش و نيم الي سي و
هشت و نيم درجة سانتیگراد حفظ کند. تغییراتِ دمای بیش از دو درجه کمتر یا بیشتر از
این محدوده در بدن می تواند اختلالات شدید عملکرد دستگاه های بدن را در پی داشته
باشد. به طور معمول دمای بدن نتیجه تعادل بین تولید و جذب حرارت از یک سو و دفعِ آن
از سوی دیگر است. هنگامی که گرمای انباشته شده در بدن بیش از ظرفیت بدن برای دفع آن
باشد، حتی اگر فرد مرتب مایعات بنوشد باز هم دمای بدنش بالا خواهد رفت. در واقع در
اکثر موارد به علت تعریقِ شدید، کم آبی قبل از گرمازدگی رخ می دهد و احتمال بروز
گرمازدگی را نیز بیشتر می کند. این حالت که می-تواند به دنبال تعریق شدید و یا
اسهال و استفراغ شدید اتفاق بیفتد به صورت علائمی مانند تشنگی، پوست قرمز، تهوع،
افزایش تعداد ضربانِ قلب، ناآرامی و تحریک پذیری و کمبود کارایی کافی در فرد و در
موارد شدیدتر سرگیجه، سردرد، تنگی نفس و احتمال شوک بروز می کند. چون روشِ دفاعی
بدن در برابر کم آبی به صورت تشنگی به تنهایی نمی-تواند این مشکل را برطرف کند،
باید در روزهای گرم، بیشتر از میزانی که برای رفع تشنگی لازم است، آب بنوشید.
حال با مشاهده هر یک از علائم فوق در خود یا دیگران اقدامات زیر را انجام دهید:
1- توقف تمام فعالیت ها و دراز کشیدن
2- انتقال فرد به محوطة خنک و سایه
3- جایگزینی مایعات از دست رفته (اگر فرد دچار گیجی یا حالت تهوع باشد، باید با
تزریق سِرُم حجم از دست رفته جبران شود.)
همانطور که اشاره شد، کم آبی مشکل گرمازدگی را در پی دارد که این حالت در بسیاری
موارد به صورت بیهوشیِ ناگهانی ظاهر می شود. اما گاهی قبل از بیهوشی علائم هشدار
دهنده ای از قبیل سردرد و سرگیجه، منگی و اختلالات هوشیاری، توهم، ضعف، اختلالات
تعادل و تکلم همچنین تشنج، بی اختیاری ادرار یا مدفوع و خونریزی از بینی بروز
می نماید.
در گرمازدگی حرارت بدن بالا می رود و به چهل درجه یا بیشتر می رسد، با این حال فرد
تقریباً عرق نمی کند. بنابراین پوست گرم و خشک است، تنفس سریع تر می شود و اگر کم
آبی برطرف نشده باشد علائمِ شوک نیز نمایان می شود (فشار خون پایین- نبض سریع و
ضعیف) در غیر این صورت ضربان قلب پر و سریع خواهد بود. در این صورت شما باید:
فرد را به یک محل خنک و سایه ببرید و لباس های او را حتی-المقدور از تنش خارج کنید.
اگر هوشیار باشد به وی نوشیدنی خنک بدهید و برای خنک کردنِ بدن چنانچه در کنار رود،
نهر، استخر یا آبگیر قرار داشتید فرد را در آبِ خنک قرار دهید. در صورت عدم وجود
مواردِ فوق پاشویه و تن شویه را به این صورت انجام دهید: یک ملحفة خیس روی او قرار
داده و با پاشیدن آب آن را خیس نگه دارید. فراموش نکنید که فرد را با آبِ معمولی
خنک کنید چون آبِ خیلی سرد با منقبض کردن عروقِ پوست از دفع حرارت بدن جلوگیری
می کند. همچنین به وسیلة باد زدن یا روشن کردن پنکه یا کولر او را در معرض جریان
هوا قرار دهید تا دمای بدن پایین بیاید. اگر دمای بدن کاهش یافت به او لباس خشک
بپوشانید و جریانِ هوا را قطع کنید. در صورت افزایش دوبارة دمای بدن، مراحل قبل را
تکرار کنید.
