نوشته :اریک فروم- ترجمه اکبر تبریزی
بهمن 1379

کتاب پیامبران
اشاره :"נביאים" نویئیم – به معنای انبیاء یا پیامبران ، دومین بخش از مجموعه تنخ یا عهد عتیق و شامل هشت جلد است که عبارتند از: یهوشوع، داوران، شموئل، پادشاهان، یشعیا، یرمیا، یحزقل و جلد هشتم که نبوت 12 نبی به این شرح است:هوشع، یویل، عاموس، عودیا، یونعا، (یونس) ، میخا، ناحوم، حبقوق، صفنیا، حگی، زخریا (ذکریا)، و ملاخی (آخرین پیامبر بنی اسرائیل). این بخش به اختصار در این مقاله "کتاب پیامبران" نامیده می شود و حاوی شرح وقایع تاریخ بنی اسرائیل پس از رحلت حضرت موسی 3300 سال پیش تا ویرانی دومین معبد بیت المقدس (200 سال پیش می باشد).
کتاب پیامبران علاوه بر شرح وقایع، در برگیرنده نبوت انبیاء بنی اسرائیل ، هشدارها، پندها و پیش بینی های آنان می باشد. اریک فروم در این مقاله با نگاهی جدید این مجموعه را بررسی می کند.
                                                                    **** برای بحث درباره کتاب پیامبران با ما نخست باید به چند پرسش پاسخ بگوییم . آیا هنوز کتاب پیامبران جز برای مسیحیان و یهودیان مومن برای دیگران معنی و مفهمومی دارد؟ یا سئوال ر این گونه مطرح کنیم: آیا نباید آن کتاب امروز هم برای هر کسی با مفهوم باشد؟یا کمی فراتر برویم و بپرسیم: آیا نباید دوباره با آنها رابطه برقرار کنیم زیرا ارتباط با آنها قطع شده است؟ آیا در روزگاری زندگی می کنیم که دیگر نیازی به پیامبران نیست؟ اما مادام که درباره تعریفی که در کتاب عهد عتیق از پیامبر شده است نظر مشترک نداشته باشیم نمی توانیم به پاسخ آن پرسش ها بپردازیم. آیا پیامبر پیشگویی است که از آینده مقدر خبر می دهد؟ آیا فقط حامل خبر بد است و راه های مختلف زندگی را تشریح می کند و درباره راهی که منتهی به نابودی میشود و هشدار می دهد؟
دین پیامبران چه بود؟ پیامبران ایمان به خداوند یکتا را تبلیغ می کردند که حقیقت و عدل جزو ذات اوست اما در درجه نخست با ایمان کاری نداشتند بلکه هدفشان رهبری بود، راه اجرا و عملی کردن اصول خداوند را در این جهان نشان میدادند. از ایمان یک نکته را مهم تر می دانستند و به آن تکیه می کردند: پروردگار متعال، تنها خدای یکتا و راستین است . معنی این نکته چیست؟ آیا یک قضیه ریاضی است، وحدت در برابر کثرت؟ خیر، معنی آن نکته این است که یک وحدت و یگانگی در فراسوی هر تکثر و هر تشتت احساس ها و سائقه های ما وجود دارد. یکتایی که برترین اصل است. زمانی می توانیم این یکتایی در افکار پیامبران را درک کنیم که عامل مهم دیگری را نیز به حساب آوریم . تفاوت بین خداوند و بت ها یا خدایان دروغین. بت ها ساخته دست بشرند خدا هم اگر مثل بت پرستش شود تبدیل به بت می گردد و مصنوع بشر میشود. خداوند زنده است و عبارت "خدای زنده" را مکرر می شنویم . بت ها شی اند یا بهتر بگوییم مرده اند . یکی از پیامبران در تعریف بت ها گفته است:"چشم دارند اما نمی بینند گوش دارند اما نمی شنوند"
پیامبران می دانستند که پرستش بت انسان را به بردگی می کشاند ، و هشدار می دادند که بت پرست از یک تکه چوب آتشی روشن می کند و نانی می پزند و با نیمه دیگر بتی می سازد و به آن سجده میکند و آن را بالاتر و برتر از خود میداند . چرا آن تکه چوب بر او برتری می یابد؟ زیرا بت پرست همه نیروهای خود را به آن چوب منتقل می کند و در نتیجه خود از توانایی تهی و بت سرشار از قدرت می شود . هر قدر بت قدرتمند تر شود بت پرست برای رهایی از ناتوانی کامل بیشتر به تب تسلیم میوشد، تا با عبد و عبید شدن مقداری از قدرت درونی خود را که به آن واگذاشته است پس بگیرد. به زبان فلسفی امروزی م این پدیده را "از خود بیگانگی" می گوییم.
از خود بیگانگی که مارکس و هگل آن را به کار برده اند همان بت پرستی به زبان پیامبران است. پرده شی شدن، از دست دادن"خود" باطنی و آزادی و به خود پرداختن در نتیجه انقیاد . ما خیال می کنیم که چون مانند بابلی ها و فینیقی ها ، "بعل" و "ایشتار" نداریم، پس بت هم نداریم و بت پرست نیستیم. خیر، بت داریم و منتها با نام های دیگر ، نام آنها بعل و ایشتار نیست، دارایی، قدرت، تولید کالا، کالای مصرفی، مقام، شهرت و هر چیز دیگری که مردم در برابر آن زانو می زنند و خود را برده آن کرده اند نام بت های ما هستند.
شاید مهمترین سهم پیامبران در تاریخ ،بینش آنان درباره ظهور ناجی باشد. این بینش تازه و بی همتا ، سودمندی تاریخی خود را ثابت کرده است .بصیرتی است مربوط به "نجات" ، نجات انسان از طریق تحقق خود. پیامبران با وعده ظهور ناجی بشارت می دادند که آن شوربختی و ادبار که در بهشت نصیب آدم شد به پایان خواهد رسید .شوربختی انسان تا حدی نتیجه از دست دادن آرامش باطن، افزایش توقعات و ایجاد نیاز به داشتن هر چیز بیشتری بود . رابطه بین زن و مرد از آثار همان است . تسلط مرد بر زن امروزه امری مسلم و بدیهی است اما در کتاب مقدس آن فرادستی، یک شوربختی تحمیل شده و تنبیه تلقی شده است. به سخنی دیگر زمانی که انسان هنوز از بهشت رانده نشده بود مرد بر زن تسلط نداشت. مدارک تاریخ هم گواه آن است که در ما قبل تاریخ چنان رابطه ای بین دو جنس نبود.
آخرین نتیجه آن شوربختی دشمنی بین انسان و طبیعت است، بدین معنی که انسان ناچار باید نان خود را با عرق جبین به دست آورد و کار لذت بخش نیست بلکه نوعی تنبیه است. این عقیده تا امروز هم به منزله واقعیتی پابرجاست ، همان شوربختی که انسان را محکوم به دشمنی با طبیعت کرده است، شامل درد زایمان زنان هم می شود. عرق جبین مرد و درد زایمان زن دو نماد تحقیر و تنبیه بشر در زبان نفرین کتاب مقدس است. همان گونه که گفتیم ما امروزه آن دو وضع را طبیعی و پرهیز ناپذیر می دانیم، اما در دوران نویسندگان کتاب مقدس چنین نبود.
منظور از پیامبران از ظهور ناجی چه بود ؟آنان برقراری صلحی بالاتر از نبودن جنگ، همبستگی و هماهنگی بین افراد ملتها و بین زن و مرد و بین انسان و طبیعت ، و ایجاد وضعی را می خواستند که دیگر به انسان، ترسیدن آموخته نشود. توجه نداریم که پرخاشگری و خشونت از عواقب ترس است و به ما می آموزند که هر گامی را با ترس و لرز برداریم، به دیگران بدگمان بوده و منتظر بدترین پیشامد باشیم. پیامبران تا آن حد رادیکال بودند که می گفتند پرخاشگری هنگامی از بین می رود که ترس ریشه کن شود این عقیده ای است که در دوران ظهور ناجی شدنی است . به نظر آنان آن عصر روزگار فراوانی خواهد بود. نه تجمل، بلکه در این معنی که سفره برای همه گسترده خواهد شد تا هر کس که بخواهد بخورد، هر کس در مقام انسان ، حق خواهد داشت که بر سر آن سفره بنشیند و در خوراک با دیگر ابناء بشر شریک شود. یکی دیگر از ویژگی های دوران ظهور ناجی این است که مردم در صلح و صفا به سر خواهند برد، از حرص و حسد نشانی نخواهد ماند، دیگر بشر با همنوع خود بود و زندگی هدف و مقصد دیگر خواهد داشت . آن هدف تامین نیازهای جسمی نخواهد بود . گرچه برآورده کردن آن نیازها همواره مسئله ای در زندگی است، اما بی راه حل باقی نخواهد ماند. پیامبران خواستار شناختن کامل خداوند بودند. و یا به زبان غیر دینی می خواستند که انسان قوای روحی، زندگی خود را تا حد بی نهایت تکامل بخشد. میگفتند که انسان باید آزاد و مرکز و کانون خود باشد ، باید همان شود که هر انسانی توانایی و ظرفیت آن را دارد.دریک معنی عصر ظهور ناجی، آفرینش دوباره دورانی خواهد بود که انسان هنوز در بهشت به سر می برد . دوران آغاز تاریخ یا آغاز ماقبل تاریخ چنان دورانی بود . پیش از آن که بشر خود را فردی جدا از دیگر همنوعان بیابد هماهنگی همان وحدت انسان های توسعه نیافته ابتدایی و ما قبل تاریخ بود.دوران ظهور ناجی برگشت آن هماهنگی است. منته این بار انسان خود را در متن تاریخ می بیند . عصر ظهور ناجی نه پایان تاریخ که نماینده آغاز واقعی تاریخ انسان خواهد شد، زیرا در آن دوران بشر بر همه موانعی که او را از انسان کامل شدن بازداشته است پیروز خواهد گردید.
قبلاً درباره نفوذ بنیادی عقیده بر دوران ظهورناجی در تکامل نوع بشر سخن گفتیم. شاید هیچ عقیده ای به اندازه آن در اعتلا ما موثر نباشد . بی آنکه وارد جزئیات شوم می خواهم بگویم که مسیحیت و سوسیالیسم عمیقاً متاثر از عقیده بر ظهور ناجی بوده اند ، اگر چه هر کدام شکل متفاوتی به آن داده و تا حدی از مسیری که گفتیم منحرف شده اند. عقیده بر ظهور ناجی در تمام طول تاریخ زنده نگه داشته شده است. گر چه مانند خود مسیحیت گاهی دچار زوال و حتی فساد گردیده، اما هرگز نمرده و مانند بذری زنده مانده است. آن عقیده امروز هم به صور مختلف دیده میشود که سوسیالیسم نمونه ای از آن است . سوسیالیسم اومانیستی مارکس وسیله کشورهای به اصطلاح سوسیالیست با سرعت و شدت به تباهی کشید شده است اما باز هم تخم آن به کلی نمرده است . زنده شدن مکرر نوع غیر دینی عقیده بر ظهور ناجی را در سوسیالیسم – مارکسیستی و نه در بین سوسیال دموکرات ها با سوسیالیسم کمونیستی ، می توان دید . مبالغه نخواهد بود اگر گفته میشود که جامعه نوین بدون عقیده بر ظهور ناجی قابل تصور نیست و تاریخ نوین هم بی آن عقیده بر ظهور ناجی قابل درک نمی باشد، مگ این که معلوم شود کجا و چگونه آن عقیده پیروز یا به تباهی کشیده شده است به همین دلیل می توان گفت که پیامبران امروز نیز با ما رابطه دارند زیرا اکنون هم با انتخاب هایی روبه رو هستیم؟ که بسیار شبیه به انتخاب های دوران پیامبران است . باید راه های جایگزین مختلف را بشناسیم تا بتوانیم یکی را در پیش بگیریم . برای پی بردن به رابطه کتاب پیامبران با خود نباید منحصرا به رویدادهای جاری مشغول باشیم . باید آن کتاب را بخوانیم که اثری هیجان آور و روشنفکر بوده و از هر خبری تازه تازه تر و روزآمدتر است و ما را از جهان حاضر آگاه می کند . خبرهای روز وضع موجود را نشان میدهند اما نوری بر آن نمی تابانند تا روشن شود.





	استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است. .Using the materials of this site with mentioning the reference is free این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید