آبان 1395
امید شایان
مهر
عضو کمیته فرهنگی
سال
نو عبری بالهای خود را به سوی ما میگشاید و دوباره روز مقدس «روش هشانا» فرا
میرسد. روزی که از صدای تفیلاهای جماعت دروازه آسمان به لرزه درمیآید، حصار
قلبها را میشکند، غبار گناهان را میزداید، نهال خدادوستی را در قلب انسانها
شکوفا میکند و هر یهودی را به بازگشت به سوی پروردگار مهربان دعوت
میکند. روزی متفاوت از روزهای دیگر سال که لحظاتی عرفانی را با خود به همراه دارد،
لحظاتی که همه را به تأمل وا میدارد و ناخودآگاه اشک پشیمانی در چشم همه حلقه
میزند. لحظاتی فراموش نشدنی که همه سکوت میکنند ولی با سکوت خود از عمق دل به سوی
پدر آسمانی خود فریاد میزنند. همانند فرزندی که جویای لطف و مرحمت پدر میباشد،
خداوند، پدر مهربان خود را صدا کرده و از او طلب عفو و بخشش میکنند.
شادی و غم در زندگی توأمند، ولی هیچگاه نمیتوان ارتباط و پیوستگی این دو را مانند
روز آغاز سال جدید حس کرد. سال گذشته با تمام ناراحتیها و یاسهای آن سپری میشود
و سال جدید با تمام امیدها و آرزوها فرا میرسد. طبیعی است که انسان اندیشمند فرا
رسیدن سال جدید را غنیمت میشمارد و درباره ارزش زندگی، هدف و معنا و مسائل آن به
تفکر و تفحص میپردازد. بدین سبب است که آغاز سال جدید یهودی (عبری) با جشن و سرود
و پایکوبی همراه نیست بلکه آغاز آن با ده روز تفکر و توبه دنبال میشود. در این ده
روز هر شخص باید ارزشیابی دقیقی از زندگی سال گذشته خویش به عمل آورد و در بهبود
کیفیت زندگی خویش بکوشد. اگر چه شخص از نتیجه این ارزشیابی و وضع زندگی خود ناراضی
باشد، چنانچه با ایمان باشد به طور قطع به ارزشمند بودن موهبت زندگی معترف خواهد
شد.
بزرگترین خصوصیت این عید روحیه مطمئن انسان است که به جستجوی راهی برای غلبه بر
مشکلات زندگی و بهبود آن میپردازد و برای این منظور بر خدا توکل مینماید. این روز
با هیبت آمیخته با احترام، هر فرد یهودی را به سوی محفل راز و نیاز یعنی کنیسا
میکشاند و هر فکری را به سوی پروردگار مشغول میگرداند. این ایام قادر به بوجود
آوردن تحولات روحانی بزرگی در هر یهودی است و چه بسا افرادی توانستهاند در چنین
روزهایی پایههای زندگی جاویدانی را برای خود بنا نهند.
علمای یهود چنین عقیده دارند که روز «روش هشانا» روز بزرگ داوری و اجرای عدالت الهی
است. این روز به وسیله ده روز توبه دنبال میشود و روز «کیپور» روز پایان ایام توبه
است و تمام مخلوقات به مانند «فرزندان مارون» از پیشگاه الهی عبور کرده و داوری
میشوند.
תְפִלָּה ، תְּשׁוּבָה וּצְדָקָה ، מַעַבִירִין אֶת רֹעַ הַגְּזֵרָה .
تفیلا (دعا) ، تشووا و صداقا احکام بد را باطل میکنند ...
معنای دقیق این اصطلاح «بهمانند فرزندان مارون» که منبع آن از «میشنا» است، به
وسیله علمای یهود مورد بحث قرار گرفته است. بعضی از علمای یهود «مارون» را لغتی از
ریشه آرامی میدانند که به معنای گوسفند است. انعکاس این عقیده در سرود زیبایی که
در این ایام خوانده میشود، آمده است. در این سرود ذات خداوند به شبانی مهربان و
عادل تشبیه شده که تمام موجودات همانند گوسفندانی از حضورش عبور میکنند . گروهی
دیگر از دانشمندان یهود را عقیده بر آن است که معنای «مارون» گذرگاه تنگ و باریکی
است که افراد یک کاروان مجبورند تک تک از آن عبور میکنند.
عدهای دیگر معنای «مارون» را سان دیدن پادشاه دانسته و چنان تفسیر میکنند که
گروهی سرباز از جلوی فرمانده خود عبور کرده و فرمانده یکایک سربازان را مورد بررسی
قرار میدهد.
تمام این تفاسیر یک فکر و یک عقیده را میرساند و آن این است که ذات خداوند اعمال و
کردار هر یک از مخلوقات خود را با دقت مورد بررسی قرار داده و آنان را تحتنظر
دارد. این عقیده که در روز »روش هشانا» هر فرد متدین و درستکاری در اعمال و رفتار
گذشته خویش تفحض و تفکر کند، در بسیاری از نمازهای این روز آورده شده است.
به طور کلی در یهودیت، جامعه به صورت یک واحد کامل دارای اهمیت بسزایی است و از
درجه خاصی برخوردار است. مذهب یهود، مذهبی است اجتماعی نه انفرادی، با وجود این
«روش هشانا» به ما خاطر نشان میکند که هر اجتماعی از ترکیب فردها به وجود میآید و
هر فرد دارای افکار، امیدها، آرزوها و ترسهای مخصوص به خویش است. هیچ فردی قادر به
رسیدن به آرزوها و غلبه بر مشکلات خویش نیست مگر آن که فکر کند، تحقیق نماید و عمل
کند و در حقیقت به خود کمک نماید.
در تلمود «مَسِخِت سنهدرین» مثالی آمده است که این عقیده را بیشتر توجیه میکند،
اگر انسانی قالب سکهای بسازد و با آن قالب هزاران سکه را ضرب کند، تمام این سکهها
کاملاً یکسان بوده و با یکدیگر اختلاف نخواهند داشت، ولی ذات خداوند قالبی ساخته و
میلیونها سکه را با آن ضرب میکند و هیچ کدام از این سکهها با دیگری تشابهی ندارد
منظور این است که ذات مقدس خداوند با وجود این که تمام انسانها را از آدم اولیه
بوجود آورده، با این وجود هر فرد با دیگری از لحاظ افکار و شخصیت و انتخاب روش
زندگی متفاوت است. اگر فردی در انتخاب روش زندگی و خداشناسی منحرف شود، در حقیقت
اجتماع از موجود مفید و مؤثر و از برکت و نوری که قرار بود به وسیله خداوند به آن
فرد اعطا گردد محروم میماند. در منابع مختلف مذهبی یهود چهار نام برای این روز
بزرگ ذکر شده است:
الف : «روش هشانا» که متداولترین نام است. «روش» به معنای سر یا آغاز و «هشانا» به
معنای سال.
ب : «یوم تروعا» : در تورات مقدس این روز به نام «یوم تروعا» روز نواختن شوفار «
کرنا» ذکر شده است.
ج : «یوم هَدین» : روز داوری.
د : «یوم هَزیکاروُن : روز یادآوری.
منظور از روز یادآوری چنین است که در این روز ذات خداوندی مخلوقات خویش را مورد
تفقد قرار میدهد.
البته به کار بردن کلمه یادآوری جنبه مثال دارد و به زبانی است که ما انسانها قادر
به درک آن هستیم.
برای ذات خداوند یادآوری و فراموشی نمیتوان قائل شد. دانشمند بزرگ یهودی میگوید:
در نمازهای «روش هشانا» ما بیان میکنیم: ذات مقدس و متبارک خداوند مطالب فراموش
شده توسط بشر را به یاد میآورد و بهتر است بگوییم آنها را به ما یادآوری میکند.
بشر مغرور فقط از خوبیها چه کوچک و چه بزرگ که در زندگی خویش انجام میدهد آگاه
است و آن را به خاطر میسپارد اما اشتباهات و خطاهای خود را همیشه از یاد میبرد.
اما خداوند به این خطاها واقف است و با وجود گناهان و اشتباهات ما انسانها، با
رحمت و تفقد خویش آنها را به حساب نمیآورد.
در مورد شخص امین و درستکار که همیشه اشتباهات و خطاهای خود را به خاطر داشته و
اعمال نیک خود را کم و ناچیز میداند، خداوند بخشنده و رحیم میفرماید: او اعمال
نیکویش را فراموش کرده است ولی من آنها را فراموش نخواهم کرد و در این روز بزرگ و
مهیب آنها را یادآوری خواهم کرد.
رحمتهای پروردگار آن قدر بیشمارند که ایام توبه و بازگشت را در اختیار ما
انسانها میگذارد که اگر از آنها حداکثر استفاده را ببریم و به تفیلا و توبه و
اعمال نیک بپردازیم و اراده و میل خود را به انجام فرامین و نزدیکی به خداوند ابراز
نماییم، مطمئناً ایامی را همراه با خوبی، آرامش و آسایش در پیشرو خواهیم داشت.
خداوندا .... دنیای آشفتۀ درونم را که تنها از نگاه تو پیداست، با نجوای مهربان
خود، آرام کن. تا وجود داشتن و بودنت را به زیبایی احساس کنم.
|