سیما اخلاقی (رفوآ)
مترجم زبان انگلیسی
پاییز 98
براساس
نوشته‌های کتاب مقدس و باورهای دینی، یهودیان فرزندان ابراهیم، اسحق، یعقوب، سارا،
راحل و لئا هستند. اما در طول تاریخ آنها با فراز و نشیب‌های متعددی مواجه شده‌اند
که منجر به مهاجرت‌های متعدد یهودیان به نقاط مختلف جهان گردیده است. در طول این
تاریخ پر رمز و راز، یهودیان براساس مکانی که در آن سکنی داشته و تاثیری که از محیط
زندگی و مردم اطراف خود می‌گرفتند به گروه‌هایی تقسیم شدند. از جمله یهودیانی که در
فرانسه کنونی ساکن شدند خود را «سُرفات» (Tsarefat) و گروهی که در کشور اسپانیای
کنونی سکنی گزیدند خود را «سِفاراد» (Sefarad) و بالاخره گروه بزرگتری از یهودیان
خود را اَشکِنازی (Ashkenazi) نامیدند. در مورد خاستگاه یهودیان اشکنازی اختلاف
نظرهای بسیاری وجود دارد و محققان مختلف در برهه‌های مختلف زمانی براساس شواهد و
مدارکی که در اختیار داشته‌اند فرضیه‌هایی را ارائه کرده‌اند.
یک نظریه‌ی غالب در باره ریشه‌های یهودیت اشکنازی این است که آنها در امپراطوری روم
موجودیت پیدا کردند و زبان «ییدیش» را هم که متشکل از زبان‌های عبری، آلمانی،
اسلاویک و آرمائیک بود به عنوان زبان خود انتخاب کردند. طبق این نظریه‌ها محل سکونت
این یهودیان در کناره‌های غربی رود راین بوده است.
طی سال‌های اخیر محققان مطالعات بسیاری را با استفاده از دانش علم ژنتیک،
زبان‌شناسی و جغرافیای جمعیتی انجام داده‌اند که با نظریه‌های پیشین در یک راستا
نیست. از جمله تحقیقاتی که اخیرا انجام شده مطالعاتی است که توسط دکتر Eran Elhaik
، متخصص ژنتیک و یکی از محققان دانشگاه «شفیلد» انگلستان به عمل آمده است. وی با
استفاده از سیستم مدل‌سازی کامپیوتری داده‌هــای ژنتیــکی یهودیان اشکنــازی را به
اطلاعـــات جغرافیایی تبدیل کرده است .
در بررسی DNA یهودیان اشکنازی و مقایسه آن با داده‌های ژنتیکی پیشینیان آنها روشن
شد که این گروه از یهودیان از نژاد اروپایی هستند و تنها 3% ترکیب ژنتیکی آنان به
مدیترانه شرقی (جایی که اکنون خاورمیانه نام دارد) شامل اسرائیل، لبنان، بخشی از
سوریه و غرب اردن باز می‌گردد. مطالعات انجام شده توسط وی همچنین نشان می‌دهد که
90% پیشینیان یهودیان شمال و شرق اروپا که به عنوان یهودیان اشکنازی شناخته می‌شوند
از نسل یونانیان و ایرانیانی هستند که در 2000 سال پیش به کشور ترکیه کنونی مهاجرت
کرده‌اند و بنابراین خاستگاه آنان به جای هر بخش دیگر از خاورمیانه، جایی در ترکیه
کنونی بوده است.
این دانشمند بر این باور است که سه روستای فعلی ترکیه با نام‌های «اسکناز»
(Eskenaz)، «آشاناز» (Ashanaz) و «ایسکناز» (Iskenaz) در غرب جاده ابریشم زادگاه
این یهودیان بوده است و ریشه کلمه اشکناز از کلمه «آشگوزا» (Ashguza) است که مردم
آشور و بابل سکایاها را با این نام می‌خواندند. وی با اشاره به اسامی این روستاهای
ترکی مدعی است که تنها در ناحیه شمال شرق ترکیه چنین روستاهایی با این نام‌ها وجود
دارد.
وی بر این باور است که سرزمین کنونی ایران هم خاستگاه دیگر یهودیان در قرن ششم بوده
و تحملی که مردم فارسی‌زبان نسبت به یهودیان نشان دادند موجب گردید که آنان نام‌های
ایرانی برای فرزندان خود انتخاب کنند، از آداب و رسوم و فرهنگ آنان پیروی کنند و در
امر تجارت و بازرگانی در این کشور سرآمد باشند. آنها همچنین مردمی را که در کناره
دریای سیاه زندگی می‌کردند به آئین خود درآوردند و به این ترتیب شبکه اجتماعی خود
را گسترده‌تر کردند. در بین این یهودیان نوآئین، Alans (قبیله‌های کوچ‌نشین
ایرانی)، یونانیان و اسلاوها هم بودند که در ساحل جنوبی دریای سیاه سکونت گزیدند.
آنها کتاب مقدس یهودیان را به زبان یونانی ترجمه کردند، کنیسه‌های متعددی ساختند و
شبکه اجتماعی خود را توسعه دادند.
این مردم نام اشکناز را برای خود انتخاب کردند و دنبال کردن رد DNA یهودیان اشکنازی
به اشکناز قدیم، جایی در جاده ابریشم در شرق ترکیه می‌رسد.
در زمانی که این یهودیان نام اشکنازی را برای خود انتخاب کردند گروه دیگری به نام
Gok-Turks وارد عرصه شدند که در تاریخ یهودیان تاثیر گذار بودند.
در قرن ششم میلادی، این قبیله چادر نشین(Gok-Turks) تحت حکومت قبیله‌ای ترکی-
سیبریایی به نام «آشینا» (Ashina) قرار داشتند. امپراطوری چین در آن زمان آنها را
مجبور کرد که سرزمین خود را ترک کنند و به سمت غرب و دریای سیاه مهاجرت کنند.
قبیله «آشینا» به دلیل آشنا بودن با رموز جنگ با بسیاری قبایل در آن منطقه متحد شد
و حکومت «خزرها» را تشکیل داد. در این حکومت آزادی ادیان وجود داشت و حکومت آنان به
لطف برقراری سیستم مالیاتی توانست به سرعت قدرت بگیرد.
از دهه 690 پس از میلاد، آزار و اذیت‌های امپراطوری مسیحی بیزانتین (روم) نقش مهمی
در گسیل یهودیان از اطراف دریای سیاه به منطقه تحت حکمرانی امپراطوری خزرها داشته
است. جایی که آنها را با آغوش باز می‌پذیرفتند. مردمی که تحت حکمرانی خزرها بودند
اکثرا از نژاد اسلاو بودند. دانشمندان در بررسی‌های ژنتیکی یهودیان اشکنازی رد پای
مردم خزر را هم یافته‌اند که از آئین خود -«شامانیزم »- روی گردانده و به آئین
یهودیت درآمده بودند. این بدین معناست که مردم «آشینا» که هسته مرکزی خزرها را
تشکیل می‌دادند جذب جمعیت یهودیان شدند. جمعی از خزرها در دهه 730 میلادی به آئین
یهودیت پیوستند.
درست در همین زمان بود که یهودیان بسیاری از رسوم اسلاوها را هم آموختند و حتی از
زبان اسلاو به عنوان یـک زبان سری در معاملات و تجارت خود استفاده می‌کردند.
اما زمانی که امپراطوری خزرها در حوالی قرن یازدهم رو به افول گذاشت گروهی از
یهودیان به بخش‌های مرکزی اروپا مهاجرت کردند. در این زمان بود که بازرگانان یهودی
که به زبان ییدیش صحبت می‌کردند در تماس با مردم اروپای مرکزی قرار گرفتند که غالبا
به زبان آلمانی صحبت می‌کردند و به‌تدریج کلمات اسلاوی را با کلمات آلمانی جایگزین
کردند در حالی که دستور زبان اسلاو را همچنان به کار می‌بردند. به نظر می‌رسد که
واژه‌های عبری هم کم‌کم راه خود را به این زبان باز کرده است. بررسی-هایی هم که در
باره زبان ییدیش توسط این دانشمند انجام گرفته نشان می‌دهد که این زبان اصالتا زبان
اسلاو است و در قرون 8 و 9 میلادی توسط بازرگانان یهودی که در شمال جاده ابریشم که
چین را به اروپا متصل می‌کرد مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در زبان «ییدیش» وجود عناصر زبان ترکی و ایرانی بسیار قابل ملاحظه است. مجموعه
تلمود که در قرن ششم میلادی تکمیل شد تاثیر زیادی از زبان و مذهب ایرانیان گرفته
است.
منابع
1. Frontier
2. Wikipedia
3. The Indipendent
-زبان Aramaic- زبان سامی قبایل آریایی که در شمال و مرکز خاورمیانه قدیمی
زندگی می‌کردند. این زبان بسیار به زبان‌های عبری، سریانی و فنیقیه ای نزدیک است و
با الفبای زبان فنیقیه ای نوشته می‌شود.
-مدل‌سازی ژنتیکی که در این تحقیق به کار گرفته شده بر اساس داده‌هایی است که از
367 یهودی از مناطق شمالی و شرقی اروپا و 600 فرد غیر یهودی از غرب آسیا و اروپا به
دست آمده است.
- Scythians-سکایاها- دسته ای از مردمان کوچ نشین ایرانی تبار بودند که قدمتشان به
پیش از دوران هخامنشیان برمی‌گردد.
- Shamanism- یک سنت تاریخی و یک سبک زندگی است. شمنیزم راهی است که انسان با طبیعت
و تمامی مخلوقات ارتباط برقرار می‌کند. نام shaman اشاره به نام قبیله‌ای در سیبری
دارد.
