دکتر آرش آرمین
زمستان 98
آنفلوانزا
یک بیماری عفونی است که توسط ویروسی با همین نام ایجاد میشود و بر اساس نوع و
زیرگروهی که دارد میتواند باعث علائم خفیف سرماخوردگی تا
سندرومهای کشنده تنفسی بشود. همچنین این ویروس میتواند باعث علائم و بیماریهای
مشابه در جانورانی مثل پرندگان و بعضی پستانداران مثل خوک و گراز شود.[1]
آنفلوانزا سالانه بین 3 تا 5 میلیون انسان را در جهان درگیر می‌کند که این درگیری
منجر به مرگ 250 تا 500 هزار نفر از مبتلایان میشود. آنفلوانزا هر چند سال یک بار
یک پاندمی (شیوع در حد بینالمللی و نامحدود) نیز می‌دهد که اغلب با مرگ و میر
فراوان و چند میلیونی همراه است.
بیماری آنفلوانزا علائمی شبیه به یک سرماخوردگی دارد که شامل تب، گلو درد، سرفه،
بدن درد و آبریزش بینی است. علائم حدود 1 تا 4 روز بعد از مواجهه با ویروس شروع شده
و دوره آن میتواند بین 7 تا 14 روز بسته به اینکه شدت بیماری چه قدر است و آیا
عوارضی داده یا خیر متغیر باشد.
متاسفانه در برابر آنفلوانزا با مشکلات متعددی مواجه هستیم:
·ویروس آنفلوانزا انواع متعددی دارد که موجب میشود هر کدام از آنها قبل
از اینکه یک بار توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی شده باشند بیماریزا باشند.
·ویروس آنفلوانزا به شدت تغییرپذیر است و قابلیت جهش را بیشتر از هر میکرو
ارگانیسم دیگری دارد و همین موضوع باعث میشود حتی با وجود ابتلای قبلی به یک نوع
از ویروس همچنان سیستم ایمنی بدن به همان نوع حساس باشد و بیماریزایی آن حفظ شود.
·این ویروس شدیدا مسری است و به راحتی از طریق قطرات تنفسی و ذرات معلق در
هوا منتقل میشود. بنابراین بسیاری از روشهای پیشگیری مثل استفاده از ماسک و دست
ندادن و روبوسی کردن مانع انتقال کامل بیماری نمی‌شوند (اگرچه تا حد زیادی انتقال
را کم می‌کنند).
·ویروس آنفلوانزای پرندگان به تنهایی ندرتا باعث بیماری انسان میشود اما
یکی از قابلیتهای آن امکان آلوده کردن خوک و گراز است و ممکن است ویروس از پرنده
به خوک منتقل شده و حتی گاهی بدون بروز علائم در این موجود در اثر فعل و انفعالاتی
که در بدن خوک رخ می‌دهد منجر به قابلیت بیماریزایی همین ویروس در انسان شود، به
عبارت سادهتر خوک و گراز مثل یک مبدل ویروس پرنده را به ویروس انسانی تبدیل
می‌کنند.[2]
اما در مقابل آنفلوانزا چه می‌توان کرد؟
واکسیناسیون: آنفلوانزا اگرچه بسیار مسری است ولی تا حد زیادی با واکسن قابل
پیشگیری است و حتی در صورت ابتلا موجب خفیف شدن بیماری و محدود شدن عوارض آن
میشود. واکسن سه ظرفیتی آنفلوانزا برای همه افراد بالای 6 ماه توصیه میشود (دو
دوز در کودکان زیر 8 سال که قبلا واکسن نزدهاند به فاصله 4 هفته و یک دوز در سایر
افراد). ضمنا واکسن 4 ظرفیتی آنفلوانزا در افراد بالای 18 سال و به صورت تک دوز
سالانه تجویز میشود. تفاوت این دو واکسن در یک گونه اضافی در نوع 4 ظرفیتی است ولی
بیخطر بودن آن در کودکان ثابت نشده و برای افراد بزرگسال تجویز میشود. زمان تزریق
واکسن در همه سنین اوائل شهریور ماه تا اواسط مهر ماه است و بعد از این زمان اگرچه
شاید تاثیر داشته باشد ولی به علت زمان مورد نیاز برای ایمنیزایی دیگر توصیه
نمی‌شود. استفاده از واکسن در زنان باردار نیز محدودیتی ندارد.[3]
رعایت بهداشت: تقریبا کلیه بیماریهای ویروسی خصوصا انواع تنفسی مثل آنفلوانزا و
سرماخوردگی با رعایت بهداشت فردی مثل شستوشوی دستها با آب و صابون و ممانعت از
روبوسی و دست دادن در زمانهای شیوع بیماری قابل کنترل هستند، اگرچه در ابتدا هم
گفتیم که این
روشها به طور کامل موثر نیستند اما شیوع و انتقال بیماری را به اندازه مناسبی کم
می‌کنند.
استراحت و مصرف دارو: در صورت ابتلا به بیماری علاوه بر رعایت نکات بهداشتی جهت
جلوگیری از انتقال به دیگران لازم است برای کم کردن شدت بیماری به نکاتی توجه شود.
مثلا در مواردی که بیماری شدید نشده استراحت نسبی توصیه میشود. همچنین استفاده از
مایعات فراوان میتواند علائم بیماری را بهبود ببخشد. اما موقعی که علائم شدید
میشود بهتر است به بیمارستان مراجعه کرده و تحت درمان دارویی قرار گرفت. استفاده
از آنتی بیوتیکها در درمان آنفلوانزا جایگاهی ندارد مگر این که عفونت باکتریال روی
آن سوار شود.
سخن
آخر: آنفلوانزا بیماری شایع و شدیدا مسری و با مرگ و میر نسبتا بالاست که می‌توان
تا حد زیادی از آن جلوگیری کرد اما با توجه به نا آگاهی در ارتباط با این بیماری
این مسئله مستلزم آگاهی رسانی متناوب و مکرر به افراد است. همچنین می‌توان به راحتی
با مراجعه به مطالب متعدد اینترنتی به اطلاعات بسیاری در این ارتباط دست یافت. n
[1]- https://www.cdc.gov/flu/index.htm
[2]- www.who.int
[3]- http://www.fda.gov
