کیارش یشایائی
انسان از گذشته های دور با آب پیوندی مستحکم
دارد. منابع آب در شکل گیری اکثر تمدن ها دارای نقش مهم و حیاتی است به گونه ای که
بخشی از آئین ها و مراسم ملل مختلف درباره این مایع مهم و حیاتی می باشد . اهمیت آب
نزد مللی که در نقاط کم آب جهان زندگی می کرده اند و می کنند بسیار بیش از سایر ملل
است . یهودیان نیز که خاستگاه آنها در زمره نقاط کم آب جهان قرار می گیرد برای آب
ارزش ویژه ای قائل هستند . اولین نوشته مکتوبی که از ساخت مخازن آب و نگهداری آن
موجود می باشد احتمالاً همان است که در کتاب مقدس ذکر شده و مربوط به حضرت سلیمان
است . این نوشته به ساخت یک دریاچه مصنوعی و حوضهای برنجین برای نگهداری آب اشاره می
دارد. (کتاب اول پادشاهان باب هفتم آیات 23 تا 46) در قسمتی از نمازهای سه گانه
یهودیان (شحریت – مینحا- عرویت) خداوند به خاطر وزش باد و نزول باران به موقع در
زمستان و شبنم در بهار ستایش می گردد . در شمع اسرائیل (שמע ישראל) که از مهمترین
بخشهای نماز یهودیان می باشد لطف و مرحمت خداوند با نزول باران به موقع و خشم و قهر
وی با خشکسالی و بسته شدن درهای آسمان تجلی می یابد.
حجم آب موجود در جهان چه مقدار است؟ این میزان 2/1 میلیارد کیلومتر مکعب برآورد می
شود که می توان آن را به شکل لایه مایعی به عمق 2650 متر فرض کرد که به طور یکسان
سرتاسر زمین را احاطه کرده است.
از این مقدار آب 98% آن در اقیانوس ها و دریارها قرار دارد که شور است و قسمت اعظم
آب شیرین زمین در کلاهکهای یخی قطبی ذخیره شده است . تنها کمتر از 1% آن به صورت
منابع آبی ، در دسترس انسان قرار دارد که برای کشاورزی و شرب قابل مصرف است. به طرف
شیرآب می رویم، آن را باز می کنیم و تا از آن استفاده کنیم، اما در عین حال مقدار
زیادی آب بهداشتی و تصفیه شده را، راهی فاضلاب کرده ایم . شاید اگر مثل برخی از
زنان ساکن آفریقا روزی 6 ساعت از وقت خود را صرف آوردن آب می کردیم ، بیشتر قدر این
مایع حیاتی را می دانستیم.
مصرف سرانه آب در ایالات متحده آمریکا تا میزان 600 لیتر در روز ثبت شده است . در
اروپ این میزان برای هر نفر 200 لیتر در روز و برای آفریقائیان 30 لیتر می باشد.
هنوز هیچ کشور عمل برای منابع آب درگیر جنگ نشده است و این در حالی است که
متخصصان هشدار میدهند روزی منابع موجود آب ، کفاف مصرف جمعیت جهان را نخواهد داد و
جنگ بر سر منابع آن بین کشورها آغاز خواهد شد. این پیش بینی با بررسی رقم رشد مصرف
آب به میزان دو برابر رشد جمعیت دور از ذهن نخواهد بود. ایران به دلیل موقعیت جغرافیائی و قرار گرفتن در منطقه خاورمیانه از کشورهای کم آب
جهان به شمار می رود اکثر مساحت ایران را نقاط کویری و بیابانهای خشک و سوزان فرا
گرفته است و به جز باریکه سر سبز کناره دریای مازندران، میزان بارش در سایر نقاط آن
در سطح پایین قرار دارد. آبیاری زمین برای کشاورزی در کشورهایی نظیر ایران که از آب
و هوایی خشک برخوردارند مقدار زیادی آب طلب می کند .در کشورهای در حال توسعه میزان
آب مصرفی برای هر هکتار دو برابر کشورهای توسعه یافته می باشد. در حالی که محصول
برداشت شده از هر هکتار 3/1 این کشورها میباشد . در این کشورها میزان زیادی از آب
در شبکه های انتقال آب به هدر می رود که این میزان در ایران به 30% می رسد. نرخ آب
بها در ایران به حدی پایین است که حساسیت مشترکین را بر نمی انگیزد تا الگوی مصرف
خود را اصلاح کنند. اگر قهر طبیعت در سالهای اخیر و تغییر شرایط آب و هوائی را هم
که انسان مسیب آن است به عوامل فوق اضافه کنیم در می یابیم که بحران آب جدی است .
سال گذشته آسمان ایران باران نبارید و ممکن است این وضعیت امسال نیز تکرار شود. سد
لار به علت پایین بودن سطح آب از حیز انتفاع خارج شده است و سایر سدها نیز وضع
بهتری ندارند.
بحران آب در کمین است . آب را بی محابا مصرف نکنیم!.
