|
| |||||||||||||||||
|
|
آرش آبايي در شريعت يهود، راههاي متعارف نزديكي به خداوند و كسب رحمتهاي او، عبارتند از: روزه، دعا ( نماز يا تفيلا ) و صدقه. روزه به عنوان يكي از اين راهها، امري بسيار متداول و معمول در آيين كليميان جهان است كه در قالبهاي واجب و اختياري برگزار ميشود. روزه در كلام عبري، تعنيت به معناي رنج دادن جان ناميده ميشود كه وجه تسميه آن خودداري از خوردن و آشاميدن طي روز (شرعي) است. در بيان خلاصهاي از فلسفه روزه ميتوان چنين گفت كه روزه مانند اكثر احكام و مقررات ديني، كاركردي مانند ايجاد يك زمينه تيره و تاريك براي درك بهتر روشنائيها دارد. به عبارت ديگر، روزه و بسياري از دستورهاي محدودكننده ديني (همچون حلال و حرامها)، با ايجاد يك يا چند نوع محدوديت در فعاليتهاي جاري زندگي، زمينهاي به ظاهر تيره ميسازند كه در قالب آن، ارزشهاي زندگي جهان بهتر قابل درك و فهم خواهند بود. محدود كردن انسان در خودداري از اعمال ساده زندگي مثل خوردن و آشاميدن، او را وادار به تفكر و بررسي شفافتر روشها و اهداف زندگي خود ميكند. ماهي تا زماني كه در آب است، معناي آب را نميداند، اما اگر لحظهاي از محيط آبي خود خارج شود، معناي آب را درك خواهد كرد (البته پس از بازگشت به آن محيط).
اهداف روزه (هاي واجب) در يهود را ميتوان به 3 بخش تقسيم كرد (كه يك روزه ميتواند بيش از يك هدف را دنبال كند) : 1- توبه و طلب بخشش 2- يادآوري يك مناسبت و يا سوگواري 3- تلاش براي تحقق يك آرزو يا استجابت حاجت
اولين و معروفترين روزه يهوديان، روزه يوم كيپور نام دارد. اين روزه با هدف بخشش گناهان (ميان انسان و خداوند) انجام ميشود و تنها روزهاي است كه دستور مستقيم خداوند در تورات دربارة آن صادر شده است: « براي شما قانون ابدي باشد كه در دهمين روز از ماه هفتم (عبري) جانهاي خود را رنج دهيد (روزه بگيريد) .... زيرا در اين روز براي شما طلب عفو ميشود .... (و در صورت توبه) از تمام خطاهايي كه نسبت به خداوند مرتكب شده ايد، مبرا ميشويد» ( تورات – سفر لاويان – فصل 16 – آيات 29-31 ) ريشه اين روزه، به عفو بنياسرائيل از جانب خداوند در صحراي سينا بازميگردد. حضرت موسي اولين بار، چهل روز در كوه سينا توقف كرد تا تورات را دريافت نمود (10 فرمان)، و پس از بازگشت از كوه، تمرد گروهي از بنياسرائيل را مشاهده كرد. پس از توبيخ قوم و پشيماني آنها، چهل روز ديگر در بالاي كوه براي قوم طلب عفو كرد و پس از آن، به فرمان خداوند، 40 روز ديگر در بالاي كوه رفت تا براي دومين بار لوح ده فرمان را دريافت كرد. موسي در دهم ماه هفتم از كوه پايين آمد و چون اين روز براي بنياسرائيل، نشان عفو خطاهاي آنها از سوي خداوند بود، اين روز به عنوان يُوم كيپور يعني روز بخشش گناهان تعيين شد. يهوديان جهان در اين روز كه مهمترين روز تقويم عبري محسوب ميگردد، روزه 25 ساعته (غروب تا غروب )گرفته و از انجام هر كاري دست كشيده و تمام وقت در كنيساها، به عبادت ميپردازند.
دومين سري از روزههاي واجب يهوديان، 4 نوبت روزههايي هستند كه پس از ويراني معبد بيتالمقدس از طرف انبيا و علماي بنياسرائيل به نشانه سوگواري براي اين جامعه مقرر شدند. سرزمين اسرائيل، شهر اورشليم و معبد بيتالمقدس ركن اصلي عبادات و اعتقادات يهود را تشكيل ميدهند. بسياري از آيين عبادي و زيارتي قوم يهود مربوط به اين مكان و سرزمين مقدس است. يهوديان در سه نوبت نمازها ( تفيلاها)ي روزانه خود به سوي بيتالمقدس به عنوان قبله رو ميكنند. پس از ويراني نهايي بيتالمقدس در حدود سال 70 ميلادي و تبعيد يهوديان از آن سرزمين، 4 نوبت روزه به نامهاي گدليا، دهم طبت، 17 تموز و 9 آو ( 25 ساعته) به نشانه يادبود و سوگواري براي اين واقعه بر يهوديان واجب شد.
سومين شكل روزه، روزه استر است. اين نشانه نوعي روزه است كه به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت ميگرفت. در حدود 2300 سال پيش كه يهوديان از زمان كوروش در ايران ساكن شده بودند، دختري يهودي ملكه دربار خشايارشا شد. در آن دوران يكي از وزرا نقشه قتل عام يهوديان را طرح كرد كه با هوشياري استر و يكي از انبياي يهود به نام مُردخاي اين نقشه باطل شد. استر براي موفقيت در ابطال اين توطئه، از يهوديان ايران خواست كه 3 روز روزه بگيرند و از خداوند طلب بخشش و كمك نمايند. پس از آن، روزه استر به يادبود اين واقعه بر يهوديان واجب گشت.
روزههاي مستحب : 1- روزه آدينه پسح : اين روزه مختص پسران و مردان اولزاد خانواده است كه به يادبود ضربت خداوند به اولزادهاي مصريان در هنگام آستانه خروج بنياسرائيل از مصر و مصونيت عبرانيان از اين ضربت صورت ميگيرد. 2- در ايام خاص از سال به ويژه ماه الول ، روزهاي دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته ميشود. 3- روزهاي آدينه ماه نو عبري ( روز قبل از حلول ماه قمري). 4- عروس و داماد در روز عروسي يا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگي جديد و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امكان روزه ميگيرند. 5- كسي كه خواب آشفتهاي ديده است و آن را نشان بدي ميداند، روز بعد به خاطر كفاره گناهان و رفع مصيبت روزه ميگيرد. 6- برخي رسم دارند كه در سالروز درگذشت والدين خود يا سالروز درگذشت علماي عاليرتبه ديني روزه بگيرند. 7- در مواقع خاصي مانند احتمال وقوع بلاياي طبيعي يا بروز خشكسالي و نظاير آن، بنا به حكم مرجع ديني، روزه جماعتي بر يهوديان منطقهاي خاص مقرر ميشود.
آداب روزه و شرايط آن : در شريعت يهود، كليه واجبات ديني براي دختران از سن 12 سالگي و براي پسران از 13 سالگي شروع گشته و اجباري است. روزه نيز مشمول اين حكم است. كليه روزههاي مورد بحث اعم از واجب و مستحب به غير از 2 مورد يُوم كيپور و روزة نهم آو( كه 25 ساعته و از غروب تا غروب هستند)، همگي از ماقبل سپيده صبح تا تاريكي كامل هوا برگزار ميشوند ( هرچند كه رسم است پس از خوابيدن شب قبل، چيزي خورده نشود). به غير از 2 روزة ياد شده كه استثناء هستند، تقريبا غير از خوردن و آشاميدن، هيچگونه محدوديت ديگري اعمال نميشود. در روزهها، مواردي به مراسم نمازهاي روزانه اضافه ميشوند. غير از روزه بزرگ يوم كيپور كه تاكيد ويژهاي بر انجام آن صورت ميگيرد، در همه روزهها، بيماران و افراد ضعيف و زنان باردار يا شيرده از روزهها معاف هستند. در ايام عيد و روزهاي شنبه و روزهاي اول ماه نو عبري، گرفتن روزه ممنوع است.
پذيرش روزه : هر چند كه روزه در يهود ( تعنيت ) معناي تحتاللفظي «رنج دادن جان» را داراست، اما هدف اصلي آن همانگونه كه ذكر شد، يادآوري موضوعهاي معين در شرايط ويژة روزه است. لذا آمادگي جسماني براي روزه بسيار با اهميت شمرده شده است. به خصوص دربارة روزه بزرگ يوم كيپور، در احكام ديني، صرف خوراك مفصل قبل از شروع اين روزه، بسيار باارزش و مستوجب ثواب شمرده شده است، زيرا فرد را براي اجراي يك فرمان الهي آماده ميسازد. نيز درباره روزههايي كه جنبه توبه دارند به كرات اين نكته گوشزد شده است كه روزه توبه، تنها مختص روابط انسان و خداوند است و چنانچه انساني، نسبت به همنوعان خود گناهكار باشد، تا زمان رفع كدورت و احقاق حقوق آنها، روزه و توبه او به درگاه خداوند بياثر خواهد بود.
و در پايان، جملهاي معروف است از حضرت يشعياي نبي كه از قول خداوند هدف واقعي روزه را به بنياسرائيل تذكر ميدهد كه روزه مورد قبول خداوند، رنج انسانهاي روزهدار و تعظيم و تكريم رياكارانه آنها در زمان روزه نيست، بلكه برداشتن يوغ ظلم و رهايي بخشيدن به ضعفا و مظلومان به عنوان حاصل عملي اين احكام و مراسم، مورد نظر خداوند و انبياي اوست. ( يشعيا فصل 58 آيات 3-7 ) فرهنگ و بينش يهود – سال اول نظام جديد آموزش متوسطه
|
|
|
