نیوشا پایاب
تابستان 1396
پروفسور
رهبر در 22 اردیبهشت 1308 خورشیدی (12 می 1929 میلادی) در خانواده‌ای
دانش‌دوست یهودی در شهر همدان به دنیا آمد. مادرش در خانه به زبان فرانسه
سخن می‌گفت تا فرزندانش تا اندازه‌ای با یک زبان بیگانه آشنا شوند. برادر
بزرگش آموزگار شیمی و فیزیک بود و کتاب‌هایی در رشته شیمی نوشته بود که
چندی در دبیرستان‌ها به عنوان کتاب رسمی آموزش داده می‌شد. او الگوی خوبی
برای ساموئل، سه برادر دیگر و دو خواهرش بود که همگی در راه دانش و فرهنگ
گام نهادند. ساموئل آموزش‌های آغازین را در مدرسه‌ی اتحاد گذراند.
وی دوره‌ی عمومی پزشکی خود را در سال 1332 در دانشگاه تهران به پایان رساند
و در سال 1342 دکترای تخصصی ایمنی‌شناسی را از همین دانشگاه دریافت کرد.
پروفسور رهبر از سال 1331 تا 1339 در شهرهای آبادان و تهران به فعالیت‌های
پزشکی بالینی پرداخت اما در سال 1338 به زندگی دانشگاهی بازگشت و پس از
دریافت درجه‌ی دکترا در بخش ایمنی‌شناسی دانشگاه تهران مشغول کار شد.
ساموئل رهبر از 1347 تا 1348 به عنوان فرصت مطالعاتی در کالج پزشکی آلبرت
انیشتین در نیویورک به فعالیت‌های پژوهشی مشغول شد. این مدرسه‌ای پزشکی در
واقع جایگاه خلاقیت و پویایی فوق‌العاده‌ای بود و در همان جا بود که او
همکاری پژوهشی خود را با چهره‌های شاخص پزشکی به خصوص پروفسور هلن ام. رانی
آغاز کرد.
پروفسور رهبر پس از بازگشت به تهران در سال 1349 درجه‌ی استاد تمام
(پروفسوری) را دریافت کرد و به عنوان مدیر بخش زیست‌شناسی کاربردی دانشگاه
علوم پزشکی تهران به فعالیت‌های خود ادامه داد.
پروفسور رهبر پس از انقلاب به امریکا مهاجرت کرد و در بخش هماتولوژی و
پیوند مغز استخوان شهر هوپ در ایالت کالیفرنیا به عنوان همکار پژوهشی مشغول
فعالیت شد و از سال 1979 مدیریت آزمایشگاه تحقیقاتی هموگلوبین را بر عهده
گرفت.
پروفسور رهبر سه دختر دارد که همه با درجه ممتاز از دانشگاه‌های امریکا
فارغ‌التحصیل شده‌اند. رویا، دختر بزرگ او، پژوهش‌گر زیست‌شناسی مولکولی
است، گیتا، دختر دوم، پزشک است و فیروزه، جوان‌ترین دختر او، دندان پزشک
است.
دستاورهای علمی
پرفسور رهبر دستاوردهای علمی متعددی داشته و جوایز و افتخارات زیادی
دریافت کرده است. مهم‌ترین دستاورد علمی ایشان کشف هموگلوبین گلیکوزیله
است.
بنابر این، کشف پروفسور رهبر، یعنی افزایش مقدار HbA1c در افراد دیابتی،
امروزه چراغ راه میلیون‌ها پزشک و بیمار دیابتی است. پروفسور این کشف
اتفاقی را هدیه خداوند می‌داند، هدیه‌ای که خداوند از طریق ایشان به همه
بیماران دیابتی عطا کرده است.
سپاس‌گزاری جهانیان
1. پروفسور رهبر جایزه‌ی دستاوردهای علمی جاودانه‌ی انجمن دیابت آمریکا
را دریافت کرده است و در سال 1996 به عنوان عضو افتخاری انجمن دیابت اروپا
(EASD) و پژوهش‌گر برتر دیابت برگزیده شد. در معرفی شخصیت پژوهشی او در
مجله‌ی دیابتولوجیا چنین آمده است: «ساموئل یک شخصیت دانشگاهی شگفت‌انگیز،
بخشنده، کوشا و پرکار، درستکار و نیک‌کردار است. او دارای خلاقیت واقعی است
که گاهی فروتنی‌اش، آن را پوشیده می‌دارد».
2. پروفسور رهبر همواره به عنوان یکی از مفاخر آزمایشگاه پژوهشی هوپ مورد
توجه بوده است. در همایشی که به نشانه‌ی سپاس‌گزاری از کوشش‌های او برگزار
شد، تصویر چهره‌ی او را در آلبوم نام‌آوران دستاوردهای علمی، گنجاندند و
همین بنیاد پژوهشی کتابی در باره‌ی کشف مهم پروفسور رهبر و اثر آن در
پیشرفت‌های بالینی، منتشر کرده است.
3. پروفسور ریچارد روکو از دانشگاه سانفرانسیسکو در کتابی با عنوان
مقاله‌های برجسته‌ی شیمی بالینی، 39 مقاله را به عنوان مقاله‌های برجسته‌ی
سده‌ی بیستم میلادی برگزیده که مقاله‌ی پروفسور رهبر با عنوان An abnormal
hemoglobin in red cells of diabetics (هموگلوبین غیرعادی در گلبول‌های
قرمز بیماران دیابتی) یکی از آنهاست. در پیش‌گفتار این کتاب آمده است:
مقاله‌هایی که در این کتاب معروفی می‌شوند، نقاط عطف مهم و تابلوهای راهنما
برای پیشرفت شیمی بالینی در سده‌ی بیستم میلادی هستند.
4. پروفسور لوتر توماس از آلمان و پروفسور سابین پوشر از سوییس در کتابی که
در باره‌ی تاریخ تشخیص آزمایشگاهی نوشته‌اند، دگرگونی‌های انقلابی را که در
تشخیص آزمایشگاه رخ داده است، از بررسی ساده‌ی ادرار در گذشته تا بررسی‌های
دقیق امروزی، برشمرده‌اند که کشف مهم پروفسور رهبر در باره‌ی هموگلوبین
گلیکوزیله در بیماران دیابتی در صفحه‌ی 54 آن آمده است:
Sam is a wonderful colleague, generous, hard working, and honest. He has
a real creativity which is sometimes obscured by his modesty. Winter
halter, K.H. (1996). Honorary Members. Dialectologies 39: October News
Section p. 49.
منبع: پایگاه علمی جزیره دانش
