مهندس آرش آبائی
پاییز 98
به
کوشش منوچهر نظری، دبیر شورای گروه مطالعات پارلمانی کتابخانه مجلس، کتابی با عنوان
«اقلیت‌های دینی در پارلمان ایران» توسط انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس
شورای اسلامی (1397) منتشر شده است.
این کتاب گزارشی کامل از حضور اقلیت‌های دینی در مجلس ایران از تشکیل اولین دوره‌ی
مجلس شورا در سال 1285 خورشیدی تا امروز ارائه نموده است. در این اثر ارزشمند
پژوهشی، از مشاوره و آثار لئا دانیالی و پروفسور گوئل کهن نیز استفاده شده است.
این کتاب دارای سه فصل است: فصل اول: اطلاعاتی از حقوق اقلیت‌های دینی در اسناد
بین‌المللی، قانون انتخابات و قانون اساسی از دوران مشروطه تاکنون.
فصل دوم: زندگی‌نامه و عملکرد نمایندگان اقلیت‌های دینی در مجلس شورای ملی و سنا که
24 دوره از اواخر دوره قاجار (1285) تا پایان سلطنت پهلوی (1357) را در بر می‌گیرد.
فصل سوم: زندگی‌نامه و عملکرد نمایندگان اقلیت‌های دینی در 10 دوره مجلس شورای
اسلامی از سال 1359 تا خرداد 1399.
اولین نماینده‌ی منتخب کلیمیان در دوره‌ی اول مجلس شورای ملی عزیزالله سیمانی بود
که هنگام گشایش مجلس با مخالفت عده‌ای نسبت به حضور نمایندگان کلیمی و مسیحی مواجه
شد و به ناچار کلیمیان نمایندگی دوره‌ی اول را به آیت الله سید عبدالله بهبهانی (و
ارامنه به آیت الله سید محمد طباطبایی) واگذار کردند. اما از دوره‌ی دوم مجلس شورا
تا انقلاب سال 57، کلیمیان 7 نماینده به این شرح برای مجلس انتخاب کردند:
1- لقمان نهورای (دورههای 2 تا 4 و 6 تا 13)
2- شموئل حییم (دوره‌ی 5)
3- مراد اریه (دورههای 14 و 18 تا 20)
4- موسی برال (دوره‌ی 16)
5- جمشید کشفی (دوره‌ی 21)
6- لطف الله حی (دورههای 22 و 23)
7- یوسف کهن (دوره‌ی 24)
نکات قابل توجه این که کلیمیان در دوره‌ی پانزدهم مجلس شورای ملی علیرغم انتخاب
مراد اریه، به دلیل عدم تایید اعتبارنامه‌ی وی، فاقد نماینده در مجلس بودند. همچنین
موسی برال در سال 1328 نماینده‌ی کلیمیان در مجلس موسسان دوم جهت اصلاح قانون اساسی
نیز بود. علاوه بر این، مراد اریه و یوسف کهن در مقاطعی به عضویت شورای شهر تهران
نیز انتخاب شدند.
پس از انقلاب، اولین نماینده‌ی منتخب کلیمیان برای مجلس شورای اسلامی (1358)، اسحاق
فرهمندپور بود که اعتبارنامه‌ی وی در مجلس تایید نشد و در انتخابات میان دوره‌ای
سال 1359، کلیمیان نماینده‌ی دیگر برای دوره‌ی اول مجلس انتخاب نمودند و بدین ترتیب
در تمام دوره‌ها تاکنون کلیمیان صاحب نمایندگانی به شرح زیر بوده‌اند:
1- خسرو ناقی (دوره‌ی اول)
2- منوچهر نیکروز (دورههای 2 و 3)
3- کوروس کیوانی (دوره‌ی 4)
4- منوچهر الیاسی (دوره‌ی 5)
5- موریس معتمد (دورههای 6 و 7)
6- سیامک مره‌صدق (دورههای 8 تا 10)
لازم به ذکر است که عزیز دانش‌راد نیز نماینده‌ی کلیمیان در مجلس خبرگان قانون
اساسی (1358) بود.
