لیورا سعید
کارشناس ارشد روانشناسی

زمستان 1400

مدتی پیش دختر 16 ساله‌ای به همراه مادر خود به مرکز مشاوره مراجعه کردند؛ دختر که نه، بچه غولی با ناخن‌های رنگی پنج سانتی با موهای هفت رنگ که وسایل چوبی به آنها آویزان بود و به طور کامل از شالش بیرون بود و شلوارکی که بالای ساق هایش بود و به سختی از زیر مانتو خودنمایی می‌کرد.
مادر خواست به تنهایی با من صحبت کند، شاکی از لجبازی‌های دختر و درس نخواندنش و مدام در فکر پر بار کردن پیج اینستاگرام و البته شکمش و خواهش و تمناهای مالی برای اقدامات زیبایی از آرایشگاه گرفته تا جراحی. یکی دو روز اخیر هم خواهان تعویض گوشی‌اش شده، در حالی که این گوشی را سه ماه پیش خریده اما از آن خسته شده و دلش را زده. قیمت گوشی‌اش را از مادر پرسیدم: 22 میلیون تومان. من که از این قیمت تعجب و نگرانی‌ام را به مادر ابراز کردم دلایلی از او شنیدم که به دید خودش منطقی بود؛ این که «دخترم در کودکی، پدرش را از دست داد، من شاغلم و بیشتر روز را خانه نیستم و دخترم تنهاست، خواهر و برادری ندارد، سرگرمی ندارد و به‌خاطر کرونا و نرفتن به مدرسه دوستانش را نمی‌بیند».
مادر درمانده بود: حالا گوشی مدل بالاتر می‌خواهد. من دیگر توان مالی‌اش را ندارم از طرفی حوصله دعوا و قهر و اخم-هایش را هم ندارم.
پرسیدم: فکر می‌کنید قدردان شما باشد؟
جواب: اصلا
- به نظرتان دوستتان دارد؟
- ابدا
- با خرید این گوشی سه ماه پیش درس خواندنش چطور است؟
- خوب نیست فقط حاضری می‌زند بعد می‌خوابد.
- با هم گفتگو می‌کنید، قدم می‌زنید یا فیلم می‌بینید؟
- مرا قبول ندارد.
- اگر قبل از این‌که 22 میلیون را بابت خرید گوشی می-دادید کمتر از یک صدم آن را هزینه می‌کردید و با یک کارشناس روانشناسی مشورت می‌کردید این کار را نمی-کردید!
مادر نگاهش را به پایین برد.
هنوز در شگفتی کار این مادر و هفته به هفته مشاوره و دردسرهای مشکلات او و دخترش بودم که مدتی بعد پدر و مادری مستاصل از پسر 13 ساله خود مراجعه کردند که او بدون اجازه والدین ماشین برداشته و با دوستانش بیرون رفته و منجر به کوبیدن ماشین به دیوار شده؛ خشم پدر و مصادره کردن گوشی نوجوان به عنوان تنبیه و پس ندادن گوشی پس از چهار هفته از یک طرف و اعتصاب پسر با غذا نخوردن و از اتاق بیرون نیامدن و سیگار کشیدن و ... از طرف دیگر.
قیمت گوشی: 53 میلیون تومان!
دلایل خرید گوشی با این قیمت: چون تمام دوستانش و برادر 19 ساله‌اش داشتند و او هم می‌خواست.... به جای جشن تولدی که به خاطر کرونا برایش نگرفتیم.... حریفش نشدیم.
پدر پا روی پا روی مبل لم داده بود از خودش و وضع مالی-اش می گفت و با نگاه به سقف از مشکلاتی که پسرش برایش درست کرده تعریف می کرد، با ذکر این نکته که تقصیر رفتارهای مادرش است.
لجبازی‌های پدر در اتاق مشاوره، قبول نداشتن مشاوره، خودشیفتگی او که فکر می کرد تمام رفتارهایش درست است و انداختن تمام قصورات تربیتی به گردن مادر، ضعف-های ارتباطی مادر و عدم قاطعیت‌اش با نوجوان، خبر از ضعف‌های درونی پدر و مادر و ناهماهنگی‌های رفتاری بین آن دو می داد و مشخص بود با فرزندان‌شان به درستی رفتار نمی‌کنند.
- رو به پدر گفتم: چرا اینجایید؟
(سکوت پدر)
- پس منتظر خلاف‌های سنگین‌تر از طرف پسرتان و سر درآوردن از دادگاه هستید تا متوجه اشتباهات‌تان بشوید!
پدر خودش را جمع کرد پا را از روی پا برداشت، روی لبه‌ی مبل قرار گرفت و نگاهش را از سقف به طرف کف اتاق برد.
****

این که حریفش نشدیم، این که همه دوستانش داشتند او هم می‌خواست، گرفتیم تا شاید بهتر درس بخواند، او متقاعدمان کرد، تقصیر مادرش (یا پدرش) است، گران‌تر خریدیم تا بداند دوستش داریم و عباراتی از این دست که بی‌شمارند، باعث تبرئه‌ی پدران و مادران نمی شود، بلکه ضعف‌های شخصیتی و رفتاری آنان را رو می‌کند. همین هزینه‌های گزافی که برای گوشی فرزند زیر 18 ساله خود می‌دهند، خودش گویای ضعف آنها است و بدتر از این‌ها، مدیریت نکردن استفاده از گوشی و تبلت و اینترنت که کودک یا نوجوان هر طور بخواهد و هر زمان و هر مکان که بخواهد بدون قانون از این وسایل استفاده کند، از فرزند پروری سهل گیرانه‌ی پدر یا مادر سرچشمه می گیرد.

در این دوران کرونا شاهد بودم و هستم که خانواده‌ها برای کودکان زیر سن دبیرستان، گوشی و تبلت شخصی تهیه کرده و آن را به اینترنت مجهز می‌کنند و اجازه می-دهند او صفحه اینستاگرام داشته باشد و در کانال‌ها و گروه‌هایی در تلگرام و واتس‌اپ عضو باشد. به جز گروه‌ها و کانال‌های مربوط به مدرسه که کودک برای مسائل درسی خود نیاز دارد در آنها عضو باشد، کودکان نیازهای دیگری در این شبکه‌ها ندارند! می‌دانید در کشور ما که فیلتر سنی در سایت‌ها وجود ندارد و بچه‌ها برای دانلود کردن هر چه که مایل باشند بدون نظارت بزرگتر وارد سایت‌های گوناگون می‌شوند، چه مخاطراتی به همراه دارد؟ آیا پیامدهای خواندن و دیدن مطالب، تصاویر و فیلم‌هایی را که برای سن کودک‌تان مناسب نیست می-دانید؟ آیا شما کودک زیر 13 سال‌تان را به تنهایی به خیابان می‌فرستید، که اجازه می‌دهید به تنهایی وارد سایت‌های گوناگون بشود و بچرخد!؟
اما دلایل این ضعف‌ها، که والدین بدون منطق، بدون مشورت با کارشناس و بدون آینده‌نگری، تسلیم خواسته-های فرزندشان می‌شوند می‌تواند از مسائل درونی والد یا والدین از جمله افسردگی، شخصیت مرزی، دو قطبی، خودنمایی و رفتارهای متظاهرانه، خودشیفتگی و ... منشا بگیرد؛ علاوه بر این ها، تعارض و ناهمخوانی بین زن و شوهر در برخورد با بچه‌ها، جای پای خود را به طور محکم در سیستم تربیتی می‌گذارد و پدران و مادران بسیاری را آشفته و درمانده می کند و این سوال را برایشان به وجود می‌آورد که کجای کارمان ایراد داشت که چنین بچه‌ای ( لجباز، نافرمان، بی‌انگیزه، بی‌رغبت به درس، سرکش و ... ) داریم؟
ایراد اصلی آنجایی است که والدین باور دارند که فرزندشان مشکلاتی دارد اما نمی‌دانند و آمادگی ندارند بدانند که سیستم خانواده و نوع تربیت والدین یا نوع ارتباط خودشان ایراداتی دارد.
برخی از والدین تاثیر کودکان دیگر در مهد کودک و مدرسه، تلویزیون، همسالان و بچه‌های فامیل را در اخلاق و رفتار فرزندشان پررنگ می‌دانند و این‌ها را دلایل اصلی بدرفتاری کودک یا نوجوان شان می‌بینند. اما مهم است بدانید که اگر تربیت مقتدرانه و درستی در خانواده شکل گرفته باشد تاثیر‌پذیری بچه‌ها از متغیرهای دیگر، ناچیز است.
خانواده‌های زیادی را می‌شناسم که برای تنبیه کردن فرزندشان، گوشی او را می‌گیرند و تا مدت‌ها پیش خود نگه می‌دارند. گویا گوشی نقطه حساس و وسیله‌ای است در دست والدین که وقتی قصد ادب کردن فرزندشان را دارند از این وسیله استفاده می‌کنند و او را تنبیه می‌کنند؛ بله گوشی نقطه حساس زندگی بچه‌های امروز است اما برای تنبیه کردن‌شان نباید از این نقطه ورود کنید. این کار ارتباط شما را با آنها خراب‌تر می‌کند، آنها را از شما دورتر کرده، باعث می‌شود اعتمادشان نسبت به شما از دست برود.
نظارت کردن بر فرزند زیر 18 سال وظیفه‌ی والدین است؛ برای همین قانون است که در این سنین بچه‌ها نباید برای گوشی و تبلت خود رمز بگذارند. اما از طرفی پدر و مادر نباید بدون اجازه‌ی او و به قصد مچ گیری به حریمش وارد شوند و به مطالب و عکس‌ها و فیلم‌های او دسترسی پیدا کنند. بهتر است موقع خرید گوشی یا در اختیار گذاشتن گوشی شخصی برای او، قانون‌های استفاده از آن را به او گوشزد کنید. به طور مختصر این قانون‌ها شامل: ساعت استفاده از گوشی و اینترنت در روز با توجه به سن او، زمان خاموش کردن گوشی در شب با توجه به سن او، قرار ندادن رمز روی گوشی یا تبلت توسط او، یا در اختیار گذاشتن رمز آن به پدر و مادر و نظارت والدین روی گوشی او می‌باشد.
تمام این قانون‌ها و رعایت آنها در سایه‌ی ثبات رفتاری و کلامی پدر و مادر و هماهنگ بودن آن دو با یکدیگر میسر می‌شود. 
 





	استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است. .Using the materials of this site with mentioning the reference is free این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید