نشریه پرواز-آذر 1388
(داروی درمان سرطان پژوهشگاه ابن سینا)
پژوهشگاه ابن‌سینا با هدف دست‌یابی به دانش فنی در زمینه‌ی فن‌آوری‌های نوین پزشکی
از سال ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد. این پژوهشگاه خود شامل سه پژوهشکده می‌باشد که
عبارتند از پژوهشکده‌ی آنتی‌بادی مونوکلونال۱، بیوتکنولوژی تولید مثل،
نانوبیوتکنولوژی و نیز یک مرکز فوق تخصصی درمان‌های ناباروری و درمان سقط مکرر.
آنتی‌بادی٢ها مولکول‌های پروتئینی هستند که توسط سلول‌های دفاعی خون موسوم به
لنفوسیت۳های B تولید می‌شوند و موجب مقاومت بدن در برابر باکتری‌ها، ویروس‌ها،
انگل‌ها و عوامل خارجی می‌شوند.
این مولکول‌ها که از نظر بیولوژیک بسیار فعال هستند جزء جداناپذیر تحقیقات پزشکی به
شمار می‌روند و به دلیل اتصال اختصاصی آن‌ها به آنتی‌ژن٤ مورد نظرکاربردهای بالقوه
و فراوانی دارند که می‌توان به تشخیص و درمان بیماری‌ها، تولید داروهای
ایمونولوژیکِ ضدسلول‌های سرطانی، شناسایی و حذف آلوده‌کننده‌های محیطی، کنترل عوامل
بیماری‌زا و تخلیص مولکول‌های پروتئینی اشاره کرد.
جدیدترین تحقیقات پژوهشکده‌ی آنتی‌بادی مونوکلونال۵ در پژوهشگاه ابن سینا، متمرکز
بر سلول‌های سرطانی و تولید داروهای مؤثر علیه این سلول‌ها می‌باشد. بیماری‌های
سرطانی روزگاری جزو بیماری‌های صعب‌العلاج به شمار می‌رفتند، اما امروزه بسیاری از
سرطان‌ها قابل شناسایی زودهنگام، پیشگیری و حتی قابل درمان هستند. در دنیای امروزی
با توجه به نوع فعالیت انسان‌ها، نوع تغذیه، بدی آب و هوا، UV خورشید، استرس و
کمبود عواطف، روز به روز به تعداد و انواع بیماری‌های سرطانی افزوده می‌شود و
پژوهشگران فراوانی در سراسر دنیا در حال بررسی و مطالعه‌ی سرطان از یک سو و پیشگیری
و درمان آن از سوی دیگر هستند. برای این منظور امروزه مراکز بزرگِ علمی و پژوهشی
اقدام به تولید داروهای نوین و مؤثر نموده‌اند و با توجه به هماهنگی با دنیای علم و
لزوم توسعه و اجرای آن در ایران، گروه پژوهشی ما با استفاده از روش‌های بیوتکنولوژی
و ایمونولوژی اقدام به ساخت داروهای اختصاصی علیه سرطان‌های گوناگون از جمله سرطان
خون، پستان و دهانه‌ی رحم کرده است و هم‌چنان تحقیقات بر روی بیماری‌های دیگر در
دستور کار قرار دارد.
سرطان خون بیماری پیش‌رونده و بدخیم اعضای خون‌ساز بدن است که با تکثیر و تکامل
ناقص گویچه‌های سفید خون همراه است. به عبارت دیگر مغز قرمز استخوان، گلبول‌های
سفید غیرعادی تولید می‌کند و توانایی فرد را در مقابله با بیماری‌ها از بین می‌برد.
این بیماری در مردان بیشتر شایع است و یکی از چهار سرطان شایع کودکان است. هر چه
درمان سرطان اختصاصی‌تر انجام شود، میزان عوارض جانبی و صدمه به اندام‌ها و
بافت‌های طبیعی کم‌تر خواهد بود. یکی از بهترین نوع درمان‌های سرطان، ایمنی درمانی
سرطان است که از طریق هدفگیری مولکول‌های سطحی و اختصاصی سلول‌های سرطانی انجام
می‌گیرد. داروی تولیدشده در گروه پژوهشیِ ما که از این مکانیسم پیروی می‌کند مورد
آزمایش قرار گرفته و اثر آن روی سلول‌های سرطانی بیماران منجر به مرگ این سلول‌ها
شده است و در حال حاضر مرحله‌ی آزمایشگاهی ساخت این دارو به پایان رسیده است. جهت
استفاده‌ی درمانی از این دارو لازم است که اثر آن روی حیوان آزمایشگاهی نیز بررسی
شود و پس از انجام کارآزمایی بالینی در بیماران مبتلا به سرطان خون نسبت به عرضه‌ی
آن به بازار اقدام شود. پیش‌بینی می‌شود این دارو به زودی مورد بهره‌برداری قرار
گیرد. یقیناً تولید چنین دارویی در داخل کشور امکان استفاده‌ی عمومی بیماران را با
هزینه‌ای بسیار کم به همراه خواهد داشت. به امید روزی که تمامی بیماران سلامت خود
را بازیابند.
۱. Monoclonal Antibody Research Center
٢. آنتی‌بادی: پادتن، مولکول‌هایی از جنس پروتئین هستند که علیه آنتی‌ژن و عوامل
بیماری‌زا تولید می‌شوند.
۳. لنفوسیت: نوعی گلبول سفید خون است که تولید آنتی‌بادی می‌کند.
٤. آنتی‌ژن: هر نوع ماده‌ی خارجی مثل گرد و غبار، گرده‌ی گل‌ها، مواد رنگی غذایی،
عوامل بیماری‌زا و ... که موجب تحریک سیستم ایمنی بدن و بالطبع تحریک سلول‌های
دفاعی خون برای مقابله و تولید مواد خنثی‌کننده‌ی آن می‌شوند.
5. آنتی‌بادی مونوکلونال: پادتن‌های خالص‌شده که تنها از یک رده‌ی لنفوسیت خون به
دست می‌آیند و خالص می‌شوند و می‌توان به عنوان دارو علیه یک عامل خاص یا سلول خاص
سرطانی به کار برد.
