نشریه پرواز -
اسفند 1390-
شماره 29
آيا قايق‌هاي كوچك كاغذي را كه در دوران كودكي مي‌ساختيد، به ياد داريد؟ حيوانات
كاغذي مانند پرنده و قورباغه را چطور؟ هنر ساختن اينگونه اشكال كاغذي را »اُريگامي«
مي‌نامند. اريگامي يك واژه ی ژاپني است كه از دو قسمت «اُری» به معنی با انديشه تا
زدن و «گامی» به معنی كاغذ تشكيل شده است. تركيب اين دو واژه با هم به معني تا زدن
انديشمندانه ي كاغذ مي‌باشد كه امروزه نه تنها به عنوان يك هنر، بلكه به عنوان يك
صنعت نيز شناخته مي‌شود. نكته ی قابل توجه در اين هنر سادگي آن است، به طوري كه شما
مي توانيد با يك تكه كاغذ، چند تاي انديشمندانه (دقت كنيد كه فقط تا و نَه برش) و
بدون استفاده از ابزارهاي اندازه گيري و چسب، يك اثر زيبا خلق كنيد.
اين هنر در كشور چين ابداع و در ژاپن پرورش يافت و به اوج خود رسيد. تأثير ژاپني‌ها
بر رواج و توسعه اين هنر به گونه اي بوده است كه بعضي ها ژاپن را مهد تولد اين هنر
مي‌دانند. اولين كتاب هاي آموزشي اين هنر نيز در ژاپن و به همت آقاي آكيرا يوشيزاوا
(Akira Yoshizava ) به رشته تحرير درآمد. بعدها در سراسر دنيا كتاب ها و مقالات
مختلفي در سطوح مختلف براي كودكان، بزرگسالان و حتي اساتيد دانشگاه نوشته شد و روز
به روز بر محبوبيت آن افزود، به طوري كه امروزه در بسياري از صنايع، علوم مختلف و
مدل سازي ها كاربرد بسزايي دارد.
هنر "كاغذ و تا" بر مبناي علم هندسه شكل گرفته است و بسياري از اصول آن را مي‌توان
نمودي از اصول اوليه هندسه دانست، با اين تفاوت كه اصول هندسي با خط و نقطه سروكار
دارند و اريگامي با تا و گوشه‌هاي كاغذ. با اين تناظر، بسياري از قواعد هندسي را كه
در رشته هاي ديگر مانند معماري، مكانيك، پزشكي و ... كاربرد دارند، مي‌توان بصورت
سمبوليك و شهودي پياده سازي كرد.
امروزه اريگامي وارد دوره‌ي مدرن خود شده است، به طوري كه بسياري از صنايع و علوم
مختلف با استفاده از قابليت‌هاي اين هنر توانسته‌اند به دستاوردها و نوآوري هاي
چشمگيري دست يابند. به عنوان مثال:
يك دانشمند ژاپنی، روشي را براي طراحي بدنه خودروها و قسمت هاي تا شونده ارائه كرده
است كه در هنگام تصادف، انرژی تصادف به جای تخريب از شيارهاي خاصي در بدنه اتومبيل
عبور كرده و در قسمت مشخصي از خودرو ذخيره مي‌شود.
يك
شركت خودروسازي، كيسه هواي مدرني براي خودروها طراحی كرده است که به سرعت در هنگام
تصادف بازشده و سرنشين ها را ازصدمه ديدن محافظت می‌كند. اين كيسه ی هوا به دليل
حجم كمي كه دارد مي‌تواند به تعداد زياد در تمامي وسايل نقليه استفاده شود.
ساختار بزرگترين تلسكوپ فضايی جهان براساس اوريگامی طراحی گرديده است. مساحت گسترده
اين تلسكوپ بيشتر از مساحت يك زمين فوتبال می‌باشد، اما وقتي اين تلسكوپ جمع مي‌شود
بسيار كوچك و قابل حمل است.
ساختمان كتابخانه ی عمومی شهر سياتل بر اساس اوريگامی ساخته شده است. يكی از
كاربردهای اوريگامی ساخت بناهای زيبا و مقاوم دربرابر زلزله است. در اين بنا
شيارهايي (تا) وجود دارد كه نيروي زلزله از داخل آنها عبور كرده و به محل خاصي
هدايت مي‌شود.
همچنين اريگامی درساخت نقشه‌ها، چادرهاي مسافرتي، ظروف غذا و ... بسيار پر كاربرد
است. علاوه بر كاربردهاي علمي و صنعتي اين هنر، اريگامي به عنوان ابزاري براي
شكوفايي استعداد و خلاقيت كودكان در بسياری از كشورهاي جهان به خصوص ژاپن، شناخته
شده و مورد توجه است. در سال هاي اخير نيز در ايران توجه خاصي به اين هنر شده است
به طوري كه در آبان ماه سال گذشته، سومين کنفرانس و مسابقه ی ملی اریگامی در
دانشکده ی ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه امیر‌کبیر (پلی تکنیک تهران) و با استقبال
خوب دانشجويان و پژوهشگران برگزار شد و در سالهاي آتي نيز ادامه خواهد داشت.
در پايان روش ساخت يك پرنده ی دريايي به نام "Crane" را خواهيد آموخت كه سمبل هنر
اريگامي است (شکل زیر).
منابع:
Origami from around the world by vicente palacios
www.wikipedia.org
