نشریه پرواز آذر 91 شماره 32
با اتمام فصل تابستان و پیش رفتن به سوی سرما شدید این تصور برای بعضی افراد ایجاد
شود که دیگر نیازی به استفاده از ضدآفتابها نیست و یا لااقل میزان کمتری از
ضدآفتابها موردنیاز است. اگر شما هم اینطور فکر می‌کنید بد نیست که نگاهی به مطلب
زیر بیاندازید:
اگر چه قرار گرفتن در معرض تابش ملایم خورشید فواید بسیاری از جمله آرامش روانی و
فیزیولوژیک داشته و همچنین موجب پیشگیری و درمان بیماری‌های از جمله راشیتیسم و
ویتیلیگو (برص) می‌شود، با این همه مواجهه‌ی طولانی مدت در برابر آفتاب سبب پیری
پوست و آسیب به سلول‌ها می‌شود و می‌تواند حتی تا انواع مختلفی از سرطان‌های پوست
پیش رود. چنانکه رابطه بین برنزه شدن(tanning) و افزایش ملانومای بدخیم مشخص شده
است.
پرتوهای الکترومغناطیس که از سطح خورشید ساطع می‌شوند، شامل طیف وسیعی از طول
موج‌هاست. به طول موج‌های کمتر از 400 نانومتر(nm)، امواج ماورای بنفش(UV) اطلاق
می‌شود که شامل سه بخش است:
1. UVA : شامل محدوده‌ی400-320 nm است. این پرتوها سبب تیرگی بلافاصله‌ی
پوست بدون ایجاد التهاب در آن می‌شوند. این تغییر رنگ به دلیل اکسیداسیون نوری
ملانین (رنگدانه‌ی پوست) بی‌رنگ موجود در نزدیکی سطح پوست انجام می‌گیرد. این
پرتوها دارای انرژی کمتری بوده و واکنش‌های پوستی ایجاد شده از آن شدید نیستند.
2. UVB: شامل محدوده‌ی 320-290 nm است. این محدوده همان محدوده‌ای است که
عامل اصلی آفتاب سوختگی است. این پرتوها سبب سنتز ویتامین D در پوست و همچنین تحریک
تولید ملانین و در نتیجه تیرگی پوست می‌گردند.
3. UVC: محدوده کمتر از 290 nm است و لایه اوزون مانع رسیدن آن‌ها به سطح
زمین می‌شود. به علت انرژی بالا، این پرتوها تأثیر منفی زیادی داشته و بدون ایجاد
تغییر رنگ در پوست سبب واکنش‌های خطرناک و قرمزی شدید پوست حتی در تماس‌های کوتاه
مدت می‌شود.
به‌طور طبیعی شدت واکنش‌های ذکر شده به شدت نور تابیده شده، عرض جغرافیایی، ارتفاع
محل، فصل، ساعات مختلف روز و آلودگی هوا بستگی دارد، اما تابش اشعه‌ی UV در تمام
فصول و در تمام مناطق ادامه دارد و ابری بودن و یا آلودگی هوا نمی‌تواند آن را
فیلتر کند. البته در زمان‌های مختلف روز و در فصول مختلف تابش اشعه فرق می‌کند و در
ساعات 10 صبح تا 4 بعدازظهر و تابستان، شدت تابش بیشتر است. همچنین در ارتفاعات،
شدت UV بیشتر می‌شود. در محیط‌های خاص مانند حضور برف در زمین و در سواحل و در کویر
به دلیل انعکاس نور، افراد تابش بیشتری دریافت می‌کنند.
انواع پوست و واکنش آن در برابر آفتاب سوختگی:
1. همیشه می‌سوزند و هیچ وقت برنزه نمی‌شوند (مناطق اسکاندیناوی)
2. به راحتی می‌سوزند، خیلی کم برنزه می‌شوند (سفیدپوستان، روشن پوستان)
3. به‌طور متوسط می‌سوزند و کمی برنزه می‌شوند (سفیدپوستان، روشن پوستان)
4. سوختگی خفیف، خوب برنزه می‌شوند (Olive skin، مناطق مدیترانه)
5. به ندرت می‌سوزند، خیلی خوب برنزه می‌شوند Brown skin) مناطق استوایی)
6. هیچ وقت نمی‌سوزند و فقط برنزه می‌شوند (آفریقا)
بر اساس دسته بندی فوق می‌بینیم که بیشترین حفاظت را دسته‌ی اول باید انجام دهند.
مناطق شمالی ایران در دسته‌ی 4 و مناطق جنوبی آن در دسته‌ی 5 قرار می‌گیرند.
انواع مختلف ضد آفتاب‌ها:
1. شیمیایی: جاذب‌های شیمیایی شامل مولکول‌هایی هستند که بیشتر سنتتیک بوده و
با جذب انتخابی اشعه‌ای با محدوده‌ی طول موج معین، مانع رسیدن این نوع تشعشعات به
سطح پوست می‌شوند. از جمله جاذب‌های شیمیایی می‌توان پابا را نام برد.
2. فیزیکی: یک ضد آفتاب فیزیکی مانند یک دیوار عمل می‌کند و از برخورد اشعه‌ی آفتاب
به پوست جلوگیری می‌کند. این ضد آفتاب‌ها ترکیبات غیر آلی بوده و به علت فرم فیزیکی
خود تشعشع خورشید را پخش و یا منعکس می‌کنند. اغلب ضدآفتاب‌های فیزیکی از مواد
معدنی طبیعی، پیگمان‌ها، تالک، میکا و اکسیدهای فلزی مانند تیتانیوم دی اکسید
هستند.
معیار محافظتی SPF چیست؟
تمامی محصولات ضدآفتاب دارای معیار SPF هستند. این شاخص نشان دهنده‌ی میران
حفاطتی است که محصول مورد نظر در برابر پرتوهای ماورای بنفش به عمل می‌آورد. هر چه
این عدد بیشتر باشد میزان حفاظت نیز بیشتر خواهد بود. برای مثال اگر شما از محصولی
با SPF معادل 30 استفاده کنید و دیگری از محصولی با SPF برابر 15 ، به این معنی
نیست که شما می‌توانید زمانی معادل دو برابر شخص دوم در آفتاب بمانید. در واقع SPF
با مقدار 15 یعنی اینکه این محصول حدود 93 درصد از پرتوهای ماوراء بنفش را فیلتر
می‌کند و SPF برابر 30 ، حدود 97 درصد را.
منابع:
www.acupath.com-1
www.skincare.com-2
3- کروتوماگرافی و طیف سنجی تألیف دکتر عباس شفیعی
