نشریه پرواز آذر 91 شماره 32
امروزه با توجه به گسترش علوم نوین و لزوم دستیابی همگان به جدیدترین تحقیقات علمی
در زمینه‌های مختلف، علم سنجی یکی از ضروریات جامعه‌ی علمی محسوب می‌شود. این کار
شامل ارزیابی دقیق آخرین پیشرفت‌های علمی در زمینه‌های مختلف و بنیادی است تا
دیگران با رصد جدیدترین تحقیقات صورت گرفته بتوانند گامی رو به جلو در راستای تولید
علم بردارند.
در همین راستا، مؤسساتی اقدام به سنجش اعتبار تولیدات مختلف علمی نموده و در این
زمینه مشاوره‌های تخصصی ارائه می‌دهند. طبعاً معتبر بودن خود این مؤسسات، هم باعث
وجاهت مطالب تأیید شده توسط آن‌ها می‌گردد و هم طیف مخاطبان آنان را افزایش می‌دهد.
مسئله‌ی علم سنجی با توجه به تولید روز افزون علم در عموم زمینه‌های علمی و وقت
محدود دانشمندان مسئله‌ای جدی و اجتناب ناپذیر است، چرا که باید در مؤسساتی محتوای
علوم تولید شده مورد تایید قرار بگیرد تا بتوان با خیال راحت به آن‌ها استناد کرد و
کار علمی خود را بر اساس نتایج تحقیقات علمی قبلی، استوار نموده و به پیش برد و از
طرف دیگر با نشر این علوم از دوباره‌کاری در یک زمینه‌ی مشخص جلوگیری به عمل آورد.
موسسه اطلاعات علمی[1] (ISI)در واقع یک مرجع تعیین استاندارد و معتبر بودن نشریان
علمی در سراسر جهان است که توسط Eugene Garfield در سال 1960 پایه‌گذاری گردید.
این موسسه پس از آنکه در سال 1992 توسط بنیاد علمی – بهداشتی تامسون [2]خریداری
گردید با عنوان Thomson ISI شناخته شده و بخشی از فعالیت‌های تجاری سازمان Thomson
Reuters محسوب می‌شود.
ISI ، صلاحیت نشریات مختلف در زمینه‌هایی یاد شده را بررسی نموده و در صورت داشتن
اعتبار علمی و رعایت اصول فنی چاپ نشریه، در لیست نشریات خود قرار می‌دهد. این
موسسه ادعا می‌کند که با رعایت اصول اعتماد و حفظ استقلال، در نمایه[3] کردن نشریات
به صورت بی‌طرفانه عمل می‌کند و هر نشریه‌ای که صلاحیت لازم را کسب کند در لیست
موسسه قرار می‌گیرد.
شمار مجلات ISI ثابت نیست. یک مجله ممکن است در یک زمان از مجلات ISI محسوب شود
اما به دلیل کاهش بار علمی بعداً ازلیست مجلات ISI کنار گذاشته شود. در حال حاضر
بیش از 14000 مجله در لیست ISI قرار دارند. هر ساله 2000 مجله جدید مورد ارزیابی
قرار می‌گیرند و حدود ده درصد آن‌ها به لیست ISI اضافه می‌شوند.
سه پایگاه WOS، ESIو JCR از معتبرترین پایگاه‌های علم سنجی هستند که توسط
مؤسسه‌ی اطلاعات علمی ISI تهیه و روز آمدسازی می‌شوند.
پایگاه [4]ESI بر مبنای دوره‌های زمانی 10 ساله، به ارائه‌ی آمار در قالب شاخص‌های
تعیین شده‌ی تولید علم از جمله رتبه‌ی علمی کشورها بر اساس تعداد تولیدات علمی،
تعداد کل استنادها و نسبت استناد به تولیدات علمی می‌پردازد. در پایگاه[5]WOS
امکان جستجو و استخراج اطلاعات در طول دوره‌های زمانی مختلف بر اساس شاخص‌های
گوناگون علم سنجی وجود دارد.
پایگاه JCR به ارائه‌ی گزارش استنادی نشریه‌ها می‌پردازد . از طرفی تعداد
نشریه‌هایی که هر کدام از این پایگاه‌ها نمایه می‌کنند نیز با دیگری متفاوت است. هم
اکنون حدود 34 مجله ایرانی توسط ISI شناسایی شده و نمایه می‌شود.
سازمان دانشجویان یهود ایران امسال برای اولین بار در جشنی که هر ساله به مناسبت
تقدیر از پذیرفته‌شدگان دانشگاه‌ها برگزار می‌کند، بخشی را به معرفی و تجلیل از
ایرانیان کلیمی دارای مقالات ISI اختصاص داد.
منبع: htpp://science.thomsonreuters.com
[1] -Institute For Scientific Information
[2] -Thomson Scientific & Healthcare
[3] -Index
[4] -Essential Science Indicators
[5] -Web of Science
