نشریه پرواز آذر 95 شماره 45
آرش آبائی
در
مراسم شب مرتضی نی داود1، پس از برنامه ی اصلی، مشغول دیدار و صحبت با دوستان و
انداختن عکس های یادگاری بودیم و طبق معمول اطراف علی دهباشی (مدیر و مجری برنامه)
با سوالات حاضران شلوغ بود که ناگهان صدای بلند داد و پرخاش شدید دهباشی را خطاب به
جوانی حدودا 30 ساله شنیدیم. ابتدا فکر کردم که لابد او از عوامل برنامه یا یکی از
همکارانش است که خطایی کرده و دهباشی عصبانی شده است. اما با ادامه و بالا گرفتن
دهباشی، متوجه شدم که موضوع چیز دیگری است.
آن جوان ظاهرا ترجمه ای از آثار تی. اس. الیوت2 را انجام داده و برای بررسی یا شاید
هدیه به حضور دهباشی آورده بود. اما علت پرخاش شدید به آن جوان این بود که دهباشی
معتقد بود صرف سواد 15 ساله ی انگلیسی آن جوان برای ترجمه ی چنین اثر فاخری ناچیز
است و بلکه توهینی است به ادبیات انگلیسی! او با فریاد می گفت که «الیوت را باید
فهمید... باید برایش فوق دکترای زبان انگلیسی گرفت... باید 50 سال کار و مطالعه کنی
در آثارش ... باید پای درسش بنشینی و ...». خلاصه آن جوان را بابت چنین جسارتی در
ترجمه ی کتابی از نویسنده ای بزرگ، به سختی تنبیه کرد.
علی دهباشی می توانست مانند اکثر استادها و علاقه مندان فرهنگ و ادب، با لبخندی
مصنوعی آن اثر را بپذیرد و در گوشه ی کتابخانه ی خود به کناری گذارد یا حداکثر نقدی
سطحی برای رفع تکلیف بر آن بنویسد و خلاص.
اما میزان دلسوزی و عشق به حقیقت و ادای حق مطلب در او به طور خالصانه و زلال چنان
است که آبروی خود را در یک مراسم فرهنگی
(که اتفاقا خودش برای آن زحمت کشیده) به حراج می‌گذارد تا از حیثیت اثر یک نویسنده
ی خارجی دفاع کند که هیچ نسبت یا منفعتی هم در آن موضوع ندارد، تا بلکه گوشه ای از
فعالیت های فرهنگی این
سرزمین را به سامان نزدیک سازد یا حداقل مانع ویرانی بیشتر آن شود.
دهباشی3 را سالیان طولانی است که به خاطر تلاش هایش در انتشار مجله ی وزین
بخارا و برگزاری بیش از 250 شب یادبود فرهنگی (از جمله شب هانا آرنت، سلیمان حییم،
اسپینوزا و غیره ) می‌شناسم و می ستایم، اما این برخورد بسیار شدید و قاطع که بدون
شک از دل و جانش برخاست، ارزشش را در نظرم صدچندان کرد و دلم گرم شد که هنوز معدود
چهره های صادق و اصیل فرهنگی در این دیار زنده‌اند.
1- چهارشنبه 19 آبان 1395، به کوشش علی دهباشی و هارون یشایایی، دویست و شصت و
هفتمین جلسه از مجموعه شب های مجله ی بخارا، کانون زبان فارسی.
2- تی. اِس. اِلیوت با نام کامل توماس استرنز الیوت ( Thomas Stearns Eliot ) ( ۲۶
سپتامبر ۱۸۸۸ – ۴ ژانویه ۱۹۶۵) شاعر، نمایشنامه نویس، منتقد ادبی و ویراستار
آمریکایی-بریتانیایی بود. او با آثارش، رهبر جنبش نوسازی شعر و شاعری به شمار
می‌رفت. سبک بیان، سرایش و قافیه پردازی وی، زندگی دوباره ای به شعر انگلیسی بخشید.
انتشار «چهار کوارتت»الیوت، او را به عنوان برترین شاعر انگلیسی زبان در قید حیات
در زمان خود، شناساند و در سال ۱۹۴۸، نشان «مِریت» و جایزه نوبل ادبیات را از آن
خود کرد. (اقتباس از ویکی پدیا)
3- علی‌اکبر جعفر دهباشی (معروف به علی دهباشی) ، زاده ی ۱۳۳۷ تهران روزنامه‌نگار،
ادب‌پژوه، نویسنده و سردبیر مجله ی بخارا است. او تلاش گسترده‌ای در معرفی آثار و
زندگی بزرگان فرهنگ و ادب و هنر ایران و جهان داشته است. علی دهباشی با ماهنامه‌ها
و نشریات ادبی، فرهنگی و هنری هم چون «آرش»، «برج»، «چراغ»، »دنیای سخن« و »آدینه«
و »دفتر هنر« همکاری مستمر داشته است. او از سال ۱۳۶۹ به مدت هفت سال
سردبیر ماهنامه ی کِلک بود. ماهنامه ی کِلک از نشریات معتبر در زمینه ی فرهنگ،
ادبیات و ایران شناسی به‌شمار می‌رود که مورد مراجعه ی استادان دانشگاه‌های ایران و
ایران شناسان جهان است؛ و بسیاری از صاحب‌نامان عرصه ی فرهنگ و ادب ایران از
همکاران و نویسندگان این مجله بودند. علی دهباشی از شهریور ۱۳۷۷ به بعد
سردبیری مجله ی بخارا را برعهده داشته است که در آن در زمینه ی فرهنگ، ادبیات و
ایران شناسی مقالاتی منتشر می‌شود. دهباشی در بخارا ویژه‌نامه‌هایی درباره ی
نویسندگان بزرگ جهان منتشر کرده است. کتاب‌های متعدد وی در قالب یادنامه، مجموعه
مقالات، و تجدید چاپ کتب نایاب، به حدود 85 جلد می رسد و هم چنین آثار متعددی را در
نوبت چاپ دارد. (اقتباس از ویکی پدیا)
