انجمن کلیمیان تهران
   

یهودیان یمن

   

نشریه سازمان دانشجویان یهود شیراز اهوا
مهر 88

yemen flag

یمن کشوری است با حدود 530000 کیلومتر مربع وسعت و حدود 22 میلیون نفر جمعیت . این کشور از شمال به عربستان سعودی ، از جنوب به خلیج عدن ، از غرب به عمان و از جنوب به دریای سرخ منتهی می گردد .
قسمت شمالی این سرزمین در سال 1918 با جدایی از عثمانی و قسمت جنوبی آن در سال 1967 به خروج نیروهای انگلیسی به استقلال رسیدند . کشور یمن کنونی در 22 می 1990 بعد از پیوستن قسمت شمالی و جنوبی این سرزمین با هم به وجود آمد . نظام این کشور جمهوری است و نخستین رئیس جمهور آن که از سال 1999 تا کنون بر کشور حکومت می کند علی عبدا.. صالح نام دارد .
یهودیان یمن از جمله یهودیان هستند که می توان آن ها را جزء یهودیان میزراخی طبقه بندی نمود . آداب و رسوم میزراخیها با آداب و رسوم سفارادیها و اشکنازی ها به عنوان بزرگترین گروه های یهودی متفاوت است . در سال های اخیر و به دنبال مهاجرت های فراوان آداب و رسوم یهودیان یمن ، شباهت بسیاری با آداب سفارادیها یافته است .
یمنینقشه کشور یمنفرضیه های مختلفی در مورد ورود یهودیان به یمن وجود دارد . برخی سکونت نخستین گروه های یهودی در یمن را به زمان حضرت سلیمان نسبت می دهند . طبق این فرضیه نخستین ساکنان یهودی یمن ، کسانی هستند که توسط حضرت سلیمان جهت تهیه طلا و نقره برای ساخت معبد مقدس به آن سرزمین فرستاده شده بودند . تاریخدان عرب ابوافدا (1881 ) قدمت زیست یهودیان در یمن را به سال 1451 قبل از میلاد نسبت می دهد . افسانه ای نیز یهودیان یمن را حاصل ازدواج "بلقیس" ملکه سبا با حضرت سلیمان می داند . بلقیس در آن زمان اریتره ، اتیوپی و یمن را تحت تسلط خود داشته است .
در برخی منابع اشاره شده است که یهودیان صنعا ( پایتخت یمن ) 42 سال قبل از خرابی معبد اول و در زمان یرمیای نبی به این کشور مهاجرت کرده اند . در این گروه 000/75 نفری تعـــدادی از کاهنها و لوی ها هم حضور داشته اند .
تعدادی از تاریخدانان ریشه یهودیان هبان ( از دیگر شهرهای یمن ) را به زمان سلطنت هرود ( پادشاه سرزمین یهودا ) در زمان رومی ها و قبل از خرابی معبد دوم نسبت می دهند . گویا هرود تعدادی از شهروندان خود را به عنوان نیروهای ذخیره جهت ارتش روم به هبان فرستاده بوده است .
حکایت افسانه مانند دیگری میان یهودیان یمن متداول است که البته به ریشه آنها اشاره نداشته ولی گویای وضعیت دشوار آنها در یمن است . آنها معتقدند که در هنگام ساخت معبد دوم ، ایشان دستور عزرای نبی مبنی بر برگشت به سرزمین مقدس را نادیده گرفته و به همین خاطر مورد لعن ونفرین او قرار گرفته اند . این گروه از یهودیان فقر و بیچارگی خود را ناشی از این امر دانسته و از گذاشتن نام عزرا بر فرزندان خود اکراه دارند .
وضعیت یهودیان در قرن های پنجم و ششم میلادی وضعیت مناسبی بوده است . در این محدوده زمانی حاکمان یمن روی خوشی به یهودیان نشان داده و حتی چند نفری از ایشان نیز به دین یهود گرویده اند . در قرن دهم با حاکم شدن فرقه زیدیه ( از فرقه های اسلامی ) بر یمن ، قوانین سختی بر یهودیان اعمال گردید . این روند تا حاکم شدن صلاح الدین ایوبی بر مصر ادامه داشت . گویا در زمان این سلطان دانشمند یهودی یمنی یعقوب بن نتنال با نوشتن نامه ای به هاراو موشه بن مــیــمــون ( هارامبام ) که به دربار صلاح الدین نزدیک بوده است از او می خواهد تا از طریق صلاح الدین بر حاکمان یمن فشار وارد کند تا ایشان از آزار و اذیت یهودیان دست بردارند .
 

yemen mapعروس یمنی  bridal yemenیهودیـــان یمن در طول تاریخ زیست در این سرزمین سختی های بسیاری را تحمل نموده اند . در سال 1922 امام یحیی ، حاکم یمن قانونی را تصویب نمود که به موجب آن کودکان یهودی زیر 12 سال که به هر دلیل پدر خود را از دست می دادند ، می بایستی تحت سرپرستی یک خانواده مسلمان قرار گرفته و با اقوام یهودی خود قطع رابطه نمایند . تاریخ یهودیان یمن ، افراد بسیاری را سراغ دارد که دارای ریشه ای یهودی بوده ولی طبق این قانون اسلام آورده اند . ابولرحمان الحریانی یکی از این افراد است که مدت کوتاهی نیز یک مسئولیت کلیدی را در یمن بر عهده داشته است .
در فاصله بین سال های 1947 تا 1960 و به دنبال افزایش فشار بر یهودیان ، بیش از 000/50 نفر از یهودیان یمن به کشورهای دیگر منجمله فلسطین مهاجرت نموده اند . اسناد تاریخی نشان می دهد که در سال 1947 تنها در عدن ( یکی از شهرهای یمن ) 82 نفر از یهودیان توسط گروه های تندرو به قتل رسیده اند .
در حال حاضر اجتماع یهودیان در یمن به دو اجتماع کوچک در بیت هراش و رایداه خلاصه می گردد. یهودیان ساکن بیت هراش از امکاناتی مانند کنیسا ، میقوه ، یشیوا و مدرسه علوم دینی دختران بهره مندند . این امکانات را یک گروه خارجی در این شهر فراهم نموده اند . در این شهر همچنین یک راو امور دینی یهودیان را مدیریت می کند . در رایداه که در 45 مایلی صنعا قرار گرفته است امکانات کمتری برای زیست یهودیان وجود دارد . در 11 دسامبر 2008 راو جوان این شهر (موشه یاییش النهاری ) توسط عوامل یک گروه تندرو به قتل رسید . این راو در هنگام قتل تنها 30 سال داشت . علی عبدا.. صالح رئیس جمهور یمن طی طرحی قصد دارد یهودیان باقی مانده در یمن را به شهر صنعا و به یک نقطه امن منتقل نماید . طبق این طرح هر خانواده یهودی قطعه ای زمین نیز جهت ساخت خانه دریافت خواهد کرد .
در فاصله بین سال های 1861 تا 1993 و به دنبال افزایش فشار بر یهودیان یمن سه جنبش مسیحایی ( ماشیخ دروغین ) در یمن پدید آمد . آخرین این جنبش ها در فاصله 1888 تا 1993 اتفاق افتاد . در این جنبش شخصی به نام یوسف عبدا... ادعا نمود که ماشیخ است .
یهودیان یمن از محدود یهودیانی هستند که در شنبه ها و اعیاد هر دو متن عبری و آرامی تورات را قرائت می نمایند . کودکان یهودی یمن تقریبا از 6 سالگی در خواندن تورات تسلط می یابند . یهودیان یمن ملودی خاصی برای قرائت تورات و همچنین متونی مانند طومار استر ، مراثی یرمیا ، میشله و تهیلیم دارند که مشابه آن را در کمتر جامعه ای از یهودیان دنیا می توان یافت . یهودیان یمن در کنیسا روی فرش می نشینند و حتی در حال حاضر و پس از مهاجرت نیز این رسم خود را حفظ کرده اند . گویا این سنت از رسم مسلمانان در مساجد یمن وام گرفته شده است .
در بین یهودیان یمن دانشمندان بنامی نیز دیده می شوند . برای نمونه می توان به افراد زیر اشاره کرد :
نتنئل بن یشعیا : این شخص در قرن 14 میلادی تفسیری به زبان عربی بر تورات نوشته است .
سعدیا الدانی : ترجمه سه کتاب وییقرا ، بمیدبار و دواریم به عربی در نیمه دوم قرن پانزدهم میلادی
اوراهام بن شلومو : ترجمه نویئیم به عربی
داوید بر عمرام الدانی ( 1413-1430 م . ) : نویسنده میدراش هگادول
در بین یهودیان یمن ( البته در زمان زیست در یمن ) گروههای مختلفی نیز شناسایی شده است . از این گروه ها می توان به گروه های بلدی(=برگرفته از واژه عربی بلد به معنای شهر)، شامی(= برگرفته از واژه شام پایتخت سوریه) و مایموندیس(=وابسته به بن میمون ( هارامبام )) اشاره نمود . تفاوت عقیدتی این سه گروه در پذیرفتن یا نپذیرفتن قبالا ، تلمود و میشنه تورا ( کتاب منسوب به هارامبام ) است . در برخی از متون نماز این سه گروه نیز تفاوتهایی دیده شده است . در حال حاضر اکثر یهودیان یمن از رسوم سفارادی تبعیت می نمایند .
 

 



 

 

 

Back Up Next 

 

 

 

 

استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است.
.Using the materials of this site with mentioning the reference is free

این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند
لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید