پسح عيد آزادي يادآور رستن از ظلم و بيداد و بي‏عدالتي  

فروردين 85
رحمن دلرحيم
 

پسح-Pesah«پسح» يادگار و يادآور قيام حضرت موسي كليم‏الله عليه فرعون را به عموم موسائيان زمان و همكيشان عزيز يهودي خود تبريك مي‏گوييم.

شروع اين عيد روز 15 ماه عبري نيسان، اولين ماه سال، است كه اين عيد 8 روز طول مي‏كشد. در زمان‏هاي پيشين عيد پسح جشن كشاورزان نيز به شمار مي‏آ‏مد زيرا اين عيد هم‏زمان با آغاز فصل درو جو در سرزمين مقدس است.

در روز دوم عيد پيمانه‏اي از جو به عنوان هديه نوبرانه به معبد بيت‏المقدس آورده مي‏شد. در تورات مقدس به بني‏اسرائيل فرمان داده شده كه از روز دوم عيد پسح يعني روزي كه پيمانه نوبرانه جو را به معبد بيت‏المقدس مي‏آوريد هفت هفته تمام بشماريد و در روز پنجاهم كه شمارش پايان مي‏يابد عيد شاووعوت (اعطاي ده فرمان) را جشن بگيريد.

مفهوم اساسي اين فرمان، در رويداد تاريخي ويژه خروج از مصر و آزادي نهفته است، آزادي‏ كه بني‏اسرائيل را از گروهي برده به يك ملت تبديل كرد بنابراين از ديدگاه وسيع‏تر اين عيد نمايان‏گر روز تولد ملت يهود است و از اين نظر مهمترين عيد تاريخي ملت يهود مي‏باشد. اين مطلب را دانشمندان يهود در اين گفته خلاصه كرده‏اند:

در هر دوره‏اي هر يهودي بايد چنين پندارد كه خود او بوده كه از مصر خارج شده است.

پسح، تنها هدف رهايي از بردگي مصريان و لذت بردن از آزاد زيستن نيست بلكه منظور تبديل آزادي به وسيله‏اي براي خدمت به بشريت است. قيام‏هاي رهايي‏بخش همواره پرافتخارترين صفحات تاريخ قوم يهود را به خود اختصاص داده و رهبران آن با برخورداري از ايمان به خدا و پشتيباني از قدرت توده مردم، عليه بي‏عدالتي شوريده و پايه‏هاي ظلم را به لرزه درآورده‏اند. مهمترين اين قيام‏ها، قيام عليه كاخ ستم فرعون بود كه حدود 3318 سال قبل (2448 عبري) به رهبري حضرت موسي عليه‏اسلام پيام‏‎آور توحيد و عدالت انجام گرفت.

حضرت موسي كه در بطن دربار فرعون پرورده شده بود پس از آشنايي با رنج برندگان و شناخت قوم خويش به تدريج بر انديشه شكستن كاخ‏هاي بي‏‏عدالتي و ظلم فرعون گشت و از طرف خداوند نيز اين عمل به عنوان آغاز رسالت وي بر او محول شد.

چندين واژه مختلف به عنوان نام اين عيد بكار رفته‏ اند: 1= حَگ پِسَح به معني گذر كردن و جستن و رحم نمودن بيان شده است 2 = حَگ هَمَصُوت عيد مصاها يا فطير: از آنجا كه يهوديان هنگام خروج از مصر فرصت كافي براي تهيه خمير مناسب جهت پختن نان نداشتند ناگزير از خمير ترش نشده (فطير) استفاده كرده و نان فطير تهيه كردند. 3 =حَگ هاآويوْ جشن بهاره از آنجا كه اين عيد همواره در اوايل فصل بهار واقع مي‏شود اين نام را نيز به آن نسبت دادند. 4=حَگ هَحروت جشن آزادي اين عيد جشن آزادي بني‏اسراييل از يوغ بندگي مصريان است.

در دو شب اول اين عيد هشت روزه خانواده‏هاي يهودي با چيدن سفره مخصوص و اجراي مراسم، طبق ترتيب ذكر شده در كتاب ريسر (هَگادا) (كه شامل شرح مراسم اين دو شب و وقايع خروج از مصر است) جشن را برگزار مي‏كنند. اين مراسم شامل چندين مرحله است كه مفسرين دلايل متعددي براي هر يك ذكر كرده‏اند.

مطالب گوناگوني در مورد پسح و فلسفه مراسم دوشب اين عيد در شماره‏هاي 1، 8 و 12 و 25 همين مجله مفصلاً به چاپ رسيده است كه در اينجا اشاره‏اي مختصر به فلسفه و مراحل اين مراسم مي‏شود:

 قَدِش (تقديس): گفتن براخاي (دعا) يايين اشاره به شادي و سرور به خاطر اجرا فرامين الهي است.

 اورْحَص (طهارت دست‏ها): دست‏ها را شسته همانطور كه در كتاب يشعياي نبي (16-1) آمده، اشاره است به طهارت قلب‏ها.

 كَرْپَس (خوردن كرفس): اشاره است به سبزي كه سمبل تجديد حيات نباتات در آغاز فصل بهار است و اشاره به آزادي بني‏‎اسرائيل كه آن هم در فصل بهار بود.

 يَحَص (نصف كردن نان فطير): اين كار جهت برانگيختن سؤال براي كودكان براي دنبال كردن مراسم است.

 مَگيد (گفتگوي وقايع خروج بني‏اسرائيل از مصر): اين بخش هدف اصلي مراسم است كه با دقت بايد انجام شود.

 رُحْصا (شستن دست‏ها قبل از صرف شام): اين بخش دومين طهارت دستها است كه با ترتيب خاص، طاهر مي‏شوند.

 مُوصي- مَصا (گفتن براخا يا دعاي نان فطير): اين بخش جزء احكام معمول يهود است كه قبل از خوردن نان دعا مي‏خوانند.

مارُور (خوردن سبزي تلخ): كه نشانه چشيدن و احساس تلخي‏هاست كه بني‏اسراييل در دوران بندگي مصر متحمل شده‏اند.

 كُورِخ ( پيچيدن لقمه نان با سبزي و زدن در حلق): خوردن اين لقمه كه حاوي نان فطير و سبزي تلخ در حلق كه شبيه گِل است و نشانه كار سخت و گل مالي و خشت‏زني عبرانيان در مصر است.

 شولْحان عُورِخ (سفره گسترده): خوردن شام كه سفره گسترده اشاره است به دعوت همه براي شركت در اين مراسم مقدس.

 صافون (خوردن مصاي پنهان شده): اين مصا به نام «اَفيقُومِن» نشان‏گر پاداش پنهان الهي در ازاي صواب‏هاي انسان است.

 بارخ (گفتن دعاي بعد از خوردن غذا): بايستي نيت بر تبريك گفتن الهي بنماييم و خالق خود را به خاطر كرامات و اعجاز او تسبيح بگوييم.

 هَلِل - نيرْصا (مدح و ثنا و مورد قبول شدن): خواندن سرود «هَِلل» اين بخش مدح و ثنا و رضايت الهي است كه از چند فصل از مزامير حضرت داود تشكيل شده است به نشانه قدرشناسي از آيات و معجزات الهي در حق بندگانش.

در خاتمه جمله‏اي از هگادا (شرح وقايع خروج از مصر): برما فرض است كه درباره خروج (پدرانمان) از مصر تعريف كنيم. «هركه (از معجزات الهي) بيشتر تعريف كند، بيشتر شايسته بركت خداوند خواهد بود».

Back Up Next