نشریه پرواز سال 90 شماره 26

پوکی استخوان یا استئوپروز حالتی است که در آن توده‌های استخوانی در اثر تخریب بافت استخوانی کاهش یافته، سرانجام به شکستگی استخوان منجر می‌شود.
توده‌ی استخوانی هر فرد معمولاً در 30 تا 35 سالگی به بیشترین حد خود می‌رسد. پس از این سن، کم شدن توده‌ی استخوانی به صورت یک روند طبیعی آغاز می‌شود. در واقع با افزایش سن مقدار استخوانی که تخریب می‌شود بیشتر از مقداری است که ساخته می‌شود.
اگر بتوانیم ساختمان داخلی بافت استخوانی را با میکروسکوپ ببینیم در حالت طبیعی شبیه کندوی عسل است که با تخریب بافت استخوانی در این کندو اندازه‌ی فضاهای خالی بزرگتر شده و به عبارتی پوک‌تر می‌شود. به این ترتیب، استخوان‌ها نازک و شکننده می‌شوند به حدی که به راحتی و حتی به خودی خود می‌شکنند (خصوصاً در ناحیه سر ران که در گودی استخوان لگن جا دارد، ستون مهره‌ها و مچ دست)
علائم و عوارض پوکی استخوان:
چنان که قبلاً گفته شد ممکن است فردی دچار پوکی استخوان باشد، بدون آن که از بیماری خود اطلاع داشته باشد. پوکی استخوان بیماری خاموش یا بیماری بی‌سر و صدا نامیده می‌شود؛ چرا که ممکن است در مراحل اولیه بروز آن، علائم به ندرت ظاهر شود که این ظاهر نشدن علائم تشخیص بیماری را دشوار می‌کند.
پوکی استخوان در مراحل بعدی موجب بروز مسائل زیر می‌گردد:
• شکستگی خود به خود با کمترین ضربه به استخوان‌ها خصوصاً در نواحی ران و لگن، کمر و ستون فقرات که غالباً این اولین علامت است.
• کمردرد شدید در نقطه‌ای خاص که نشانه‌ی شکستگی است.
• قوز پشت که موجب انحنای پشت یا قوز در آوردن می‌شود.
• کوتاه شدن قد
• بعضی از محققان اعتقاد دارند افتادن بی‌دلیل دندان‌ها از نشانه‌های پوکی استخوان‌هاست.
عوامل مستعد کننده‌ی پوکی استخوان کدامند؟
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن دچار می‌شوند (در واقع 4 برابر مردان). زیرا در مردان با افزایش سن، کاهش ناگهانی و عمده‌ی هورمون‌های جنسی- چنان که در زنان اتفاق می‌افتد- و کاهش تراکم و قدرت خیلی آهسته‌تر روی می‌دهد.
- شروع یائسگی: استروژن هورمون زنانه‌ای است که از کاهش توده‌ی استخوانی جلوگیری می‌کند. با شروع یائسگی تولید استروژن در تخمدان‌ها متوقف می‌شود، در نتیجه از دست رفتن توده‌ی استخوان تسریع می‌شود. در زنانی که یائسگی زودرس دارند (قبل از 45 سالگی) مانند بانوانی که تخمدان‌های آنها با جراحی برداشته‌اند، بیشتر در معرض پوکی استخوان‌اند.
- سابقه خانوادگی: وراثت بر مقدار استخوان‌ها و سرعت از دست دادن آنها تأثیر دارد. اگر پدر و مادر شکستگی لگن یا مهره یا ساعد و... داشته باشد احتمال ابتلای فرزند به شکستگی 2 برابر افراد دیگر است.
- استخوان بندی ظریف و کوچک: بانوانی که این نوع استخوان‌بندی‌ دارند، کوتاه قد و لاغرند به خاطر وجود توده‌ی استخوانی کمتر، مستعد بروز پوکی استخوانند.
- نژاد: بانوان اروپای شمالی و یا افراد ساکن آسیای جنوب شرقی بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوانند.
- بیماری‌هایی خاص: بیماری‌هایی نظیر بیماری تیروئید، پاراتیروئید، غدد جنسی و غدد فوق کلیوی می‌توانند به پوکی استخوان منجر شوند.
- وزن: وزن کم بانوان بسیار لاغر باعث کم شدن قدرت استخوان نیز می‌شود (زنانی که دارای اضافه وزن‌اند معمولاً در معرض خطر نیستند ولی ابتلا به ناراحتی‌های دیگر در آنها زیادتر است.)
- عدم فعالیت بدنی: نداشتن فعالیت کافی، کاهش توده‌ی استخوانی را تسریع می‌کند. ورزش مناسب به افزایش مقدار استخوان بیشتر کمک می‌کند.
- کمبود کلسیم در برنامه‌ی غذایی: کلسیم استخوان‌ها را قدرتمند می‌کند. اگر به قدر کافی کلسیم مصرف نشود بدن سلول‌های استخوانی را تخریب می‌کند تا کلسیم مورد نیاز خود را از آنها بدست آورد.
- کشیدن سیگار: افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر از آنهایی که سیگار نمی‌کشند به پوکی استخوان و سایر بیماری‌ها دچار می‌شوند.


عوامل خطر دیگر:
این عوامل عبارتند از:
- بعضی داروهای تجویزی نظیر کورتون که در درمان آرتروز و آسم استفاده می‌شود و یا مصرف طولانی مدت لووتیروکسین که در درمان کم کاری تیروئید به کار می‌رود، می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
- برنامه غذایی پر پروتئین که باعث افزایش دفع کلسیم می‌گردد و از این راه خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
- کمبود ویتامینِ D در رژیم غذایی
راههای جلوگیری از پوکی استخوان:
بهترین راه برای درمان پوکی استخوان پیشگیری از به وجود آمدن آن است. با وجود اینکه تا امروز راه‌های زیادی برای کمترشدن این عارضه پیشنهاد شده است اما درمان قطعی آن امری محال به نظر می‌رسد؛ در حالی که می‌توان با رعایت چند نکته از این عارضه جلوگیری نمود. مهمترین فاکتوری که نقش کلیدی را در پیشگیری از این بیماری بازی می‌کند رژیم غذایی است.
1) دریافت کلسیم و ویتامین D کافی
2) ترک سیگار
3) داشتن فعالیت فیزیکی مداوم و متعادل (حداقل سی دقیقه پیاده‌روی روزانه)
4) خانم‌های یائسه‌ای که دارای عوامل مستعد کننده‌ی پوکی استخوان هستند و افراد مبتلا به بیماری‌های تیروئید با پزشک مشورت کنند.
5) نوشیدن چای کاهش مصرف توده‌ی استخوانی را به تعویق می‌اندازد. یک مطالعه‌ی جدید نشان داده است زنان سالمندی که چای می‌نوشند دارای چگالی استخوان ران بالاتری نسبت به بقیه بوده و کمتر دچار کاهش توده‌ی استخوان می‌شوند. زیرا در چای موادی وجود دارد که خاصیت شبیه استروژنی دارند و مسئول حفاظت در برابر از دست دادن توده‌ی استخوانی می‌باشند.
 





	استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است. .Using the materials of this site with mentioning the reference is free این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید