‌نشریه پرواز شماره 54 آذر 98

چگونه افکار دیگران را بخوانیم؟
چهره‌ی افراد دروغ‌گو چه می‌گوید؟
بر اساس يافته‌های دانشمندان علوم رفتاری تنها حدود 30 تا 40 درصد از ارتباطات ما به صورت کلامی و حدود 50 تا 70 درصد آن به صورت غيرکلامی يعنی با استفاده از حالت‌های سر، دست، چشم، پا، ابرو و ... از آن‌جايی که زبان کلامی تحت کنترل بخش هوشيار مغز انسان قرار دارد ما می‌توانيم آگاهانه کلماتی را بر زبان جاری کنيم که با احساسات و نيات واقعی ما همخوانی نداشته باشند و در نتيجه نيت واقعی خود را پنهان و آن را به گونه‌ای ديگر جلوه دهيم. اما زبان بدن توسط بخش ناهوشيار مغز کنترل می‌شود و ما کنترل چندانی بر آن نداريم و از اين رو بازتاب‌دهنده‌ی احساسات واقعی و درونی ماست.
تحقیق‌ها و بحث‌های زیادی بر سر این موضوع شده که آیا علامت‌های غیر کلامی ذاتی، موروثی، آموختنی یا اکتسابی هستند.
شواهد لازم از مشاهده‌ی افراد نابینا و یا ناشنوایی که قادر نبودند از کانال‌های دیداری یا شنیداری نشانه‌های غیرکلامی را یاد بگیرند از مشاهده‌ی رفتاری افراد با فرهنگ‌های مختلف در سراسر جهان و هم‌چنین از مطالعه‌ی نزدیک‌ترین گونه‌ی جانوری به انسان یعنی میمون‌ها جمع‌آوری شده است.
برخی از حرکت‌های اصلی و خاستگاه آن‌ها:
بیشتر حالت‌های ارتباطی اصلی در سراسر جهان یکسان است هنگامی که مردم خوشحال هستند، می‌خندند و وقتی غمگین یا خشمگین هستند، اخم کرده و چهره درهم می‌کشند.
تکان دادن سر معمولا در همه جای جهان به معنی بله و تایید است؛ به نظر می‌رسد این حرکت‌ها جنبه‌ی ذاتی داشته و توسط افراد نابینا و ناشنوا هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سر تکان دادن به طرف بالا یا به طرفین نشانه‌ی خیر یا مخالفت است و جنبه‌ی جهانی داشته و ممکن است در زمان نوزادی آموخته شود؛ وقتی که نوزاد شیرخواری به اندازه‌ی کافی شیر خورده باشد سر خود را از این طرف به آن طرف تکان می‌دهد که به معنی رد کردن سینه‌ی مادرش باشد وقتی همان نوزاد به اندازه کافی غذا خورده باشد سرش را تکان می دهد تا به معنی رد کردن قاشق غذا باشد؛ این کودک به این طریق به سرعت یاد می‌گیرد تا مخالفت خود را به همین روش نشان دهد.
منشأ برخی حرکات و حالات ما را می‌توان در اجداد اولیه ی انسان‌ها یافت.
نشان دادن دندان‌ها که در گذشته برای حمله به کار می‌رفته، هنوز هم توسط انسان‌های امروزی به شکل فشردن دندان‌ها برای حالت خصمانه به کار می‌رود با وجود این که دیگر این دندان‌ها برای حمله به کار نمی‌روند.
یکی از جدی‌ترین اشتباهاتی که ممکن است یک فرد کم تجربه مرتکب شود تفسیر یک حالت به طور مجزا و جدای از حالت‌ها و شرایط دیگر باشد؛ به عنوان مثال خاراندن سر ممکن است دلایل مختلفی از قبیل شوره‌ی سر، کک، عرق، تردید، فراموشی و یا دروغ‌گویی داشته باشد و این بستگی دارد که این عمل همراه با چه رفتارهای دیگری در همان زمان اتفاق بیافتد؛ بنابراین ما باید همیشه مجموعه‌ای از حالات و رفتارها را در کنار یکدیگر در نظر بگیریم.
زبان بدن نیز هم‌چون هر زبان دیگری از واژگان، جملات و علائم نوشتاری تشکیل شده تنها زمانی که کلمات در کنار هم و در یک جمله به کار می‌روند می‌توان معنی آن‌ها را به طور کامل فهمید.
حالات و اشارات هم به صورت جمله به کار می‌روند و بی شک حقایقی را درباره‌ی احساسات و نگرش‌های یک فرد بیان می‌کنند.
در این مطلب به حالت‌هایی از زبان بدن می‌پردازیم:
به طور مثال اگر یک کودک پنج ساله به والدین خود دروغ بگوید بلافاصله دهان خود را با یک یا هر دو دست خود خواهد پوشاند.
پوشاندن دهان با دست در هنگام دروغ گفتن در سراسر زندگی فرد ادامه می‌یابد اما سرعت آن معمولا تغییر می‌کند.
هنگامی که یک نوجوان دروغ می‌گوید او نیز چون کودکی پنج ساله دست خود را روی دهان می‌گذارد اما به جای پوشاندن کامل دهان فقط با انگشتان خود اطراف دهان را می‌مالد.
و زمانی که یک فرد بزرگسال دروغ می‌گوید مغزش به او دستور می‌دهد تا مثل کودک پنج ساله و فرد نوجوان برای جلوگیری از گفتن دروغ، دهان خود را بپوشاند اما در آخرین لحظه دست از چهره دور شده و در عوض فرد دروغ‌گو بینی خود را لمس می‌کند.
سوألی که معمولا مطرح است این است که آیا امکان دارد زبان بدن را جعل کرد؟
پاسخ این سوال «خیر» است، زیرا به دلیل فقدان تناسب بین حالت‌های زبان اشاره، علامت‌های بسیار کوچک و کلمات به زبان آمده این کار (جعل زبان بدن) ممکن نیست.
به عنوان مثال، کف دست‌های باز نشان صداقت است اما هنگامی که یک دروغ‌گو کف دست‌های خود را باز کرده و به شما لبخند می‌زند، نشانه‌های کوچک موجود در حالت او عدم صداقتش را آشکار می‌سازد.
مردمک چشم‌های آن فرد دروغ‌گو ممکن است کوچک شوند و یا ابروهای او بالا رود..
چهره بیش از هر قسمت دیگر بدن برای کتمان دروغ‌گویی به کار می‌رود ما برای کتمان دروغ‌های خود لبخند زده، سر تکان داده و چشمک می‌زنیم اما از بدشانسی بدن ما حقیقت را می‌گوید و بین حالت‌های بدن و علائم چهره‌ی ما تناسب و همخوانی وجود ندارد.
به طور خلاصه جعل زبان بدن برای مدت طولانی مشکل است اما یادگیری حالت‌های مثبت و به کارگیری آ‌ن‌ها برای ارتباط با دیگران و حذف حالت‌های منفی مفید خواهد بود.

تا اینجای مقاله با زبان بدن با معنا و مفهوم زبان بدن یا در اصل همان body language آشنا شدیم و حرکات اصلی و خاستگاه‌های آن را بررسی کردیم و هم‌چنین زبان بدن یک فرد دروغ گو را تفسیر کردیم و در این مطلب هدف این است که پر کاربردترین حالت‌های زبان بدن را تفسیر کرده و به تصویر بکشیم؛ لازم به ذکر است که این مطالب برگرفته از آثار پر محتوای آلن پیز1 نویسنده ی بسیار حاذق است، که تمامی حالت‌های زبان بدن را به زبانی ساده بیان کرده است و تمامی آن سرشار از نکات مهم و روزمره می‌باشد که با آن‌ها به طور پیوسته سروکار داریم و مراجعه به کتاب و خواندن آن به طور کامل خالی از لطف نیست.
حالت‌های دست به چهره
گول زدن، شک کردن، دروغ گفتن
دست‌های ما چه پیامی را منتقل می‌کنند؟
چگونه می‌توانيد بفهميد که کسی دروغ می‌گويد؟ 
تشخيص حالت گول زدن غير کلامی يكی از مهم ترين مهارت‌هايی است که می‌توان ياد گرفت.
تصاویر روبه رو سه حالت رايج در چنين حالت‌هايی را نشان می‌دهد وقتی که ما حرف‌هايی غير واقعی می‌شنويم معمولا با دست گوش‌های خود را می‌پوشانيم، وقتی سخن دروغی را به زبان می‌آوريم با دست دهان خود را می‌گيريم، وقتی نمی‌خواهيم شاهد ديدن صحنه ای ناخوشايند باشيم با دست چشمان خود را می‌پوشانيم.
کودکان اين کارها را آشكارا انجام می‌دهند، اما هر چه انسان بزرگ‌تر می‌شود، حالت‌های دست به چهره پيچيده تر و غير آشكارتر شده، اما باز هم در هنگام دروغ گفتن اتفاق می‌افتد.
گول زدن هم‌چنين می‌تواند به معنی شک، ترديد، دروغ‌گويی و اغراق باشد.
هميشه وقتی کسی دست خود را به چهره می گذارد نشانه ی دروغ‌گويی نيست؛ اين عمل ممكن است نشان‌دهنده‌ی اين باشد که شخص در حال گول زدن شما است.
برای اثبات شک خود بايد به مشاهده‌ی بيشتر مجموعه‌ی حالت ها ادامه دهيد.
در حقيقت همان‌طور که در قسمت اول گفته شد نبايد حالت دست به چهره را به تنهايی مورد تفسير قرار داد .
نگهبان دهان
نگهبان دهان يكی از معدود حالت‌هايی است که در بزرگسالان نيز به اندازه‌ی کودکان آشكار است.
دست دهان را می‌پوشاند و شست بر روی گونه فشار داده می‌شود در حالي كه مغز در حالت نيمه هوشيار به آن ياد می دهد تا بكوشد سخنان گول زننده را سرکوب کند. بعضی مواقع ممكن است اين حالت با چند انگشت بر روی دهان يا حتی يک مشت بسته بر روی دهان اجرا شود، اما معنی آن يكسان است.
بسياری از افراد سعی می‌کنند حالت نگهبان دهان را با يک سرفه دروغين پنهان کنند.
لمس کردن بيني
لمس کردن بينی در واقع يک شكل پيشرفته‌ی پنهان کردن حالت نگهبان دهان است اين حالت ممكن است از چند مالش آرام بينی و يا يک لمس سريع تقريباً غير قابل تشخيص آن تشكيل شده باشد.
توضيح ديگر اين است که دروغ‌گويی باعث احساس سوزش در پايانه‌های عصبی بينی شده و خاراندن بينی بدين علت است. اما غالباً سوال می‌شود اگر کسی واقعاً بينی‌اش بخارد چه؟ پاسخ اين است که کسی که بينی‌اش بخارد برای برطرف کرن خارش آن با فشار بينی خود را می‌مالد يا می‌خاراند، اما در حالت دروغ‌گويی اين ماليدن یا خاراندن بينی بسيار سبک است. اين حالت هم مثل حالت نگهبان دهان می‌تواند هم توسط گوينده و هم توسط شنونده مورد استفاده قرار گيرد.
ماليدن چشم
اين حالت در واقع تلاش مغز برای جلوگيری از ديدن اعمال ناشايست از قبيل حقه‌بازی، دروغ‌گويی و شک است.
انسان‌ها معمولا در هنگام دروغ‌گويی چشم‌های خود را شديدا می‌مالند و اگر دروغ خيلی بزرگ باشد معمولا چشمان خود را به نقطه‌ای دور و يا به کف اتاق می‌دوزند.
خاراندن گوش
اين حالت در واقع کوششی از جانب مغز برای جلوگيری از شنيدن کلمات ناصحيح است؛ اين حالت شكل تغيير يافته ی دو دست روی گوش گذاشتن کودکان است. گونه‌های ديگری از ماليدن گوش شامل فرو کردن انگشت در سوراخ گوش‌ها يا خم کردن لاله گوش بر روی سوراخ ها و پوشاندن آن‌هاست.
حالت آخر نشانه‌ی اين است که شنونده به اندازه‌ی کافی گوش داده و ديگر تمايلی به گوش دادن ندارد و در عوض می‌خواهد صحبت کند.
خاراندن گردن
در اين حالت انگشت اشاره‌ی دستی که با آن می‌نويسيد ناحيه ی زير گوش و يا يک طرف گردن را می‌خاراند. نكته‌ی جالب اين است که شخص معمولا حدود پنج بار اين کار را تكرار می‌کند. اين حالت نشانه‌ای از شک و ترديد است و معمولا مشخصه ی افرادی است که می‌گويند: «مطمئن نيستم موافق باشم» اين حالت به ويژه هنگامی که زبان کلامی آن را نقص کند، مثلا وقتی شخصی می‌گويد می‌فهمم چه احساسی داريد بسيار جالب است. 
کشيدن یقه
تحقيقات نشان داده است که دروغ گفتن باعث ايجاد نوعی احساس سوزش و خارش در ناحيه‌ی صورت و گردن می‌شود و برای فرو نشاندن آن به ماليدن يا خاراندن آن قسمت نياز است.
به نظر می‌رسد که اين دليل قانع‌کننده‌ای باشد برای اين‌كه چرا برخی افراد هنگامی که دروغ می‌گويند يقه‌ی خود را می‌کشند.
در واقع وقتی کسی دروغ بگويد و متوجه شود که به او شک کرده‌اند در ناحيه‌ی گردن عرق می‌کند؛ البته کشيدن يقه در هنگام خشم شديد و درماندگی هم به منظور راحت تر نفس کشيدن به کار می‌رود.
انگشتان در دهان
انگشتان معمولا موقعی‌که انسان زير فشار باشد در دهان گذاشته می‌شوند.
اين حالت در واقع يک چالش ناخودآگاه برای احساس امنيت به شيوه‌ی کودکی است که سينه‌ی مادر خود را می‌مكد.
کودکان و نوجوانان انگشت شست خود را جايگزين سينه‌ی مادر می‌کنند و بزرگسالان چيزهايی از قبيل سيگار، پيپ و قلم را علاوه بر انگشتان خود در دهان قرار می‌دهند. در حالي كه بيشتر حالت‌های دست بر دهان نشانه‌ی دروغ‌گويی و گول زنندگی است‌، اما گذاشتن انگشت در دهان نشان‌دهنده‌ی نياز درونی به امنيت خاطر و اطمينان است. در هنگام بروز چنين حالتی بايد به فرد مورد نظر اطمينان خاطر و آرامش داد.
حالت‌های دست‌های تا شده
پنهان شدن در پشت مانع، يک واکنش معمولی انسان است که در اوايل دوران کودکی به منظور محافظت از خود ياد می‌گيريم. ما به عنوان يک کودك هنگام تهديد در پشت اجسامی از قبيل ميز، صندلی، مبلمان و هم‌چنين دامن مادر خود پنهان می‌شويم؛ در حالي كه بزرگ‌تر می‌شويم، اين رفتار پنهان شدن پيچيده تر می‌شود.
ببسیاری از مردم ادعا می‌کنند دست‌های خود را به اين دليل روی سينه يا زير بغل خود می‌گذارند چون احساس راحتی می‌کنند. هر حالتی وقتی با افكار شما هماهنگی داشته باشد راحت است؛ يعنی اين‌كه اگر شما افكار منفی و دفاعی داشته باشيد، در حالت دست زير بغل احساس راحتی خواهيد کرد. به خاطر داشته باشيد که در ارتباط‌های غير کلامی، معنی هر پيام به دريافت‌کننده‌ی آن هم بستگی دارد و فقط به فرستنده‌ی پيام منحصر نمی‌شود. ممكن است شما در حالت دست بر سينه و پشت وگردن سيخ احساس راحتی کنيد، اما مطالعات نشان داده است که دريافت اين حالت ها منفی است.
حالت دست بر سينه ی استاندارد
در تلاش برای پنهان شدن از يک موقعيت نامطلوب هر دو دست بر روی سينه به حالت تا شده قرار می‌گيرند. موقعيت‌های دست بر سينه‌ی بسياری وجود دارد‌، اما در اينجا سه حالت بسيار متداول مورد بررسی قرار می‌گيرد. حالت دست به سينه‌ی استاندارد یک حالت متداول است که تقريباً در همه جای دنيا نشانه ی حالت منفی و دفاعی است. اين حالت معمولا هنگامی که انسان در محافل عمومی میان غريبه‌ها‌، در صف‌ها، آسانسورها يا هر جای ديگر که انسان احساس ناامنی کند، بروز می‌کند.
هرگاه در ملاقات چهره به چهره با يک فرد چنين حالتی را مشاهده کرديد بايد بدانيد چيزی گفته‌ايد که شنونده با آن موافق نیست، بنابراين ادامه‌ی بحث بی‌معنی است و بايد موضوع را عوض کنيد. حقيقت اين است که زبان غير کلامی دروغ نمی‌گويد ولی زبان کلامی دروغ می‌گويد. در اين موقعيت شما بايد علت اين واکنش را پيدا کرده و فرد مخاطب را در وضعيت پذيرندگی قرار دهيد.
دست‌های تا شده‌ی تشدید شده
اگر علاوه بر دست‌های تا شده در زير بغل، مشت‌های فرد هم گره کرده باشند، نشان‌دهنده‌ی نگرشی خصمانه و دفاعی است. اين حالت غالباً با دندان‌های به هم فشرده و صورت سرخ شده ترکيب می‌شود، که در اين حالت يک حمله‌ی لفظی و يا فيزيكی بعيد نيست.
 يک حالت متواضع کف دست‌های باز لازم است تا دليل اين حالت خصمانه را کشف کرد. فردی که از اين حالت استفاده می‌کند، حالت تهاجمی دارد که بر خلاف حالت فرد است که حالت دفاعی دارد.
گرفتن بازوها
در اين حالت بازوها محكم در دست گرفته شده و تلاش می‌شود تا اين موقعيت تحكيم شده و از باز شدن دست‌ها و تغيير حالت ممانعت شود.
مرتبه‌ی اجتماعی هم می‌تواند بر حالت دست‌های تا شده تأثير بگذارد. يک فرد عالي رتبه می‌تواند در حضور افرادی که برای اولين بار ملاقات می‌کند برتری خود را با تا کردن دست‌هايش به نمايش بگذارد.
اين حالت برای نشان دادن اين است که فرد موردنظر خونسرد است و مضطرب نيست.
 و هم‌چنین شست‌های رو به بالا نشانه‌ی اعتماد به نفس و دست‌های تا شده نشانه‌ی محافظت از خود است.
دست‌های تا شده‌ی گول‌زننده
حالت‌های گول‌زننده دست‌های تا شده معمولا توسط افرادی استفاده می‌شود که پيوسته در معرض ديد و برخورد با ديگران هستند. اين افراد شامل سياستمداران، فروشندگان، مجريان تلويزيون و افرادی از اين قبيل هستند که نمی‌خواهند مخاطبانشان احساس کنند که آن‌ها نامطمئن و عصبی هستند. در اينجا نيز يک دست در جلوی بدن آويزان شده تا دست ديگر را بگيرد اما به جای تا شدن دست‌ها، يک دست، کيف دستی، ساعت، النگو يا اشيای ديگر را لمس می‌کند. 
تشخيص اين حالت در خانم‌ها به اندازه‌ی آقايان، آشكار نيست زيرا آن‌ها می‌توانند در چنين مواقعی کيف دستی خود را گرفته يا فشار دهند. يكی از اشكال رايج اين حالت گرفتن فنجان يا بطری نوشيدنی با هر دو دست است.
بسياری از چهره‌های شناخته شده نيز از اين حالت ها استفاده می‌کنند و خود از آن بی‌خبرند.
1– Allan Pease
 





	استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است. .Using the materials of this site with mentioning the reference is free این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید