|
|
برگردان ثریا پاستور به موجب تحقيقات انجام شده يهوديان ايران در قرن هشتم قبل از ميلاد مسيح فرشهايي به افتخار كوروش بزرگ بافته بودند كه از آنها براي تزئين آرامگاه وي نيز استفاده شده است. ارتباط ميان يهوديان و فرشهاي دستباف ايران، به دوران بسيار قديم باز ميگردد. نشانهها و ردپاي اين ارتباط به حدود 3500 سال قبل ميرسد. بعد از مهاجرت بنياسرائيل از مصر، يهوديان در زندگي چادرنشيني خود از «گليم» براي پوشاندن كف زمين و ديوارهاي چادرها استفاده ميكردند. اين نكته در كتاب «مهاجرتنامه» (Le Livre Del’exode) و بعد از آن در كتاب «تمثيلها» (Proverbes) آورده شده است. در كتاب «وقايعنگاري» (Le Livre Del’exode) از حضرت سليمان و فرشهاي متعلق به او و رنگهاي گوناگون مورد استفاده در بافت آن فرشها : آبي، سفيد، قرمز و شنگرف ياد شده است. در اين كتاب همچنين آمده است كه نقش و نگار اين فرشها از يك طرف نشاندهنده ده احكام خداوند توسط حضرت موسي و شيرها و از طرف ديگر، نمايانگر تصوير عقابها ميباشد. تار و پود و بافت شهرها نيز شباهت بسياري به بافت فرشهايي دارد كه در حال حاضر درميان قبايل دورهگرد صحراي سينا مورد استفاده قرار ميگيرد. Barber در مقدمه كتاب خود تحت عنوان «مطالعه درباره تاريخچه نساجي» مينويسد كه فرشهاي مورد بحث در حقيقت اولين فرشهاي شناخته شده به شمار ميروند. يهوديان در انتخاب طرحها و نقشهاي مختلف فرشها از موضوعات كتاب مقدس و از سمبولهاي يهوديت از جمله ستاره داود، شير يهودا، حضرت موسي، حضرت هارون، حضرت ابراهيم و حضرت اسحق و ... الهام گرفتهاند. قرن هشتم قبل از ميلاد، سرآغاز تاريخ طولاني زندگي يهوديان ايران است كه، با پراكندگي آنها، ارتباط مستقيم دارد. به موجب تحقيقات انجام شده توسط Antone Felton يهوديان ايران در قرن ششم قبل از ميلاد مسيح، فرشهايي به افتخار كوروش بزرگ بافته بودند كه از آنها نيز براي تزئين آرامگاه وي استفاده كردهاند. اين فرشها، كار قاليبافان شهرهاي همدان، شيراز و اصفهان بوده است كه گفتهاند حدود 2 قرن بعد توسط اسكندر مقدوني از روي آرامگاه كوروش بزرگ به غارت برده شد. اسكندر مقدوني علاوه بر اين، تمامي طلاكاريها و اشياء گرانبهاي ديگري را كه مزين كننده آرامگاه كوروش بود را نيز به همراه خود برد و باز هم بنا به گفته Feltopn نشانههاي اين غارتگريها در كتاب Flavius Josephe مورخ و تاريخنويس يهودي و يكي از بزرگترين چهرههاي شناخته شده ادبيات يهود تأثير گرفته از يونان، مشهود است و اين ظاهراً تنها شواهدي است كه در مورد فرشهاي دستبافت يهوديان از دوران قديم به دست ما رسيده است.
نقش يهوديان در فرهنگ ايران:
يهوديان ايران: بنا به گفته يكي ديگر از معاصرين او، جمعيتهاي يهودي شوشتر (شوش قديم) كه تقريباًٌ بالغ بر پانزده هزار يهودي بوده است، عملاً داد و ستد فرشهاي اين منطقه را عهدهدار بودهاند. از طرف ديگر ميدانيم كه به موجب نوشتههاي تاريخنويسان و مورخين ايراني و عرب، منطقه ميان اصفهان و شوش قديم «يهوديستان» ناميده ميشد. از قرن شانزدهم به بعد و در اوائل قرن هفدهم ميلادي يعني در دوران حكومت سلسله صفويه، بافت پارچه رواج بسياري داشته است و مهمترين مراكز توليد پارچه در آن زمان شهرهاي اصفهان، يزد و كاشان بوده و كارگاههاي ابريشمبافي و قاليبافي، نقش مؤثري در داد و ستد خارجي ايران به ويژه با كشورهاي اروپايي داشتهاند. در اين دوره، يهوديان در زمينههاي مربوط به هنرهاي برودري دوزي Broderie نقشاندازي روي پارچه و پارچههاي زربفت (پارچههاي ابريشمي مزين به طلا و نقره) و همچنين بافت پارچههاي ويژه روتختي، كاغذ ديواري و مجلد كردن كتابها، به اوج شكوفايي رسيدند. شاه عباس اول (1629-1587) كه خود از دوستداران كار قاليبافي بوده است، تعدادي از يهوديان و ارامنه را به همراه خود به پايتخت جديدش «اصفهان» برد. يهوديان علاوه بر اين، در كار رنگرزي پشم و ابريشم، از مهارت بسياري برخوردار بودند و در رديف يكي از مهمترين اصناف در زمينه بافندگي و نساجي به شمار ميرفتند.
نقش يهوديان در بافت قاليهاي ايران:
- Amton Felton «فرش يهوديان ايران» در «تاريخ معاصر ايرانيان يهودي» انتشارات مركز تاريخ شفاهي يهوديان ايران – 1997 – جلد دوم – صفحه 19. - Barber E. J.W. «نساجي ماقبل تاريخ» انتشارات Princeton University Press 1991 موسسه Harris «5000 سال نساجي» انتشارات British Museum Press لندن – 1993. - Anton Felton «فرش يهوديان ايران» - مراجعه به Alain Chaulli «مطالعات ايرانشناسي» دانشگاه سوربن پاريس در سال 2002، در باره موسيقيدانان يهودي ايراني در قرن 19 و 20 و تأثير آنها در حفظ ميراث مربوط به موسيقي ايران - Anton Felton «فرش يهوديان ايران» كه در آن به كتاب Dischnitzer M. تاريخ هنرها و صنايع يهوديان» از انتشارات Jonathan David – لندن – 1945، اشاره ميكند. - George Curzon كتاب ب«ايران و مسائل مربوط به ايرانيان» لندن – 1961- جلد اول صفحه 510 - Martin Gillbert در كتاب The Dent Atlas Of Jewish انتشارات D.J.M. ، لندن، 1993- صفحه 50
|
|