مژده
یمینیان
کارشناس تغذیه
تابستان 99
بیماری کرون[1] یکی از بیماریهای التهابی روده (IBD)[2] میباشد که باعث التهاب
دستگاه گوارش میشود و میتواند روی هر بخشی از دستگاه گوارش انسان از دهان تا مقعد
اثر گذارد. اسهال شدید، خستگی، کاهش وزن و سوءتغذیه از علائم این بیماری میباشند.
در بعضی از بیماران مبتلا به کرون، فقط قسمت انتهایی روده کوچک یا ایلئوم[3] تحت
تأثیر قرار میگیرد، اما این بیماری به طور کلی بیشتر قسمت انتهایی روده کوچک و
کولون[4] (روده بزرگ) را درگیر میکند. علائم بیماری کرون میتواند متوسط تا شدید
باشد. معمولاً علائم به تدریج افزایش پیدا میکنند اما بعضی اوقات بیماری به طور
ناگهانی و بدون هشدار خود را نشان میدهد. همچنین ممکن است که نشانههای بیماری به
صورت دورهای پدیدار شوند، به طور که در دورهای هیچ نوع علامتی از بیماری در فرد
مبتلا مشاهده نشود.
در دورهای که بیماری فعال است، علائم بیماری شامل اسهال، تب، خستگی، شکم درد و
گرفتگی عضلانی، وجود خون در مدفوع، زخم در دهان، کاهش اشتها، از دست دادن وزن و درد
در ناحیه مقعد میباشد. افرادی که مبتلا به بیماری کرون شدید هستند، ممکن است در
ناحیه پوست، چشمهات، مفاصل، کبد و مجاری صفراوی، التهاب را تجربه کنند. همچنین
تأخیر در رشد کودکان و تأخیر در ایجاد صفات ثانویه جنسی از نشانههای بیماری کرون
شدید میباشند.
علت بیماری کرون چیست؟
علت بیماری کرون ناشناخته است. اغلب تصور میشود که کرون یک بیماری خود ایمنی است،
اما تحقیقات نشان دادهاند که این التهاب مزمن نمیتواند در اثر حملهی سیستم ایمنی
بدن به خودش باشد، مگر این که در نتیجهی یک ویروس، باکتری و مواد غذایی باشد. در
ایجاد بیماری کرون هم عوامل محیطی و هم عوامل ژنتیکی دخالت دارند، به طوری که در
بین حدود 15% از بیماران، یک رابطهی درجهی یک فامیلی مشاهده شده است.
روشهای تشخیص بیماری کرون چیست؟
برای تشخیص این بیماری فقط یک راه وجود ندارد. پزشک برای افرادی که دارای علائم و
نشانههای بیماری هستند از روشهای گوناگونی استفاده میکند. آزمایش خون و مدفوع،
تصویربرداری، کولونوسکوپی و نمونهبرداری، از جمله روشهای تشخیص این بیماری هستند.
آیا بیماری کرون با افزایش سن بدتر میشود ؟
بیماری کرون یک بیماری مزمن است، یعنی در دورهی طولانی و شرایط دراز مدت زندگی با
بیمار همراه است و همچنین میتواند پیشرفت کند و این بدان معنی است که علائم و
عوارض بیماری در شخص مبتلا با گذشت زمان بیشتر میشود، اما این مسئله شامل حال کلیه
بیماران
نمیشود. دلیل وخیمتر شدن بیماری با گذشت زمان، این است که التهاب روده در درازمدت
میتواند به مجرای گوارشی آسیب بیشتری برساند.
آیا ورزش برای بیماری کرون مفید میباشد؟
ورزش در هر حال میتواند باعث عملکرد بهتر
رودهها باشد و به طور کلی با کم کردن علائم بیماری به حفظ سلامتی کمک میکند.
همچنین باعث افزایش سطح انرژی میشود و سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند. متخصصین
اعتقاد دارند که تمرینات ورزشی اصولاً با کاهش سطح استرس به کاهش علائم بیماری کمک
میکنند.
آیا بیماری کرون طول عمر را کم میکند؟
بیماری کرون یک بیماری مزمن است. بدان معنی که اگر چه قابل کنترل میباشد، اما
معمولاً علاج ندارد. این بیماری معمولاً در سنین 15 تا 35 سالگی رخ میدهد و امید
زنده بودن را کم نمیکند و بیشتر بیماران مبتلا به کرون از زندگی پرفایده لذت
میبرند.
آیا با وجود بیماری کرون میتوان افزایش وزن داشت؟
در بیماری کرون، افزایش وزن و جذب مواد مغذی مورد نیاز، مشکل میباشد. بعضی از
داروهای مورد استفاده در این بیماری نظیر کورتیکواستروئیدها[5] از جمله
پردتیزولون[6]
میتوانند باعث افزایش وزن به طور موقت شوند.
از آنجایی که درمان شناختهشدهای برای بیماری کرون وجود ندارد، روشهای درمانی
بیشتر در جهت کاهش علائم و نشانههای بیماری به کار میروند.
رژیم غذایی در بیماری کرون
رژیم غذایی در بیماریث کرون ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد و به این موضوع
بستگی دارد که بیماری، چه قسمتی از دستگاه گوارش را درگیر کرده باشد. در رژیم غذایی
این بیماران باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد.
تعدیل فیبر دریافتی
بعضی از بیماران به یک رژیم با فیبر بالا و پروتئین بالا نیاز دارند و در بعضی دیگر
باقیماندهی غذاهایی با فیبر بالا نظیر میوهجات و سبزیجات، وضعیت رودهها را بدتر
میکند. این افراد باید از رژیم غذایی کم باقیمانده استفاده کنند.
محدود کردن چربی دریافتی
بیماری کرون بر روی قابلیت بدن در شکست چربیها و
جذب آنها دخالت میکند و افراط در مصرف چربیها میتواند باعث ایجاد اسهال شود.
محدود کردن مصرف لبنیات
بیماری کرون ممکن است با ایجاد مشکل در هضم لاکتوز که قند شیر میباشد، باعث ایجاد
درد و دلپیچه و اسهال در بعضی بیماران شود.
نوشیدن آب
نوشیدن آب در بیماران مبتلا به کرون اهمیت دارد، زیرا ممکن است بیماری کرون در جذب
آب در دستگاه گوارش تأثیر گذارد که باعث کم آبی میشود. خطر کم آبی در بیماران
مبتلا زیاد است، مخصوصاً اگر فردی دچار اسهال و خونریزی شده باشد.
توجه کردن به منابع ویتامین و مواد معدنی
بیماری کرون میتواند بر قابلیت رودهها در جذب مواد مغذی غذاها تأثیر بگذارد و بدن
را در معرض فقر ریزمغذیها قرار دهد. در این زمینه با توجه به این که ممکن است مصرف
مواد غذایی با ارزش بالا نتواند نیاز بیماران را تأمین کند، بهتر است که بیماران
تحت نشر پزشک از مکملهای غذایی استفاده کنند.
بعضی روشهای درمانی طبیعی دیگر برای درمان بیماری کرون عبارتند از:
مصرف پروبیوتیکها[7] : پروبیوتیکها باکتریهایی هستند که به تولید باکتریهای
مفید در روده کمک میکنند و از فعالیت باکتریهای مضری که باعث ناراحتی روده
میشوند، جلوگیری میکنند.
دریافت پربیوتیکها[8] : مواد مفیدی هستند که در گیاهانی نظیر مارچوبه، کنگر، تره
فرنگی و ... وجود دارند و باکتریهای مفید روده را تغذیه میکنند و تعداد آنها را
افزایش میدهند که میتوان آنها را به صورت مکمل هم خریداری کرد.
مصرف روغن ماهی: روغن ماهی غنی از امگا 3
میباشد. طبق تحقیقی که در سال 2017 انجام شد، روغن ماهی میتواند به درمان بیماری
کرون کمک کند. روغن ماهیهایی نظیر سالمون و ماهی خال مخالی غنی از امگا 3 هستند.
حتی میتوان روغن ماهی را به صورت مکمل خریداری کرد.
مکملهای غذایی: بعضی از مردم اعتقاد دارند که مصرف بعضی از گیاهان، ویتامینها و
مواد معدنی میتواند علائم بعضی از بیماریها از جمله التهابات وابسته به بیماری
کرون را کاهش دهد. در زمینه سودمند بودن مکملها برای کاهش علائم در بیماران مبتلا
به کرون، تحقیقاتی در حال انجام است.
آلوئهورا : مردم اعتقاد دارند که گیاه آلوئهورا، خاصیت ضد التهابی دارد و از
آنجایی که التهاب یکی از علائم بیماری کرون میباشد، آلوئهورا را به عنوان یک
ضدالتهاب طبیعی به کار میبرند. در حال حاضر تحقیقی که نشان دهد آلوئهورا به درمان
بیماری کرون کمک میکند، وجود ندارد.
طب سوزنی: تئوری وجود دارد که طب سوزنی باعث آزاد کردن اندورفینها[9] (مواد
شیمیایی که باعث از بین رفتن درد میشوند و سیستم ایمنی را بهبود میبخشند) از مغز
میشود. یک تحقیق در سال 2014 نشان داد که ترکیب طب سوزنی با یکی از روشهای طب
سنتی چینی مبنی بر سوزاندن گیاهان دارویی خشک شده، نزدیک پوست بدن، علائم کرون را
کاهش میدهد. بیماران مبتلا به کرون شدید، درد معده کمتر، اسهال کمتر و التهابات
کمتری را با انجام طب سوزنی گزارش کردهاند. به طور کلی در این بیماری بهتر است از
مصرف موادی نظیر کره، مارگارین، انواع سسها، لبنیات پرچربی، غذاهای سرخ شده، فست
فودها، حبوبات، ذرت، پاپ کورن، میوههای خشک، برنج قهوهای و قند و شکر زیاد پرهیز
شود و اگر مصرف فیبر باعث ایجاد مشکلاتی میشود، باید مصرف آن را محدود کرد. اگر
سبزیجات و میوهجات خام باعث ناراحتی میشوند، باید آنها را بخارپز یا آبپز کرد.
از بین نوشیدنیها، الکل، آبجو، شراب، نوشیدنیهای گازدار، قهوه و چای، علائم
بیماری را بدتر میکنند.
مصرف شیر در مورد بیمارانی که دچار عدم تحمل به قند شیر یعنی لاکتوز هستند، مناسب
نیست. قندهای الکلی نظیر سوربیتول و مانیتول که در آدامس و شکلاتهای بدون قند وجود
دارند، میتوانند عوارض بیماری را تشدید کنند که باعث ایجاد گاز، نفخ، انقباضات
شکمی و اسهال میشوند.
غذاهایی که التهاب روده را کاهش میدهند، برای بیماری کرون مفید میباشند.
ماست پروبیوتیک به ترمیم روده کمک میکند، اما اگر کسی با هضم پروتئین لبنیات مشکل
دارد و دچار اسهال و علائم وخیمتر میشود، باید از مصرف ماست اجتناب ورزد.
ماهیهای چرب نظیر سالمون، ماهی خال مخالی، ماهی تن و ساردین برای این بیماری مفید
میباشند. سیبزمینی، جو دوسر، شیره بادام، سیر، چای سبز از جمله دیگر مواد غذایی
مفید برای این بیماری میباشند. مصرف قرص نعناع بین وعدههای غذایی به کاهش حرکات
انقباضی کمک میکند.
محققین بر این باورند که مصرف زنجبیل برای هر دو شکل اصلی بیماری التهابی روده یعنی
بیماری کرون و کولیت اولسرایتو[10] (زخمی) مفید میباشد و با آزمایشهایی که روی
موشها انجام شد، به این نتیجه رسیدند که زنجبیل ممکن است بتواند به مقابله با
سرطان روده بزرگ بپردازد.
سیبزمینی، اسفناج، مارچوبه، نخودسبز، هویج، قارچ، کدو سبز، کدو حلوایی و سایر
سبزیجاتی که خوب پخته شده باشند، برای بیماری کرون مفید میباشند.
شیره بادام با وجود اسیدهای چرب غیر اشباع، به دلیل خاصیت ضد التهابی، برای بیماری
کرون مفید میباشد، البته باید دقت شود که از مصرف شیره بادام شیرین خودداری شود.
سیر چون یک ماده غذایی پربیوتیک میباشد، باکتریهای مفید روده را تغذیه میکند و
میتواند در کاهش علائم بیماری کرون مؤثر باشد. بیماران مبتلا به کرون میتوانند از
روغن دمشدهی سیر استفاده کنند. در مطالعات اخیر نشان داده شده است که مصرف چای
سبز برای کاهش التهابات کولون، به خوبی تجویز داروی سولفاسالازین[11] بوده است و
همچنین توانسته خطر ابتلا به سرطان کولون را در جوندگان کاهش دهد. البته اثر چای
سبز در این زمینه بر روی انسانها، هنوز مشخص نشده است. اما مصرف آن ضرری هم ندارد.
n
این بیماری در بین یهودیان اشکنازی که اصل آنها به اروپای مرکزی و شرقی برمیگردد،
بیشتر میباشد. طبق نظر کارشناسان، بیماری کرون در بین یهودیان اشکنازی در مقایسه
با یهودیان غیر اروپایی دو تا چهار برابر بیشتر رواج دارد.
منابع
1- Crohn’s Disease – Diagnosis and treatment – mayo clinic.
2- Understanding crohn’s Disease – Medically reviewed by zara Risoldi Cochrane ,
pharm D, Ms, fascp on may 2. 2019 – written by Kimberly Holland.
[1] - Crohn
[2] - Inflammatory bowel disease
[3] - Ileum
[4] - Colon
[5]- Corticosteroid
[6] - Prednisolone
[7] - Probiotic
[8] - Prebiotic
[9] - Endorphin
[10] - Ulcerative
[11] - Sulfasalazine
