سیما
اخلاقی (رفوآ)
مترجم زبان انگلیسی
تابستان 99
یکی
از کشورهایی که شاید برای هر یک از ما باور آن به عنوان یکی از زیستگاه‌های
یهودیان سخت باشد کشور مکزیک است. شاید همه ما با شنیدن نام این کشور به
یاد مردم دورگه سفید پوست و سرخپوست با لباس‌های رنگی و کلاه‌های بزرگ
بیفتیم و شنیدن اینکه جمعی از یهودیان در این کشور حضور تاریخی دارند عجیب
باشد. جالب است بدانیم که تاریخ زندگی یهودیان در مکزیک به قرن چهاردهم
میلادی باز‌می‌گردد و در سه دوره مهم، قرون چهاردهم، هجدهم و بیستم قابل
بررسی است.
قرن چهاردهم
اولین گروه یهودیان سی سال پس از شروع دوران تفتیش عقاید[1] کلیسا از اسپانیا
و پرتغال وارد این کشور شدند. در طی این دوران در این کشورها، هزاران مسیحی و یهودی
به جرم مرتد بودن سوزانده شدند و مابقی یهودیان در سال 1492 از اسپانیا اخراج شدند.
در آن زمان فردی به نام «مِندوزا[2]» بر کشور مکزیک حکمرانی می‌کرد که تاریخ
شناسان یهودی ادعا می‌کردند که پیشینه یهودی داشته است و همین یکی از دلایل مهاجرت
یهودیان به این سرزمین بود. یهودیان پس از مهاجرت به کشور مکزیک آن را اسپانیای نو
خواندند و باور داشتند که در این کشور می‌توانند آزادانه آئین مذهبی خود را به جای
آورند. اما این دوران خوشی دیری نپائید و تفتیش عقاید راه خود را به کشور مکزیک هم
باز کرد. هر چند که میزان خشونت‌ها به اندازه کشوراسپانیا نبود با این حال صدها
یهودی در این کشور هم مورد شکنجه قرار گرفتند و یا کشته شدند. با کنیسای تاریخی
یهودیان مکزیک که اکنون به عنوان یک مرکز فرهنگی در اختیار یهودیان و مسیحیان است.
مرگ پادشاه اسپانیا و فروکش کردن افکار افراطگرایانه، یهودیان طی شصت سال به شهری
که اینک نیومکزیکو نامیده می‌شود کوچ کردند و رد پای آنان را هم اینک می‌توان در
این شهر یافت. به عنوان مثال، یکی از رهبران کاتولیک این شهر متوجه شده بود که
پدران او گوشت خوک نمی‌خوردند و یا گوشت و لبنیات را با هم طبخ نمی‌کردند و یا
درباره گذشتگان خود که در قرون وسطی از اسپانیا مهاجرت کردند با پنهان‌کاری صحبت
می‌کردند. او پس از دنبال کردن رد DNA خود دریافت که پدران او یهودیانی بوده‌اند
که مخفیانه آئین خود را اجرا می‌کرده‌اند.
قرن
هجدهم
در بین سال‌های 1700 و 1865 میلادی بسیاری از یهودیانی که در اروپا، آسیا و
آفریقا زندگی می‌کردند[3] برای فرار از رفتارهای ضد یهودی و فقری که در این کشورها
حاکم بود به مکزیک مهاجرت کردند. در ابتدا به آنها حق شهروندی تعلق نمی‌گرفت اما در
سال 1865 با روی کار آمدن امپراطور «ماکسی میلیان اول»، فرمان آزادی مذاهب صادر شد
و وی یهودیان آلمانی را دعوت کرد که به کشور او بیایند و در آنجا زندگی کنند. دو
سال بعد در این کشور فرمان جدایی دین از سیاست صادر شد و یهودیان توانستند آزادانه
دین خود را ابراز کنند. چند سال بعد هم به دنبال ترور تزار روسیه، الکساندر دوم،
گروه قابل توجهی از یهودیان روسیه به این کشور مهاجرت کردند.
قرن بیستم
یهودیانی که در این قرن پای به سرزمین مکزیک گذاشتند از روسیه و اروپا فرار
کرده بودند، گروهی از آنها را اشکنازی‌هایی تشکیل می‌دادند که بازماندگان جامعه
یهودیان قرون وسطی در کنار رود راین بودند و گروه بزرگ دیگر یهودیان سفارادی بودند
که از دست امپراطوران ترکیه و مراکش به این کشور پناه آوردند.
شاید بپرسید که چرا یهودیان به جای مکزیک کشور امریکا را انتخاب نکردند؟ زیرا این
کشور برای آنها جذاب بود، بسیاری از بستگان و دوستان آنها در این کشور زندگی
می‌کردند و مهمتر این که در آن زمان در فواصل سال‌های 1921 و 1924 کشور آمریکا
روادید ورود به آن کشور را به سختی صادر می‌کرد.
در بین سال‌های 1920 تا 1930 یهودیان مکزیک زندگی با ثباتی پیدا کردند و تنها
رویداد ضد یهودی که در آن زمان اتفاق افتاد از سوی نئو نازی‌‌هایی بود که توسط کشور
آلمان ترغیب می‌شدند اما این حرکت با استقبال مردم مکزیک روبرو نشد.
یهودیان مکزیک، امروز
در حال حاضر بین 40000 تا 50000 یهودی در کشور مکزیک زندگی می‌کنند که پدران
آنان همان یهودیانی بودند که به این کشور پناه آوردند. اکثریت آنان شهروند این کشور
هستند و از حقوقی برابر با سایر افراد این کشور برخوردارند. اکنون یهودیان در شهر
مکزیکو سیتی، پایتخت این کشور، بیش از 20 کنیسه، تعدادی رستوران کاشر و مدارس مذهبی
دارند. در بسیاری از شهرهای دیگر مکزیک هم یهودیان از مجامع مذهبی مخصوص به خود
برخوردارند.
یهودیان این کشور در مناصب مهم دولتی نیز مشغول به کار هستند از جمله پست وزارت
خارجه، وزارت بازرگانی و یا شهردار در برخی از شهرها. همچنین آنها ژورنالیستها و
هنرمندان شناخته شده‌ای را در بین خود دارند که از طرف جامعه مورد احترام هستند.
یهودیان مکزیک بسیار پایبند اجرای فرامین مذهبی خودشان هستند و میزان ازدواج‌‌های
خارج از دین در بین آنها بسیار پائین است.
اگر این روزها در شهر نیومکزیکو قدم بزنیم رد پای پانصد سال تاریخ یهودیان را در
گوشه و کنار شهر خواهیم دید. کنیسای یهودیان اشکنازی که از دهه 1930 به جای مانده
است مانند پلی است که مسیحیان کاتولیک و یهودیان مکزیک را به هم وصل می‌کند و اکنون
برای تمامی مراسم مذهبی و غیر مذهبی یهودیان و مسیحیان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در بخش دیگر شهر نیومکزیکو میدان «سنتودومینگو[4]» قرار دارد که ما را به دوران
تفتیش عقاید و هجوم اسپانیایی‌ها به این کشور می‌برد. در این دوران بسیاری از
یهودیان اجرای مراسم مذهبی خود را به صورت مخفیانه به جای می‌آوردند. در گوشه‌ای از
این میدان قصری دیده می‌شود که هنوز می‌توان در آنجا صدای فریاد یهودیانی را که در
دوران تفتیش عقاید مورد شکنجه قرار می‌گرفتند شنید. کمی دورتر از میدان خیابانی
وجود دارد که مرکز فروش طلا و جواهرات مکزیکو سیتی است و بر چهارچوب در
فروشگاه‌هایی که متعلق به یهودیان است مزوزا را می‌توان دید. موزه یادبود جنگ جهانی
دوم و مرکز فرهنگی یهودیان از دیگر مکان‌های دیدنی این شهر است که نمایانگر همزیستی
مسالمت‌آمیز یهودیان و مسیحیان در یک سرزمین است. n
منابع:
1.Los Angeles Time
2.Chabala
3.The Canadian Jewish News
[1] inquisition
[2] Mendoza
[3] old world
[4] Santo Domingo
