|
مهندس مردخای امین شموئلیان
بهار 98
بسیاری از اقوام باستانی مدت‌ها پیش منقرض شده‌اند و به‌نظر می‌رسد که این «مدت
طولانی» را که یهودیت توانسته نام و فرهنگ خود را حفظ کند درخور توجه و تحقیق بسیار
است.
چه عواملی باعث شده تا این قوم بتواند این مدت طولانی را دوام بیاورد؟
پس از «لطف و عنایت خداوند»، که در جاهای مختلفی از تورات و سایر کتب مقدس به
آن اشاره شده، عوامل مختلف دیگری را می توان نام برد.
1- عدم ازدواج با اقوام دیگر
هنوز نیز مهم‌ترین خط قرمز یهودیان ازدواج نکردن با سایر اقوام و حفظ یهودیت
است. و نیز اصول «خویشتن‌داری‌جنسی»، «حریم خانواده» و «تحریم تنوع طلبی» با درصد
نسبتا بالایی در بین زنان و مردان‌شان رعایت می‌شود. شاید در طول تاریخ این ویژگی
از حل شدن کامل جامعه یهود در جوامع بزرگ‌تر جلوگیری کرده باشد.
2- مجاهدان راه توحید
چه بسیار بزرگانی که همچون حضرت ابراهیم راه جدی آموزش و تعلیم اصل «توحید»
پیمودند و در این راه حتی تا سرحد مرگ نیز رفتند و از جان مایه گذاشتند. مانند حضرت
الیاس نبی (الیاهو هناوی) که در مقابل بت‌پرستان سال‌ها ایستادگی نمود یا دانیال
نبی که به‌خاطر یگانه‌پرستی به چاه شیران افکنده شده یا حَننَیا، میشاعِل و عَزَریا
که به‌خاطر عدم تعظیم به بت داخل شعله‌های آتش انداخته شدند یا ربی عَقیوا که در
راه یگانه‌پرستی توسط رومی‌ها شهید شد. یا حنا و هفت پسرانش که حاضر نشدند به
بت‌های رومیان تعظیم کنند و همگی در این راه شهید شدند و بسیاری دیگر شهیدان و
جانبازانی که داستان زندگی‌شان سرمشق سایر پیروان دین یهود شد.
3- احکام و هلاخاها
شاید هلاخاها و احکام مختلف یهودی باعث تداوم این قوم شده است. به‌طور کلی دین
یهود، یک دین مبتنی بر احکام است. یعنی در این دین ایمان عملی مقدم بر ایمان نظری
است و دستورات و قوانین زندگی در این دین از جزییات و ریزه‌کاری‌های بسیاری
برخوردار است. یهودیان در نحوه‌ی اجرای تورات شفاهی تعصب و جدیت بسیار دارند. تا
مخصوصا با «زندگی» کردن
براساس این احکام آن را به فرزندان خود به‌صورت عملی و عینی منتقل کنند. در واقع
معنی تورای شفاهی (آموزش به سبک زندگی Lifestyle است) یعنی اینان «زندگی» را تبدیل
به کلاس درس برای فرزندانشان می‌کنند. در واقع باید اشاره کرد که تعصب یهود به
«نژاد» یهود نیست بلکه بیشتر به رعایت Lifestyle یا «سبک زندگی» این دین می‌باشد که
باید از طریق پدر و مادر در «حین زندگی» به فرزندان خود از کودکی آموزش داده شود.
شاید این روش آموزش دلیل بقای این دین باشد. خداوند همچنین فرموده: نیکی و عمل صالح
شما را تا هزار نسل پاداش خواهم داد. (تورات، کتاب خروج فصل 20 آیه 6)
3- شعار(Slogan) یهودیان
شاید جواب در دل این جمله حضرت یعقوب(ع) (که به نماد یهود تبدیل شده) نهفته
باشد: بشنو ای ایسرائل خدای خالق ما خدای یگانه است.
به این جمله دقت کنید: اول این که کلمه «بشنو ایسرائل» را مفرد بکار برده بجای آنکه
بگوید «بشنوید اسرائیلیان»، و دوم این که در پایان آن نیز واژه یگانه (אחד) استفاده
کرده است. انگار که کل بنی اسرائیل را یک تن حساب کرده باشد. شاید این جمله معروف
حضرت یعقوب تنها یک وصیت و نصیحتی معمولی نباشد. شاید در این جمله انرژی و یا قدرتی
ماورای نهفته است که یعقوب توانست فرزندان خود را در یک قوم واحد «بسته بندی» کند و
آنها همچنان یک قوم باقی بمانند.
اما قبل از ادامه بحث می‌خواهم داخل پرانتز یک داستان را بیان کنم:
محققین تعدادی موش آزمایشگاهی را در استخر آبی انداختند و زمان گرفتند تا ببینند
چند ساعت دوام می‌آورند. حداکثر زمانی را که موش‌ها توانستند دوام بیاورند ۱۷ دقیقه
بود. سری دوم موش‌ها را با توجه به این که حداکثر ۱۷ دقیقه می‌توانند زنده بمانند
در همان استخر انداختند. اما این بار قبل از ۱۷ دقیقه نجاتشان دادند. بعد از این که
زمانی را نفس تازه کردند دوباره آنها را در استخر انداختند. حدس بزنید چقدر دوام
آوردند؟ ۲۶ ساعت !
پس از بررسی به این نتیجه رسیدند که علت زنده ماندن موش‌ها این بوده که آنها
امیدوار بودند تا دستی آنها را نجات بدهد و توانستند این همه دوام آورند …
להבדיל داستان علمی فوق را گفتم تا دلیل دیگری را نیز برای بقای یهودیان مطرح کنم.
که شاید دلیل اصلی باشد:
5- باور به ماشیح (منجی)
باور به ظهور منجی (و آبادی معبد بیت‌المقدس به‌دنبال آن) از اصول دین یهود
بشمار می‌رود و در بسیاری از نمازهای روزانه واجب و دعاهای مستحب یهودیان ردپای
باور به منجی به چشم می‌خورد. این باور که بالاخره روزی فرا خواهد رسید که صلح و
عدالت که صلح و عدالت سراسر دنیا را فرا می گیرد و وعده پیروزی نیکوکاران و صالحین
بر گنهکاران در روزی که ماشیح ظهور کند تحقق می‌یابد.
ماشیح نقد یا نسیه ؟
اما عده‌ای از «کمتر مذهبیون» این ایراد را وارد می‌کنند که «مفهوم ماشیح» نسیه
است و به آن اعتقاد راسخی ندارند ولی به نظر بنده، ماشیح نقد است و نه نسیه، وجود
دارد، اما سال‌ها زحمت کشیده شده تا آن را باور داشته باشند و سال‌ها صبر کرده‌اند
تا همین باور نیز خود میوه یا میوه‌های ثانویه دیگر بدهد. ( میوه‌هایش را نیز داده
است).
«مفهوم ماشیح» نسیه نیست و همین که عهده‌دار برقراری بسیاری از بسترهای سالم روحی و
روانی و امید دهی به جامعه است و کار بسیاری از دولت مردان، جامعه‌شناسان و
روان‌شناسان را راحت کرده، یعنی «نقداً» راحت کرده است.
به نظر بنده اداره آرامش و امنیت جامعه‌ای که به ماشیح یا منجی باور نداشته باشند،
بسیار سخت‌تر است.
همانگونه که باور به معاد یا باور به حق خدا نیز
دل‌ها را آرام می‌کند، و«امید و اعتقاد به عدالتی ماورایی در کائنات» در بسیاری از
موارد ضریب اضطراب‌ها و استرس‌ها و ناکامی‌ها را ، در جامعه کاهش می‌دهد. باور به
منجی عالم نیز به همین‌گونه عمل می‌کند.
در صورت کمرنگ شدن «ماشیح» و امید به ظهور او، اصولا بسیاری از امیدها به‌صورت
مستقیم و غیرمستقیم از بین خواهند رفت. البته نه به یک باره که به‌تدریج، بنابراین
ممکن است عده‌ای احساس خطر نکنند.
بسیاری از یهودیان حتی نمی‌دانند و نمی‌توانند حس کنند که چقدر از امیدها و آرامش
امنیت‌هایی را که دارند، بدون باور داشتن به این «باور» از دست خواهند داد.
| 
