نیوشا پـایـاب
تابستان 99
آشنایی با مشاهیر یهود جهان (کمدین، بازیگر، کارگردان، نویسنده و موسیقی‌دان)
وودی
آلن: (Woody Allen)، کمدین، بازیگر، کارگردان، نویسنده و موسیقی‌دان آمریکایی است.
آلن فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان نویسنده کتاب‌های طنز و سپس یک کمدین روی صحنه
آغاز کرد و سپس در دهه‌ی ۶۰ میلادی فعالیت فیلم‌سازی خود را آغاز کرد. وی ۱۹ بار
نامزد اسکار و چهار بار برنده آن شده است که این جوایز شامل یک جایزه اسکار بهترین
کارگردانی برای فیلم آنی هال و سه جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی است.
وودی آلن با نام اصلی Allen Stewart Konigsberg اول دسامبر سال ۱۹۳۵ در بروکلین
نیویورک در یک خانواده‌ی یهودی ثروتمند متولد شد. او هشت سال از دوران کودکی‌اش را
در مدرسه‌ی یهودیان سپری کرد، پس از آن در دبیرستانی به نام میدوود به تحصیلاتش
ادامه داد. در آن زمان موهای قرمز رنگ او باعث شده بود تا در بین دوستان و
هم‌کلاسی‌هایش به «قرمز» معروف شود. آلن با هدف کسب درآمد، به نوشتن قطعات طنز و
فروش آنها همت گمارد. این قطعات در ستون‌های طنز روزنامه‌ها به چاپ می‌رسید.
پس از آن در سال ۱۹۵۳ در دانشگاه سینمایی نیویورک ثبت نام کرد و بلافاصله در
دوره‌ای به نام «تولیدات سینمایی» مردود و مجبور به ترک دانشگاه شد. از آن پس به
مدت دو سال با دستمزدی معادل هفته‌ای ۲۰ دلار، به نویسندگی برای کمدینی به نام
دیوید آلبر (David Alber) مشغول بود، سپس وارد تلویزیون شد و به نوشتن متون
برنامه‌های تلویزیونی پرداخت. آلن که از نوجوانی نواختن کلارینت را آغاز کرده بود
با ورود به برنامه‌های تلویزیونی، اسم کوچک وودی هرمن نوازنده مشهور کلارینت را بر
خود نهاد.
آلن به مدت پنج سال در تلویزیون به فعالیت پرداخت و در نهایت تصمیم گرفت استعدادش
را در زمینه بازیگری نیز امتحان کند. اولین حضور او در مقام بازیگر در سال ۱۹۶۰ در
کلوپی در منهتن بود. شخصیت کمدی متفاوت و خلاق باعث شد که به سرعت نگاه‌ها به سوی
او معطوف شوند. در سال ۱۹۶۳ او به عنوان مهمان در اغلب برنامه‌های گفتگوی تلویزیونی
ظاهر می‌شد.
در کارنامه هنری وودی آلن جایزه اسکار و دیگر جوایز جشنواره‌های معتبر بین‌المللی
به چشم می‌خورد. وی
فیلمنامهنویسی و کارگردانی فیلم‌هایش را خودش انجام می‌دهد و در اکثر آنها نیز به
ایفای نقش می‌پردازد. او در آثارش به ادبیات، فلسفه، روانشناسی، سینمای اروپا و
مهم‌تر از همه زادگاه و اقامتگاه دائمی‌اش، شهر نیویورک پرداخته است.
وودی آلن پیش از آن که یکی از فیلمسازان مطرح آمریکایی در قرن بیستم باشد، یک کمدین
بود. هر چند او مدت کوتاهی در این عرصه به فعالیت پرداخت، اما همین زمان کوتاه
تاثیر بسزایی بر شخصیت حرفه‌ای او در عرصه موسیقی و سینما به جا گذاشت. شخصیت حساس
و عصبی منحصر بفرد او در مقام بازیگر، کارگردان و نویسنده، جزو شاخصه‌های بارز او
است.
در سال ۲۰۱۰ از وودی آلن، ۴ اثر در قالب کتاب شنیداری منتشر شد. این فیلمساز و
نویسنده مشهور که جوایز متعددی در کارنامه خود دارد، ۴ کتاب که شامل داستان‌های
کمدی و مقاله‌هایی است که او در مجله معتبر ادبی نیویورکر و جاهای دیگر منتشر کرده،
در قالب کتاب شنیداری منتشر کرد.
وی خالق آثار معروفی چون رز بنفش قاهره، منهتن و امتیاز نهایی است و از جمله
افتخارات او می‌توان به ۲ جایزه بهترین کارگردانی و ۶ جایزه بهترین فیلم‌نامه از
جوایز بافتا انگلیس، خرس نقره‌ای جشنواره برلین، جایزه فیپرشی جشنواره کن، دو
جایزه بهترین فیلم خارجی از جوایز سزار فرانسه، جایزه بهترین فیلم اروپایی از
جوایز گویا اسپانیا، شیر طلایی افتخاری جشنواره ونیز و جایزه یک عمر دستاورد
سینمایی جشنواره سن سباستین اشاره کرد.
نوازندگی کلارینت
همان‌گونه که از موسیقی فیلم‌هایش مشهود است، آلن از دوست‌داران جدی موسیقی جاز
است. او که خود از نوجوانی کلارینت می‌نوازد، کلارینتی را با سیستم انگشت‌گذاری
قدیمی، معروف به سیستم آلبرت به کار می‌برد و سال‌ها است که همراه با گروهی از
دوستانش هر دوشنبه شب در هتلی در نیویورک جاز دیکسی‌لند می‌نوازند. او حتی برای
گرفتن جایزه اسکار فیلم آنی هال به هالیوود نرفت، چرا که مراسم اسکار با برنامه
نوازندگی دوشنبه شب‌های او هم‌زمان بود.
برخی از افتخارات هنری وودی آلن
اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم آنی هال، ۱۹۷۷، اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر
اقتباسی برای فیلم آنی هال ۱۹۷۷، نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش اول برای فیلم آنی
هال، نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم صحنه‌های داخلی، نامزد اسکار بهترین
فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم صحنه‌های داخلی، نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه
غیر اقتباسی برای فیلم منهتن ، نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم دنی رز
برادوی، نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم دنی رز برادوی، نامزد
اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم رز ارغوانی قاهره، اسکار بهترین
فیلم‌نامه اقتباسی برای فیلم هانا و خواهرهاش، ۱۹۸۶، نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه
غیر اقتباسی برای فیلم هانا و خواهرانش، نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی
برای فیلم روزگار رادیو، نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم
جرم‌ها و بزهکاری‌ها، نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم آلیس،
نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم شوهران و زنان، نامزد اسکار
بهترین کارگردانی برای فیلم گلوله‌ها بر فراز برادوی، ۱۹۹۴ ، نامزد اسکار بهترین
فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم گلوله‌ها بر فراز برادوی، ۱۹۹۴، نامزد اسکار
بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم آفرودیت توانمند، ۱۹۹۵، نامزد اسکار بهترین
فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم شالوده‌شکنی هری، ۱۹۹۷، نامزد اسکار بهترین
فیلم‌نامه غیر اقتباسی برای فیلم امتیاز نهایی، ۲۰۰۵ ، بهترین کارگردان تاریخ سینما
در عرصه فیلم های کمدی از سوی نشریه اسکرین.
زندگی خصوصی
در سال ۱۹۵۴ وودی آلن که نوزده سالش بود با «هارلین روزن» شانزده ساله ازدواج کرد.
این دو در سال ۱۹۵۹ از یکدیگر جدا شدند. چندی بعد، روزن از آلن بابت تصویر نادرستی
که از او در مصاحبه‌های تلویزیونی‌اش ارائه کرده بود شکایت کرد. همسر دوم آلن،
«لوئیز لسر» بود که در سال ۱۹۶۶ با یکدیگر ازدواج کردند و در سال ۱۹۶۹ از یکدیگر
جدا شدند.
در سال ۱۹۷۰ آلن وارد رابطه عاشقانه‌ای با «دایان کیتون» شد. این رابطه بعد از یک
سال به پایان رسید، اما کیتون در تعدادی از فیلم‌های آلن از جمله آنی هال بازی کرد
و به خاطر این فیلم موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین هنرپیشه زن شد. گفته می‌شود
فیلم‌نامه این فیلم مشخصاً برای دایان کیتون نوشته شده که نام واقعی او دایان هال
است. «مارشال مک لوهان» نظریه‌پرداز دهکده جهانی هم در این فیلم یک نقش کوتاه و
حاشیه‌ای بازی کرد. «میا فارو»، شریک بعدی زندگی آلن، بعد از ۱۲ سال در سال ۱۹۹۲ از
او جدا شد.
زندگـــی آلن همیشه پر از آدم‌های مختلف بود و سر و
صدا و مشاجره بخشی جدا نشدنی از آن؛ برای همین در‌به‌‌در
دنبال کنج عزلتی بود تا در سکوت و آرامش کارش را کند؛
با پایان متوسطه از خانواده جدا شد و در یک آپارتمان، مستقل زندگی کرد. در ۱۷ سالگی
نامش را در شناسنامه به Heywood Allen تغییر داد. هرچند آلن اغلب از اوضاع خانه و
خانواده‌ای پردعوا و پرسر و صدا بزرگ شکایت می‌کرد ولی بعدا هم این‌ها ابزار کارش
برای نوشتن و اجرای داستان‌های طنز و فکاهی شدند. برای پول در آوردن هم دست به دامن
همین استعدادش شد و برای یک واسط ، داستان‌های طنز و فکاهی می‌نوشت تا او آنها را
به ستون‌نویسان روزنامه‌ها بفروشد تا چاپ شوند. در همان وقت‌ها بود که از دوستانش
خواست دیگر او را«وودی» صدا بزنند و این‌گونه نام «وودی آلن» به وجود آمد. آن‌طور
که خودش می‌گوید اولین فکاهی‌ای که نوشت عنوان جالبی داشت: «وودی آلن می‌گوید او در
رستورانی غذا خورد که قیمت‌هایش فضایی بود».
خیلی از شروع کارش نگذشته بود که متوجه شد به‌تنهایی از مجموع حقوق والدینش بیش‌تر
در می‌آورد. دبیرستان که تمام شد یک کار دیگر هم کرد؛ به دانشگاه نیویورک رفت تا در
رشته‌ی «ارتباط و فیلم» تحصیل کند. او در سال ۱۹۵۳ وارد دانشگاه شد اما هنوز یک سال
هم نگذشته بود که چون در درس «تولید تصویر متحرک» افتاد به‌کل قید مدرک و تحصیلات
عالی را زد و دانشگاه را ترک کرد. هر چند سال بعد در ۱۹۵۴ به آموزشکده شهری نیویورک
رفت تا «فیلم» بخواند اما یک ترم هم دوام نیاورد. بعدها در مصاحبه‌ای با نیویورک
تایمز گفت که بزرگ‌ترین پشیمانی زندگی‌اش این است که با عمل‌کرد ناپخته‌ی خود
دانشگاه را ناتمام رها کرده و مدرک نگرفته.
آلن که انگار تحصیلات دانشگاهی راضی‌اش نمی‌کرد خودش دست به کار شد و به صورت
خودآموز در زمینه فیلم و سینما به طور مبسوط مطالعه کرد. از قِبل همین مطالعه‌ها
بعدا حتی توانست در دانشگاه «نیو اسکول» نیویورک به تدریس بپردازد. در همان دوران
نزد نویسنده مطرحی به نام «لاجس اِگری» به یادگیری نویسندگی پرداخت تا قلمش را صیقل
دهد و اصولی وارد این حرفه شود.
ورود آلن به حرفه‌ی نویسندگی، آن هم در ســطح بالا
خیلی زود اتفاق افتاد؛ کار را با نوشتن برای تلویزیون و برنامه‌ی محبوب Your Show
of Shows شروع کرد؛ از قضا از همان اول هم با اقبال بینندگان و منتقدان مواجه شد و
در مراسم «اِمی» نامزد دریافت جایزه شد. اما زود از این کار خسته شد و تصمیم گرفت
خودش نوشته‌هایش را اجرا کند و استند آپ کمدی را در بالاترین رده امتحان کند. نتیجه
کار باز هم خیلی گل کرد و بین نیویورکی‌ها واقعا محبوب شد. نمایش‌هایش شخصیت کمدی
اصلی نمایش‌هایش «نِبیش» نام داشت و تا سال‌های سال در کارهایش از این نقش استفاده
می‌کرد.
آلن همان‌قدر که نویسندگی و کارگردانی را دوست داشت به بازیگری هم بی‌نظر نبود؛ در
بسیاری از کارهایش مانند Pussycat (اکران ۱۹۶۵) و Don’t Drink the Water که یک سال
بعد در برادوی اجرا شد خودش هم بازی کرد. سرآغاز حرکت وودی آلن به کارگردانی در
۱۹۶۶ و با فیلم What’s Up, Tiger Lily رقم خورد ولی در حقیقت اوج‌گیری شهرتش در
۱۹۶۹ و با فیلم Take the Money and Run شروع شد. او در ادامه، Bananas را در ۱۹۷۱
به سینما برد؛ سال بعد دو فیلم دیگر را کارگردانی کرد. در ۱۹۷۳ فیلم Sleeper را
ساخت که در نوع خود موفقیتی برای آلن به حساب می‌آمد. البته او در طول دوران
حرفه‌ای‌اش همیشه داستان‌های کوتاه طنز می‌نوشت که خیلی‌شان در مجله‌ی The New
Yorker چاپ می‌شدند.
آثار و فیلم‌های برجسته‌ی حرفه‌ای وودی آلن
یکی از نقاط عطف ساخته‌های آلن فیلم «آنی هال (Annie Hall) با بازی«دایان کِیتون»
است. آلن هم این فیلم را کارگردانی کرد هم یکی از نویسندگان فیلم‌نامه‌اش بود (به
اتفاق مارشال بریکمن) و هم خود در آن بازی کرد؛ او و کیتون سر فیلم‌برداری این فیلم
مدتی با هم رابطه‌ی عاطفی داشتند ولی به ازدواج ختم نشد.
فیلم آنی هال در چهار بخش از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردان و بهترین فیلم‌نامه
برنده اسکار شد. فیلم بعدی آلن با نام «منهتن» در ۱۹۷۹ اکران شد؛ او این فیلم را
ادای احترامی به زادگاه خود توصیف می‌کند که از خیلی لحاظ آغازی برای فیلم‌های
آینده‌اش شد. برخی از فیلم‌های آلن طی ۱۰ سال بعد موفق بودند و برخی هم نه؛
خیلی‌شان ترکیبی مورد علاقه‌ی آلن یعنی درام و کمدی بودند. در ۱۹۸۶ فیلم «هانا و
خواهرش» دومین جایزه‌ی اسکار آلن در زمینه‌ی فیلمنامهنویسی را برایش به ارمغان
آورد و با ۱۸ میلیون دلار رکورد فروش فیلم تا آن زمان را شکست. او و فارو طی این
سال‌ها با هم در ارتباط بودند ولی این رابطه به ازدواج منجر نشد؛ با این حال آنها
صاحب یک فرزند پسر به نام «سَچل» هستند و دو فرزند دیگر، یک دختر به نام دیلان و یک
پسر به نام موزز، هم به فرزندی قبول کردند.
آلن در بیش از ۸۰ سال زندگی خود سه بار ازدواج کرد: از ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۹ با«هرلین
روزن»، از ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۰ با «لوییس لیسر» و از ۱۹۹۷ به این سو با «سون-یی پِروین».
وودی آلن و سون- یی پِروین که در ۱۹۹۷ رسما ازدواج کردند دو دختر به نام‌های بِچت و
منزی را به فرزندی قبول کرده‌اند. آلن در ۲۰۱۵ در مصاحبه‌ای با NPR درباره رابطه‌اش
با سون-یی گفت: «۲۰ سال است که با هم ازدواج کرده‌ایم و همه چیز خوب است؛ و علی‌رغم
اختلاف سنی زیادی که داریم مشکلی وجود ندارد چون خود سون-یی از این‌که همسرش گاهی
مثل پدر برای او باشد رضایت دارد.»
آلن خود را ماجراجو و نترس می‌داند و در این باره می‌گوید: «اگر در زندگی شما خبری
از شکست‌های چند باره نیست پس معلوم است که هیچ کاری را با خلاقیت انجام نمی‌دهید.»
او در پاسخ به این‌که بزرگ‌ترین پشیمانی زندگی‌اش چیست گفته: «بزرگ‌ترین پشیمانی!
من یک عالمه دارم، جزئی و بزرگ؛ اما برای من بزرگ‌ترین‌شان این است که دانشگاه را
تمام نکردم. وقتی کاری را بکنی و مدرکش را نگیری انگار شاه باشی و تاج بر سر
نگذاری. آن موقع جوانی کردم. یک چیز دیگر این است که چرا زندگی جدی‌تری نداشتم و
زندگی را جدی‌تر نگرفتم؛ فیلم‌های من آن اوایل سرگرم‌کننده‌تر بودند. اما این‌ها
دلیل نمی‌شود که به آینده امیدوار نباشم. هنوز فرصت هست تا بهترین کارها را انجام
دهم. باید بگویم که من از مرگ نمی‌ترسم فقط وقتی رخ می‌دهد نمی‌خواهم آن‌جا باشم!
فعالیت‌های اخیر
وودی آلن با ساخت مجموعه‌ای از فیلم‌های کمدی مانند: (نقطه بازی 2005)، (ویکی
کریستینا بارسلونا 2008) و کمدی عاشقانه (نیمه شب در پاریس 2011) آغازگر هزاره
جدیدی در این حرفه شد. آلن برای فیلم نیمه شب در پاریس در سال 2012 موفق به دریافت
جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی شد.
همچنین در سال 2013 با ساخت فیلم یاس آبی، جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه غیر
اقتباسی را نیز دریافت نمود.
در سال 2014 آلن فیلم کمدی- رمانتیک جادو در مهتاب را با بازی زیبای کالین فرث
منتشر کرد و در سال 2015 دوباره به سبک درام روی آورده و فیلم «مرد غیر منطقی» با
بازی خواکین فونیکس و اما استون را منتشر کرد.
وودی آلن با ساخت آخرین اثرش در سال 2018 به نام یک روز بارانی در نیویورک
سه‌گانه‌ی خود را سرانجام ساخت؛ منهتن، آنی هال و سرانجام یک روز بارانی در
نیویورک. آلن در همه‌ی آثارش به واکاوی روابط انسانی و پرسه‌زنی‌های آنها از
نیویورک گرفته تا پاریس می‌پردازد.
او 14 بار کاندید دریافت اسکار بوده است که همه آنها یا بخاطر نویسندگی است یا
کارگردانی است ! او رکوردار این تعداد اسکار است
مجله «سرگرمی‌های هفتگی» او را به عنوان نوزدهمین کارگردان بزرگ تاریخ سینما معرفی
کرد.
در کل 136 بار موفق به کاندید یا دریافت جایزه شده است یعنی اگر افتخارات «چارلی
چاپلین» و «باستر کیتون» و «هارولد لوید» را با هم حساب کنیم به اندازه آن نمی‌رسد!
منابع
1. دانشنامه آزاد، ویکی پدیا
2. سایت همشهری آنلاین
3. وب سایت فایندز – www.Finds.ir
4. وب سایت ویستا – www.Vista.ir
5. وب سایت www.adobeshare.ir
