نشریه متانا فروردین 1388
برای آشنا شدن با موسیقی پاپ بهتر است ابتدا توضیح کوتاهی درباره موسیقی مردم¬پسند
یا Popular Music بدهیم، موسیقی مردم¬پسند، به هرنوع سبک موسیقی گفته می‌شود که در
دسترس عامه مردم است و به شکل تجاری عرضه می‌شود.
این موسیقی نقطه مقابل موسیقی کلاسیک و موسیقی فولکلور(محلی) است، به این ترتیب که
اولی در طول تاریخ همواره موسیقی طبقه برگزیده و روشنفکر جامعه بوده است و دومی،
موسیقی‌ای است که به طور تجاری عرضه نمی‌شود. موسیقی مردم¬پسند گاهی به طور خلاصه
موسیقی پاپ هم گفته می‌شود اما موسیقی پاپ در اصل یکی از زیرشاخه‌های آن به شمار
می‌آید.
موسیقی پاپ
موسیقی پاپ، با وجود این‌که کاملاً از موسیقی کلاسیک، موسیقی هنری یا Art Music و
موسیقی فولک متمایز است اما از آن‌جایی که اصطلاح پاپ شامل بسیاری از قطعات موسیقی
راک، هیپ هاپ، کانتری و راک اپرا را در بر می‌گیرد، می‌توانیم بگوییم که موسیقی
پاپ، تعریف دقیقی ندارد.
مشخصات موسیقی پاپ به عنوان یک زیرمجموعه
موسیقی پاپ معمولاً به عنوان موسیقی‌ای تعریف می𤪍شود که به شکل تجاری تهیه می‌شود
یا هدف تولید آن سود مالی است. بنا به تعریف سایمون فریت Simon Frith، منتقد موسیقی
و جامعه¬شناس متخصص موسیقی مردم¬پسند، موسیقی پاپ به عنوان یک صنعت شناخته می‌شود
نه هنر البته این موسیقی را می‌توان در حیطه بازار، ایدئولوژی، تولید و
زیبایی¬شناسی هم معنا کرد. در واقع، "پاپ" طوری طراحی شده که برای همه جالب باشد و
از هیچ جای خاصی نیامده و قرار هم نیست، سلیقه خاصی را اعمال کند.
این موسیقی در اثر هیچ آرزوی پرمعنا به وجود نیامده و تنها جاه¬طلبی سازندگان آن،
سود و پاداش مادی است و با تعاریف موسیقایی، بسیار محافظه¬کارانه هم هست. موسیقی
پاپ چیزی است که از بالا (کمپانی‌های ضبط صفحه، تهیه¬کنندگان رادیویی و
تبلیغاتچی‌ها) تدارک دیده شده و از میان مردم برنخواسته است. پاپ موسیقی‌ای است که
به طور حرفه‌ای تهیه و بسته‌بندی شده است و چیزی نیست که بتوان آنرا به سلیقه خود
تغییر داد و یا فرم آنرا تغییر داد.
به عبارت دیگر، موسیقی پاپ، نوعی موسیقی است که در دهه 50 آغاز شد و آن‌چه در این
مجموعه قرار می‌گیرد، معمولاً برای گروه بزرگی از افراد جذاب است. با به وجود آمدن
صفحه‌های پلاستیکی یا وینیل در دهه 30 تا ظهور کامپکت دیسک یا CD در دهه 80، موسیقی
ضبط شده، نسبت به موسیقی زنده، بیش از پیش در دسترس قرار گرفت. ترانه‌های پاپ
معمولا در 3 دقیقه اجرا می‌شوند و در آنها از ملودی‌هایی استفاده می‌شود که معمولاً
بسیار شنیدنی بوده و عده بسیاری را به خود جلب می‌کنند.
مشخصه موسیقی پاپ یک عنصر ریتمیک سنگین در زیر است که معمولاً توسط دستگاه‌های
تقویت¬کننده الکترونیک (amplifier) اجرا می‌شود و ملودی اصلی بر این ریتم غالب است.
ترانه پاپ همچنین به ترانه‌های محبوبی که مردم به زمزمه و خواندن آن علاقه دارند،
نیز اطلاق می‌شوند. موسیقی پاپ از نظر تجاری موفق است و سبک مورد علاقه ایستگاه‌های
رادیویی است زیرا قابل دسترس بوده، راحت در یاد می¬ماند و مخاطبین زیادی را به خود
جلب می‌کند.
گیتار الکتریکی و لوازم تقویت صوتی (آمپلی فایر) نیز تأثیر فراوانی بر موسیقی مدرن
گذاشتند. در دهه‌های 30 و 40، سازهای تقویت شده برای رقابت با درجه صدای بالای
ارکسترهای سوئینگ یک ابزار ضروری بودند. گیبسون اولین گیتار گیبسون لس پاول Gibson
Les Paul را در سال 1952 به علاقمندان معرفی کرد. در دهه 60، مجموعه آواهای قابل
دسترس در گیتار الکتریکی با تولید یک جعبه افکت اصلاح و تعدیل شد و یک پدال برای
کنترل آن در مسیر جعبه قرار گرفت که به پدال وا-وا wah-wah pedal معروف است.
در سال 1963 گروه بیتلز موسیقی پاپ را متحول کردند و طوری محبوب شدند که پنج ترانه
پرفروش تمام چارت‌های آمریکا متعلق به بیتلز بود. پس از آن، کسانی چون باب دیلن
(Bob Dylan)، سایمون و گارفانکل (Simon and Garfunkle) و گروه بردز (Byrds)، که
خوانندگان فولک بودند نیز به استفاده از سازهای الکتریکی روی آوردند. بسیاری از
گروه‌های موسیقی دیگر نیز این مسیر را دنبال کردند. در سال 1966، گروه بیتلز تصمیم
گرفتند که به جای برگزاری برنامه‌های زنده، بیشتر بر روی کار استودیویی متمرکز
شوند. با اتفاقاتی چون راهپیمایی‌های معترضان به تبعیض نژاد، کندی و ویتنام، به نظر
می‌رسید که زمان، زمان تحولات بزرگ در جامعه است. در 1967، گروه بیتلز البوم مشهور
Sgt Peppers را منتشر کردند. تابستان عشق بود و دوران هیپی‌ها و راهپیمایی‌های
اعتراض‌آمیز.
در دهه 70 گروه بیتلز از هم پاشیده شد و موسیقی پاپ در میان صداها و آواهای مختلف
سرگردان شد. در اوایل دهه 70، خواننده، ترانه¬سرایان و پیروان سبک پاپ، چارت‌ها را
تسخیر کردند که در میان آنها می‌توان از موسیقی دیسکوی BeeGees، آوای همراه با
پیانو بیلی جوئل (Billy Joel) و التون جان (Elton John) و موسیقی کانتری Eagles
گرفته تا موسیقی ملایم کارپنترز
(Carpenters)، نیل دایموند و کارول کینگ نام برد. در این میان هنرمندانی با گرایش
بیشتر به راک هم بودند که راد استوارت (Rod Stewart)، استیلی دن (Steely Dan) و
فلیت وود مک (Fleetwood Mac) از آن جمله‌اند. موسیقی راک هم با ظهور گروه‌هایی چون
لد زپلین (Led Zepplin)، پینک فلوید (Pink Floyd) و کویین (Queen)، در این دوره به
پیشرفت بزرگی دست یافت. موسیقی پاپ شاخه¬ای به نام دیسکو پیدا کرد که به شکل
غیرقابل وصفی محبوب شد و اولین ژانر از موسیقی بود که از موسیقی الکترونیک برای
تبلیغات و اجراهای بزرگ استفاده کرد.
دهه 80 به بعد
موسیقی پاپ دهه 80، شاهد ظهور گروه‌های پانک-راک بود و گروه‌ها و خواننده‌های شاخص
این دهه گروه Duran Duran، The Police، Culture Club و افرادی چون Phil Collins،
Michael Jackson و Madonna بودند.
در دهه 90، عده‌ای سودجو که به دنبال موفقیت مالی بودند و این فرمول بسیار برایشان
کارساز بود، تصنیف‌های عاشقانه و افسانه‌ای با عنوان pop ballad، را به شیوهای به
شدت سطحی و سرهم‌بندی شده مورد استفاده قرار دادند. این عده با دور هم جمع کردن
گروهی از پسران یا دختران جوان و جذاب و خوش صدا، که همه به اجرای ترانه‌های مشابه
می‌پرداختند، دوره‌ای را به وجود آوردند که به نام عصر گروه‌های پسر یا دختر نامیده
می‌شود. از میان این گروه‌ها که به سرعت به اوج رسیده و با سرعتی بیشتر از میان
می‌رفتند، می‌توان به گروه‌های انگلیسی Take That، West life و Spice girls و
گروه‌های آمریکایی New kids on the block و Back street boys اشاره کرد. اما این
گروه‌ها با تمام شهرتشان، تنها موجب از بین رفتن عمق ترانه‌های عاشقانه نسل جدید
شدند.
در اوایل هزاره سوم، گروه‌های پاپ-راک با ترانه‌هایی ساده برای شنیدن، به وجود آمد
که Coldplay و Embrace از آن جمله‌اند. امروزه، طیف موسیقی پاپ با درهم تنیده شدن
سبک‌های مختلف گسترده‌تر شده است. با این وجود در طی چند سال اخیر موسیقی راک، در
محبوبیت نزد عموم مردم موفق‌تر بوده است و از طرفی با امکاناتی که به خاطر وجود
اینترنت فراهم شده است، دسترسی به انواع موسیقی بیشتر است و مردم می‌توانند راحت‌تر
سبک و موسیقی مورد علاقه خود را تشخیص داده و ترانه‌های خوانندگان محبوب خود را
پیدا کنند. با این وجود فروش آلبوم‌های موسیقی در سال 2005 افزایش یافته و خواننده،
ترانه¬¬سرایان و گروه¬های راک چارت‌ها را در تسخیر خود درآورده‌اند. امروزه،
هنرمندان عرصه موسیقی بیشتر از فروش آلبوم¬ها، بر روی درآمد حاصل از اجراهای زنده
حساب می‌کنند و گروه¬های راک از جایگاه خاصی در تمام فستیوال¬ها و تورهای موسیقی
برخوردارند.
