نشریه پرواز شماره 54 آذر 98
چند
وقت بود که تعداد زیادی حساب کاربری تحت عناوین و اسامی مختلف (شامل نام
گانودرما ) اکانت کاربری اینستاگرامم را فالو می‌کردند، اگر چه اولین واکنش
من در برخورد با همه ی این‌ها بلاک (مسدود) کردن آن‌ها بود تصمیم گرفتم در
مورد گانودرما تحقیقاتی انجام بدهم و طی این تحقیقات به نتایجی رسیدم که
آن‌ها را با شما در میان می‌گذارم.
گانودرما چیست؟
گانودرما یا قارچ رایشی1 یک نوع قارچ خوراکی با مزه ی بسیار تلخ می‌باشد که
از قرن‌های گذشته در طب سنتی شرق آسیا خصوصاً چین و ژاپن کاربردهای گسترده
و فراوانی داشته است. اخیراً نیز در ایران با توجه به داغ شدن هر چه بیشتر
طب گیاهی و طب سنتی یک انفجار اطلاعاتی خصوصا در محیط مجازی راجع به این
قارچ ایجاد شده که متأسفانه اکثرا تبلیغات تجاری بوده و اساس علمی ندارند.
مثل دیگر داروهایی که در طب سنتی و طب گیاهی استفاده می‌شوند در ارتباط با
گانودرما نیز موارد استفاده و فواید فراوان ذکر می شود در حالی که اغلب این
موارد صحیح نمی‌باشند یا اثبات نشده‌اند. برای مثال در یکی از این تبلیغات
ذکر شده که گانودرما در درمان دیابت، فشار خون، سرطان‌ها، آلرژی، اختلالات
جنسی، اختلالات گوارشی، بیماری‌های ریوی و تعداد بسیار زیادی مشکلات و
بیماری‌های دیگر موثر است. در صورتی که کمی با علم پزشکی آشنا باشید متوجه
می‌شوید که این عنوان صرفا یک تبلیغ تجاری است و بعید است یک ماده ی خوراکی
این سطح از گستردگی طیف اثر را داشته باشد.
گانودرما چه اثری دارد؟
با وجود همه‌ی این تبلیغات حول و حوش فواید گانودرما و هم‌چنین مطالعات
فراوانی که در حال حاضر و طی یک دهه ی گذشته روی این ماده‌ی خوراکی انجام
شده در مراجعی که از نظر پزشکی معتبر هستند تنها دو مورد استفاده از این
قارچ و فقط به صورت درمان کمکی2 ذکر شده است.
در پژوهش‌های معتبر ثابت شده که این قارچ اثر مثبتی روی سیستم ایمنی دارد
اما معنی این اثر مثبت چیست؟ این قارچ حاوی گلیکوپروتئین‌هایی3 است که منجر
به تنظیم سیستم ایمنی می‌شود از طرفی باعث تقویت قسمت سلولی سیستم ایمنی
شده و از طرفی باعث تنظیم بخش‌های رگولاتور4 سیستم ایمنی می‌شوند این
بخش‌های رگولاتور در واقع عامل ایجادکننده‌ی تعادل در سیستم ایمنی هستند؛
برای مثال افرادی که دچار آلرژی می‌شوند دچار پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی
به عوامل خارجی هستند و این قارچ می‌تواند در این افراد با تنظیم
رگولاتور‌ها منجر به تعدیل فعالیت سیستم ایمنی و کاهش علائم بیماری شود.
گانودرما روی چه بیماری هایی موثر است؟
در پژوهش‌های معتبری که راجع به این قارچ انجام شده دو مورد کاربرد
درمانی ذکر شده است:
مورد
اول درمان کمکی در بیماران مبتلا به مراحل پیشرفته ی انواع سرطان‌ها خصوصاً
سرطان پروستات است. مکانیسمی که اگرچه شناخته شده نیست باعث می‌شود بیمار
تا حدی بهتر به داروهای اصلی پاسخ دهد و از طرفی علائم ناخوشایند بیماری را
نیز کاهش می‌دهد. همان‌طور که ذکر شد این قارچ در واقع یک داروی کمکی در
درمان سرطان است و به تنهایی اثر بهبود دهنده یا درمان‌کننده ندارد حتی در
تحقیق موردنظر به عنوان نتیجه‌گیری پژوهش به این نکته اشاره شده که مصرف
تنهایی این قارچ هیچ‌گونه تأثیر مثبتی در درمان بیماران ندارد.
مورد دوم که قدمت استفاده از آن تقریبا هم اندازه‌ی شناخته شدن این قارچ
است استفاده در اختلالات آلرژیک و آسم است. در تحقیقاتی که در سال 2005 در
چین انجام شده مشخص شد که استفاده از گانودرما در کنار مواد دارویی مشخص که
به آن رژیم ASHMI 5 می‌گویند در کنترل آسم موثر است. در واقع در این
مطالعات که به مقایسه‌ی اثر رژیم ASHMI با پردنیزولون6 پرداخته اثر هر دو
تقریبا به یک اندازه بوده اما با توجه به عوارض متعدد پردنیزولون نویسنده
نتیجه گرفته که رژیم ASHM در بیماران مبتلا به آسم مرحله 4 بهتر است در
کنار سایر داروهای استنشاقی از این رژیم استفاده کنند.7
با این حال ممکن است اگر در اینترنت جست‌وجو کنید تعدادی مقاله حتی بعضا
معتبر نیز پیدا کنید که موارد دیگری را به عنوان اثرات درمانی گانودرما ذکر
کرده‌اند اگرچه نمی توان به طور کامل این مقالات را زیر سوأل برد اما دو
مورد ذکر شده در این مقاله از معتبرترین مرجع فعلی پزشکی استخراج شده و در
این مرجع هیچ مورد دیگری تا زمان نوشتن این متن به عنوان اثر درمانی از
گانودرما ذکر نشده است.
سخن آخر
به قول یکی از استادانم «تمامی موادی که به هر شکلی وارد بدن شوند به غیر
از آب مقطر اثرات مثبت و منفی روی آن می‌گذارند.» گانودرما نیز از این
قاعده مستثنی نیست. همان‌طور که ذکر شد این ماده‌ی گیاهی اثرات مثبتی دارد
که اثبات هم شده اما هدف اصلی در این مقاله این است که در اکثر موارد
تبلیغات عظیم و پر سر و صدا خصوصا در ارتباط با داروهای گیاهی که غالب مردم
تصور بی‌خطر بودن آن‌ها را دارند حکایت از وجود ایرادات اساسی در این
تبلیغات دارد.
باید به این نکته توجه کرد که همه‌ی مواردی که به عنوان داروی گیاهی مورد
مصرف قرار می‌گیرند علاوه بر محدود بودن اثرشان (بر خلاف تبلیغات) عوارض
جانبی نیز به همراه دارند که به ندرت در تبلیغات به آن اشاره می‌شود.
1- Reishi Mushroom
2- Alternative treatment
3- مواد مرکب که از دو جزء پروتئینی و کربوهیدارتی تشکیل شده‌اند.
4- Regulatory
5- Antiasthma herbal medicine intervention مداخله دارویی گیاهی ضد آسم
6- یک داروی ضد التهاب کورتیکواستروئیدی
7- Wen, Ming-Chun, et al. "Efficacy and tolerability of antiasthma
herbal medicine intervention in adult patients with moderate-severe
allergic asthma." Journal of allergy and clinical immunology 116.3
(2005): 517-524.
