تعليمات ديني و فرهنگ قوم يهود
سال اول راهنمايي
سال 81
شرعيات، دستورات و سنتهاي مذهبي يهود
1) از ابتداي ماه الول تا آخر روز كيپور ايام توبه است و علماي دين يهود با استناد به گفتههاي انبيا نوشتهاند كه در اين چهل روز خد.اوند لطف و مرحمت بيشتري براي بخشيدن گناهان دارد. البته بايد دانست توبة كساني كه با نيت پاك به سوي خد.ا رو ميآورند در هر لحظهاي پذيرفته ميگردد. چون حضرت موسي (ع) در اول ماه الول براي دريافت ده فرمان تورات به كوه سيناي (طور) صعود نمود و مدت چهل روز (تا دهم تيشري) در آنجا باقي بماند، اين چهل روز براي توبه انتخاب شد.
2) طي اين چهل روز ، اشخاص مؤمن به تفيلينها و مزوزاهاي موجود در منزل خود رسيدگي نموده و اگر نقصي در آنها ديده شد مرتفع مينمايند.
3)
در دو شب روش هشانا، هنگام گفتن دعاي مخصوص شام (هموصي)
نان را در عسل ميزنيم و براخا ميگوييم.
4) يكي ديگر از مراسم آن شب خوردن گوشت كلة گوسفند است. اين كار را به يادبود قوچي كه به جاي فرزند حضرت ابراهيم قرباني شد انجام ميدهيم.
5) لوبيايي كه در آن دو شب ميخوريم براي آن است كه به خاطر داشته باشيم به كارهاي نيك و خير بپردازيم.
6) يكي ديگر از خوراكهاي آن شبها ماهي است.
7) نام انواع خوردنيهايي كه در آن شب ميخوريم در كتاب روز روش هشانا ذكر شده است.
8) مراسم دو شب و دو روز روش هشانا كاملا مشابه است. از اين جهت در صورتي كه كسي در شب و روز اول براخاي قيدوش و شوفار نشنيده باشد با براخاي شهحيانو را نگفته باشد ميتواند در شب و روز دوم جبران نمايد.
9) شب دوم روش هشانا هم ميوة نوبر را روي سفره ميگذاريم تا براخاي شهحيانو را بگوييم. به عبارت ديگر گفتن براخاي شهحيانو در شب دوم روش هشانا بيمورد نيست.
10) هنگامي كه شب اول روش هشانا شمعها را روشن ميكنيم بايد همراه براخاي شمع، براخاي شهحيانو را هم بگوييم.
11) اگر روز اول روش هشانا شنبه باشد براخاي شوفار گفته نميشود. از اين جهت روز دوم براخاي شوفار را همراه براخاي شهحيانو ميگوييم.
12)
ده روز توبه (ياميم نورائيم) چنانكه گفته شد اين ده روز به توبه اختصاص دارد. هر
فرد يهودي موظف است در اين مدت از صميم قلب توبه كند و به سوي خد.ا بازگشت نمايد.
در كتاب تورات در سفر لاويان (وييقرا) آمده است «به حضور خد.ا پاك شويد» در كتاب
يشعياي نبي آمده است «موقعي از خد.ا تقاضايي بكنيد كه به شما نزديك است» علماي ديني
يهود گفتهاند كه يشعيا در اين آيه به ده روز اول ماه تيشري اشاره كرده است. از اين
جهت هر فرد يهودي بايد در اين مدت به تمام كارهايي كه در سال گذشته انجام داده است
مرور كند و با خود عهد نمايد كه گرد گناه و كارهاي بد نگردد. ضمنا بايد پس از روز
توبه كاملا مراقبت نماييم كه سهلانگاري نكنيم و لغزش نداشته باشيم.
13) بهتر است در اين روزها وقت خودمان را كمتر به كار و كسب اختصاص دهيم و بيشتر به مطالعة تورات و دستورات ديني بپردازيم. در اين مدت بايد به فكر دادن صدقه و اعانه و برآوردن نيازهاي مستمندان باشيم و بيچارگان را ياري كنيم. اشخاص مؤمن در اين مدت كوشش ميكنند كه اختلافات موجود بين افراد را رفع نموده و آنها را با همديگر آشتي دهند. زيرا فقط در صورتي كه بين افراد صلح و صفا وجود داشته باشد ميتوانيم از دادار جهان تقاضاي بخشش كنيم.
14) روز سوم ماه تيشري را روزه ميگيريم. (روزة گدليا) اين روزه واجب است و نبايد آن را فراموش كنيم. زيرا اين خود به ما كمك ميكند كه با نيت پاك توبه نماييم.
15) گناهان ما انسانها بر دو نوع است.
الف- گناهاني كه در برابر خد.اي خود مرتكب شدهايم ؛
ب- گناهاني كه در برابر همنوع خود مرتكب گشتهايم ؛
روز كيپور فقط براي بخشايش گناهاني است كه نسبت به خد.ا كردهايم زيرا خد.اوند بخشنده و مهربان است و همين كه دست نياز و دعا به سوي او دراز كنيم ما را خواهد بخشيد. ولي روزة كيپور موجب بخشيده شدن گناهاني كه نسبت به مردم كردهايم نميشود. مگر اينكه قبل از فرارسيدن اين روز از تمام كساني كه فكر ميكنيم نسبت به آنها مرتكب خطا شده و يا به آنها بدي كردهايم پوزش بخواهيم و تمام كدورتها و كينهها را از خود دور سازيم.
گاهي پيش ميآيد كه كسي به ما بدي و يا ستم كرده است و ما از او بيزار شدهام و اگر بتوانيم از او انتقم خواهيم گرفت. چون انسان به شكل شريف ا.لهي خلق شده است و يكي از صفات ذات پروردگار بخشش گناهان است، ما هم بايد گذشت نشان داده و او را عفو نماييم و اگر كسي به سوي ما آمده و تقاضاي بخشش نموده است، او را ببخشيم.
16) آخرين غذايي كه قبل از روزة كيپور ميخوريم بايد پيش از غروب خورشيد خورده شود.
17) اگر بخواهيم چيزي بنوشيم بايد پيش از خواندن دعاي آخر سفره بنوشيم.
18) بنابر آنچه گفته شد روزة كيپور نيمساعت قبل از غروب آفتاب شروع و روز بعد نيم ساعت بعد از غروب تمام ميشود.
19) شب كيپور تورات بزرگ را از محل مخصوصش بيرون آورده و ميبوسيم. ضمنا اگر فكر ميكنيم در مواردي در اجراي بعضي از فرمانها كوتاهي كردهايم ، بايد خود تعهد كنيم، كه بيش از پيش احكام ا.لهي را در نظر گرفته و به آنها عمل نماييم. در آن شب موقع بغل كردن تورات براخاي شهحيانو ميگوييم.
20) در نماز «كل نيدرِه» از خد.اوند تقاضا ميكنيم كه اگر فراموش كردهايم به نذرهايي كه نمودهايم عمل نماييم، آنها را باطل تلقي نموده و بر ما ببخشايد.
21) در تمام نمازهاي شب و روز كيپور آية «باروخ شِم كِوود مَلخوتو لِولام واعد» به صداي بلند گفته ميشود.
22) در روز كيپور خوردن و نوشيدن و استحمام و استفاده از مواد آرايشي ممنوع است، در اين روز بايد لباسها ساده باشد زيرا لازم است كه در پيشگاه خد.ا همه يكسان باشيم و فرقها و تمايزات را از ميان برداريم.
23) كودكان كمتر از 9 سال نبايد در روز كيپور روزه بگيرند. ولي پس از 9 سالگي بايد آنها را به مراسم كيپور آشنا نماييم و به آنها ياد بدهيم كه فرامين مربوط به آن روز را انجام دهند.
24) نبايد بعد از غروب روز كيپور روزه را ادامه دهيم.
25) بلافاصله بعد از روز كيپور بايد مقدمات ساختن سوكا را شروع كنيم و در ثواب اين عمل شركت نماييم. حتي تزئين سوكا (سايبان) عمل ثوابي است.
26) سقف سوكا را با شاخهها و برگهاي درختان، مخصوصا درخت بيد ميپوشانيم. بايد ساية زير سوكا كافي باشد و آفتاب كمتر به آن بتابد. ضمنا بايد بتوانيم از زير سقف سوكا ستارهها را در شب ببينيم.
27) نميتوانيم سوكا را در زير داربست مو و يا درختان بنا كنيم. بايد ابتدا براي آن چوب بست بسازيم و سقفش را با شاخه و برگ درختان بپوشانيم.
28) در هفت روز عيد سايبانها (سوكا) بايد در زير آن زندگي كنيم و در همانجا خوراك بخوريم. اگر هوا خوب باشد بهتر است شبها هم در زير سوكا بخوابيم.
29) اولين باري كه وارد سوكا ميشويم براخاي سوكا را ميگوييم و بعد از آن براخاي شهحيانو را.
30) اگر در سوكا خوراك بخوريم هر بار كه شروع به خوردن غذا ميكنيم براخاي سوكا را ميخوانيم.
31) ما سوكا را به اين علت ميسازيم كه اجدادمان هنگام خروج از مصر مجبور شدند در بيابان براي خود سايبانهايي بسازند. ولي بنياسرائيل در اوائل بهار از مصر بيرون رفتند و ما عيد سوكا را در پاييز جشن ميگيريم. علت اين امر آن است كه اگر پاييز در سوكا زندگي كنيم متوجه خواهيم شد كه مستمندان و بينواياني كه سرپناهي ندارند در چه وضعي به سر ميبرند و در تنيجه به فكر آنها خواهيم بود.
32) بايد از بردن اشياء ناپاك به داخل سوكا خودداري نماييم زيرا سوكا محل مقدسي است.
33) در روزهاي عيد سوكا چهار نوع از محصولات گياهي را آماده نموده و با ترتيب خاصي ميبنديم و با آن براخا ميگوييم. اين چهار نوع عبارتند از: سه شاخه مورد- يك شاخه درخت خرما- دو شاخه از درخت بيد- يك ترنج (اين مجموعه را به زبان عبري اتروگ و لولاب ميگويند)
شاخههاي مورد بايد سبز بوده و در هر نقطه از شاخه سه برگ داشته باشد. از شاخههايي كه برگهايش ريخته و يا شته زده باشد استفاده نميكنيم. همچنين برگهاي بيد بايد بيعيب و لطيف باشد. شاخة درخت خرما هم بايد سالم و بيعيب باشد.
34) ترنج را بايد طوري انتخاب كنيم كه معيوب نباشد و نقصي نداشته باشد زيرا اگر نقصي داشته باشد نميتوان با آن براخا گفت.
35) اين چهار نوع بايد قبل از عيد از درخت چيده شود و اگر در روز عيد چيده شود براخا ندارد.
36) روز هفتم عيد سوكوت «هوشعناربا» نام دارد. شب هفتم از ساعت 9 بعد از ظهر تا ساعت 5 صبح را احياء ميگيريم. معمولا در اين شب خانوادههاي هم كه فردي از آنها وفات يافته است احياء گرفته و يا در آن شركت ميكنند. در اين روز كار كردن حرام نيست.
37) تمام كارهايي كه انجام آنها در روز شبات ممنوع شده در روز عيد هم ممنوع است. تنها تفاوت شبات و عيد در آن است كه در روز شبات تهية خوراك براي آن روز ممنوع است ولي در روز عيد منعي ندارد. در اين باره در تورات در سفر خروج فصل 12 آيهاي به اين مضمون وجود دارد: «فقط آنچه را كه هر فردي ميخورد، تهيه نماييد»
38) در دين ما شبات مقدسترين روزها است و حتي در بارة عيدها و ايام روزه به اين اندازه تأكيد نشده است. هر فرد يهودي با احترام گذاشتن به روز شبات گواهي ميكند كه جهان در شش روز خلق شده و علاوه بر اين ، دستور تورات را اطاعت مينمايد. علماي دين يهود گفتهاند كه رعايت فرامين شبات به منزلة اجراي تمام فرامين ا.لهي است. به عبارت ديگر اگر كسي مقررات شبات را زير پا بگذارد مثل اين است كه تمام دستورات تورات را رد كرده است. حضرت عزرا در كتاب نحميا ميگويد: «خد.اوندا بر كوه سيناي تورات و فرامينت را به ملت ييسرائل عطا فرمودي و اعلام نمودي كه روز شبات مقدس است»
هر فرد يهودي بايد خود شخصاً بعضي از كارهاي روز شبات را در روز جمعه انجام دهد (حتي اگر داراي چند مستخدم باشد) تا بدين وسيله اعتقاد و ايمان خود را به آفريدگار جهان ثابت كند. در تلمود آمده است كه بسياري از راهبها و حاخامها براي اثبات ايمان راسخ خود، به كارهاي خانه كمك ميكردند. آنها حتي از مرتب كردن خانه و هيزم شكستن خودداري نمينمودند. آنان بدين طريق به دانشجويان و طلبههاي خود سرمشق ميدادند.
در كتاب خروج آمده است «روز شبات را به خاطر داشته باش و آنرا مقدس بدار» اين آيه را مفسرين چنين تفسير كردهاند:
بر هر فرد يهودي واجب است در تمام روزهاي هفته متوجه تقدس شبات باشد، بدين معني كه بهترين خوراك و لباس را به اين روز اختصاص دهد. نبايد در روز جمعه كارهايي مانند لباسشويي و غيره را كه موجب اتلاف وقت است، انجام دهيم. اگر يك فرد يهودي بيچيز باشد بايد در طول هفته صرفهجويي كند تا بتواند روز شبات خوراك خوب تهيه نمايد.
ما يهوديان معتقديم كه روزيِ هر كسي در روز روشهشانا تعيين ميشود ولي روزيِ روز شبات جداگانه معين ميگردد و بنا بر اين بايد روز شبات را محترم بداريم تا روزيِ ما بيشتر شود.
39) هر فرد يهودي بايد در روز جمعه به نظافت بدن خود برسد و با آب گرم استحمام كند و اگر وسيلة اين كار فراهم نباشد لااقل دست و صورت خود را با آب گرم بشويد.
40) پوشيدن لباس تميز و پاك در روز شبات، دليل رعايت احترام شبات است.
41) روز جمعه عصر نيم ساعت قبل از طلوع ستارهها وارد شبات ميشويم.
42) روشن كردن شمعهاي شبات به عهدة زنان است. ولي اگر در خانهاي زن نباشد، مرد اين وظيفه را انجام خواهد داد.
علت اين امر اين است كه حوا آدم را وادار كرد از ميوة ممنوع بخورد و او را واداشت تا از امر خد.ا سرپيچي نمايد. گفته شده است كه زن با اين گناه چراغ زندگي بشر را خاموش كرد. جان انسانها چون چراغي است و گناه كردن موجب تاريك شدن آن ميشود. از اين رو زن با روشن كردن چراغ شبات تا حدودي اين خطا را جبران مينمايد. زيرا اجراي دستورات شبات و روشن كردن شمعها ايمان را روشن ميسازد و بدين وسيله گناه زن تخفيف پيدا ميكند. البته زن زائو و يا بيمار از روشنكردن شمع شبات معاف است و بايد شوهرش به جاي او اين كار را انجام دهد. زنها در دوران ناپاكي ماهانه نبايد از روشن كردن شمع شبات خودداري نمايند.
