میلاد خردمهر
کارشناس ارشد آموزش زبان انگلیسی
پاییز 98
اکثرا با شنیدن نام کشور مراکش (Morroco) منطقه‌ای کویری و گرم خشک با نخلستان‌های
فراوان در ذهن خود تداعی می‌کنیم. شاید حضور یهودیان در کشوری آفریقایی کمی دور از
ذهن باشد ولی جالب است بدانید بسیاری از عالمان بزرگ یهودی همچون «هارامبام» (موسی
ابن میمون) در این کشور می-زیسته‌اند.
مغرب (يا مراكش) در شمال غربي آفريقا با حدود 28 ميليون نفر جمعيت واقع شده است.
پايتخت آن «رباط»، زبانهاي رسمي آن عربي، فرانسه و اسپانيايي، و مذهب رسمي آن
اسلام ميباشد. تاريخ سكونت يهوديان در «مغــرب» يا به عبارتي در محدوده كنوني
كشورهاي مراكش، الجزاير و تونس به سال 500 ميلادي و طبق روایتی
به قبل از خرابی
معبد اول بیت‌المقدس برميگردد. همچنین در سال 1492 میلادی بسیاری از یهودیان که از
کشور های پرتغال و اسپانیا اخراج شده بودند به مراکش مهاجرت کردند، هرچند در خصوص
نحوه و علل مهاجرت نخستین یهودیان به این کشور اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
يهوديان مراكشي ضمن حفظ اعتقادات و سنت هاي يهودي خود داراي فرهنگ قديمي و ديرپاي
مراكشي بوده اند كه نه تنها متاثر از اعتقادات ديني يهود بوده بلكه بخشي از فرهنگ و
تمدن مراكش را تشكيل داده است.آن ها آهنگ و لحن خاص خود را هنوز در قرائت متون دینی
حفظ کرده اند.
همزیستی
مسالمت آمیز یهودیان و مسلمانان در کشور مثال‌زدنی است. سلطان محمد پنجم حاكم وقت
مراكش در زمان جنگ جهاني دوم، از انتقال يهوديان به اردوگاه های مرگ جلوگيري نمود.
به دنبال استقلال اين كشور در سال 1956 یهودیان از حقوق يكساني نسبت به ديگر ادیان
برخوردار شدند. اخیرا نیز پادشاه مراکش ده‌ها هزار دلار بودجه برای مرمت و بازسازی
گورستان‌های یهودیان در این کشور اختصاص داده است.
مکان‌ها و آثار باستانی بسیاری مربوط به یهودیان در این کشور وجود دارد. یکی از
زیباترین کنیسه‌های مراکش به نام ابن دنان(Ibn Danan Synagogue) در شهر فاس قرار
دارد. این کنیسه در قرن 17 میلادی توسط خانواده ثروتمندی به همین نام ساخته شد و در
سال 1999 به همت سازمان یونسکو مورد مرمت و بازسازی قرارگرفت.
کنیسه ی بت ال(Beth-El Synagogue) به عنوان کنیسه‌ی مرکزی و محل اجتماع جامعه یهودی
در کازابلانکا شناخته می‌شود. پنجره‌های شیشه‌ای رنگی و سایر عناصر هنری آن هر ساله
گردشگــــران زیادی را به خود جذب می‌کند. این کنیسه در سال 1997 کاملاً مرمت شد.
موزه یهودیان مراکش (El Mellah Museum) در حومه کازابلانکا، تنها موزه مرتبط یا
یهودیت در جهان عرب است.
در سال 1940با آغاز جنگ جهاني دوم به علت مهاجرت روزافزون يهوديان اروپايي به
كازابلانكا، جامعه یهودیان آفريقاي شمالي از اهميت خاصي برخوردار شد به طوریکه
جمعیت یهودیان در مراکش به250000 نفر رسید.
امروزه با وجود موج‌های گسترده‌ای از
مهاجرت، حدود 2000 یهودی در کازابلانکا و حدود 500 نفر در مناطق دیگر مراکش باقی
مانده‌اند.
کنیسای بیت ال
{کنیسای بیت ال
کنیسای بیت ال
Ibn Danan Synagogue
Ibn Danan Synagogue
مقاله مرتبط:
يـــهوديان مغــــرب(مراكش)، تونس و الجزاير
منابع
https://www.jewishvirtuallibrary.org/morocco-virtual-jewish-history-tour
https://en.wikipedia.org/wiki/Moroccan_Jews
