نشریه پرواز آذر 1388

کارگردان: مازیار میری
بازیگران اصلی: پرویز پرستویی (رحمان)، دارین حمسه (ژولیت – آمنه)
سال ساخت: 1387
خلاصه فیلم:
«مهندس رحمان توانا»، كارمند عالي رتبه ي دولتي، انسان متديني است و در خانواده اي مذهبي زندگي مي کند. در يک سفر کاري که به لبنان مي رود، به دختري لبناني و مسيحي (ژوليت) دل مي بازد. «ژوليت» نيز شيداي رحمان مي شود، و چه بسا مسلمان شدن او نيز تا حدودي متاثر از همين امر باشد. سرانجام دختر به همراه رحمان به ايران باز مي گردد. اما بازگشتش آغازگر ماجراهايي تازه است. از آنجا كه او به اختيار خود و با آگاهي كامل به اسلام گرويده، چالش جدي ميان او و كساني كه از طريق شناسنامه مسلمان هستند در مي گيرد. اختلافاتي ميان او و رحمان، خانواده ی رحمان، همكاران او و همه ي كساني كه مناسبات و احكام شرع را در رفتار و گفتارشان رعايت نمي كنند بروز می کند. خانواده ی شوهر متشکل از افرادي است که ادعاي مسلماني مي کنند و در عين حال، به انواع رذائل اخلاقي آلوده اند؛ تمسخر مي کنند، سخن چيني مي کنند، فخر مي فروشند و غيبت مي کنند. ژوليتِ تازه مسلمان که نام «آمنه» را براي خود اختيار کرده است، در برابر طعن ها و تخفيف هاي ايشان که پس از مدتي با کنايه هاي رحمان نيز همراه مي شود، مدتي تاب مي آورد و تحمل مي کند. به تدريج ادامه ي اين اختلافات، گسترده تر مي شود تا جايي كه نومسلمان قصه ي ما، تصميم به ترك ايران و گسستن از همسرش مي گيرد.
فیلم «کتاب قانون» به نقد دیندارانی می پردازد که تنها دغدغه ی رعایت ظواهر اجرایی و نمادین دین را در سر دارند و به هدف اصلی احکام و آموزه های آن، که زندگی کردن در چهارچوب رفتارهای اخلاقی است، بی اعتنا هستند. ژوليت با در دست گرفتن کتب دینی و اخلاقی، شاهد تناقض های بی شمار میان اعتقادات و رفتار «به ظاهر مؤمنان» در این کشور است، مانند کسانی که بر سر سفره ی نذری نشسته اند و مشغول بدگویی و سخن چینی هستند، کاسب هایی که تمام نشانه های ظاهری دین را به همراه دارند، اما در رفتار با مشتری جز بی اعتنایی، بی احترامی و گاه شیادی و ذره ای از حاصل آن ظواهر، دیده نمی شود. اتفاقاً ایشان آیات، احادیث و روایات مربوط به حرمت اعمال خود را کاملا در ذهن خود آماده دارند، اما سؤال اساسی فیلم اینجاست که چرا به آنچه که می دانند ، عمل نمی کنند؟
بسیاری از آنان   مانند یکی از شخصیت های فیلم  خود، مسئول بررسی ایمان و اعتقاد افراد و گزینش کارمندان ملتزم به اصول دین هستند، اما تحمل رفتارهای اخلاقی و دینی کاملا منطبق بر احکام مورد اعتقاد خود را ندارند. به بیان دیگر، در این فیلم بیننده با گروهی از مدعیان ایمان دینی مواجه است که «خود ملاک و معیار اخلاق و احکام دین هستند» و آن گونه دینداری می کنند که با منافع و روحیاتشان سازگار باشد.
فیلم علاوه بر پرداختن به ناهنجاری های اخلاقی و رفتاری مدعیان دینداری، نیم نگاهی نیز به باورها و برداشت های نادرست دینی دارد که گاه مستحبات و توصیه های دینی را به جای احکام و دستورات واجب نشانده و چه بسا چاشنی هایی از عقاید و توهمات شخصی را هم با آن همراه می سازند.
اشاره ی دیگر فیلم، به استفاده ی ابزاری از احکام دینی برای اعمال فشار و حتی ضربه زدن و آزار دیگران است، و اینجاست که می بینیم تعالیمی که برای بهبود زندگی و تعالی روح انسان شکل گرفته اند، به سلاحی علیه او بدست همنوعانش تبدیل می شوند.
«کتاب قانون»،که اتفاقا معنای عام تورات نیز هست، عیناً قابل تعمیم به زندگی برخی از همکیشان کلیمی ما در ایران نیز هست. کم نیستند کسانی که خود را عامل به تمام هلاخ ها (احکام شرع یهود) می دانند و اصطلاحاً مو را از ماست می کشند، اما در معاشرت با دیگران (یهودی و مسلمانش فرق ندارد) به راحتی« دروغ نگفتن»، «آسيب نرساندن به ديگري»، «سخن چيني پيشه نکردن»، « وفای به عهد» و از همه مهم تر، اصل طلایی تورات را مبنی بر« دوست داشتن همنوع مانند خود»... را زير پا مي گذارند، و البته برای همه ی آنها هم( به زعم خود) دلایل موجه دارند.
چندی پیش در سخنرانی ام در یکی از کنیسه ها، به بحثی «میدراشی» (روایی) در تلمود اشاره کردم که در آن، علمای تورات، مهم ترین اصل و آموزه ی تورات را جستجو می کردند. «ربی عقیوا» آیه ای معروف در سِفِر «وییقرا» (لاویان) را مستند قرار داد که می گوید: «همنوعت را مانند خودت دوست بدار». عالم دیگری به نام «بن عزی» مجموعه آیاتی در فصل پنج سِفِر «برشیت» (پیدایش) را که بر ریشه داشتن همه ی نسل کنونی بشر از فرزند سوم آدم (شت) دلالت دارد، مورد استناد قرار داد، مبنی بر این که همه ی بنی آدم با هم نسبت برادری (و البته خواهری!) دارند و دوست داشتن، شامل همه ی برادران انسان می شود. «بن عزی» با این استدلال خود، راه را برکسانی که تفسیر خاص از کلمه ی «همنوع» دارند و آن را به گروهی ویژه (و نه همه ی انسان ها) محدود می کنند، بست. بعد از سخنرانی ام، با تعجب با پرسش ها و ابهامات چند تن از حاضرین روبه رو شدم که «آیا واقعاً منظورت همین هایی بود که گفتی؟ مگر می شود که هرانسانی، با هر عقیده ای، با ما برابر باشد؟ مگر...». و در این جا بود که دیدم همان فضای «کتاب قانون» در جامعه ی ما هم حاکم است، با کسانی روبه رو هستیم که ذره بین در دست، ریز ترین احکام شرعی را به دقت و به افراط مراعات می کنند، اما از چشم گشودن و دیدن وحدت این دنیای انسانی (که مورد اشاره ی «بن عزی» در کتاب قانون ما است) غافل مانده اند، و مسلماً در رفتار روزمره ی خود نیز، این غفلت و تناقض با تعالیم تورات، ناراستی می آفریند.
فیلم کتاب قانون، علیرغم نارسایی های متعددش، بر نکته ای بسیار مهم در رفتار بسیاری از ایرانیان انگشت نهاده، و آن، تناقض های شدید میان ظاهرگرایی دینی وادعاهای اعتقادی (به هر دین و مذهب) با رفتار اخلاقی در زندگی روزمره شان است، و از این جهت، ارزشمند .





	استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است. .Using the materials of this site with mentioning the reference is free این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید