نشریه پرواز مهر 95 شماره 44
مقدمه:
اعتبارنامه یا اعتبار اسنادی یا LC1 تعهدی از بانک است که به خریدار و فروشنده
داده می شود. این تعهد مبنی بر این است که میزان پرداختی خریدار به موقع و با مبلغ
صحیح به دست فروشنده خواهد رسید. هرگاه خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد،
بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد.
به دلیل ماهیت معاملات بین المللی که شامل عواملی همچون مسافت و تفاوت قوانین
کشورها و ... است، اعتبارات اسنادی به یک جنبه ی بسیار مهم در تجارت بین المللی
تبدیل شده است.2
برای بیان روشن و ساده ی مسئله به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید من یک بازرگان ایرانی هستم و برای خرید ۲۰۰۰ تن برنج به پاکستان سفر کرده
و با تاجر پاکستانی برای این معامله به توافق رسیده ام حال بایستی پول این برنج ها
را به فروشنده بپردازم و چون ایشان مرا نمی شناسد و هیچ اعتباری هم برایم قائل نیست
و تا اطمینان کامل به صحت معامله نمی تواند خود را درگیر ریسک تهیه ی این مقدار
برنج نماید، لذا باید این اطمینان را به او بدهم که
این معامله قطعی بوده و جای هیچ چون وچرایی ندارد از سوی دیگر او نمی خواهد خود را
درگیر دریافت وجه نقد و دردسرهای مربوط و خطرات احتمالی آن نماید؛ پس از من تقاضای
اعتبار اسنادی در وجه بانک خودش مثلا « نشنال بانک پاکستان » می کند. من به ایران
می آیم و از بانک خودم که به طور مثال بانک صادرات است، تقاضای اعتبار اسنادی برای
نشنال بانک پاکستان3 می کنم. از این پس بانک پاکستان بانک «الف» و بانک صادرات
ایران بانک «ب» نامیده خواهد شد.
بانک الف (بانک گشاینده) در قبال دریافت تقاضانامه و سایر مدارک به همراه وثیقه ای
مطمئن که می تواند ملک یا ضمانت‌نامه یا دیگر وثایق مورد قبول آن ها باشد به مقداری
که من تقاضا کرده ام پرونده برایم تشکیل داده و تصویب می کند که در زمان مقرر وجه
آن اعتبار را به ارز تعیین شده بپردازد. در ادامه بانک الف طی تماس با بانک ب (بانک
ابلاغ کننده) طی ساز وکارهای بین بانکی به آن ها اعلام می کند که یک فقره اعتبار
اسنادی برای من به نفع فروشنده ی پاکستانی در ایران گشوده شده است و بانک الف این
موضوع را به برنج فروش پاکستانی اعلام می‌دارد (ابلاغ به فروشنده). در این هنگام
فروشنده مطمئن است که دیگر در هیچ صورتی سرش کلاه نخواهد رفت و من نخواهم توانست به
هیچ شکلی از او کلاه برداری نمایم و برنج هایی که او تهیه خواهد کرد نیز روی دستش
نخواهد ماند زیرا طرف حساب او بانک خودش است که هم پشتوانه ی قوی مالی دارد و هم
برایش کاملا شناخته شده است. پس از ابلاغ، اعتبار به هیچ عنوان قابل برگشت نخواهد
بود (مگر با قبول فروشنده). در واقع مانند این است که برنج ها به شکل غیر قابل
برگشت به بانک الف فروخته شده و دیگر با طرف ایرانی کاری ندارد.
در این هنگام فروشنده، اسناد مربوط به تهیه ی برنج مانند فاکتورهای خرید، بارنامه،
اسناد گمرکی مربوطه و سایر اسناد
لازم را تهیه کرده و به بانک الف ارائه می دهد و با ارائه ی این اسناد بانک
الف وجه مقرر را به حساب فروشنده ی پاکستانی واریز می نماید و به صرف دریافت اسناد
پول قابل پرداخت به فروشنده است. در ادامه بانک الف اسناد دریافتی از تاجر پاکستانی
را برای بانک ب (بانک گشاینده) ارسال می کند وتقاضای واریز وجه پرداختی به فروشنده
را با کارمزد خودش می نماید و به محض رسیدن اسناد به بانک گشاینده، آن ها بایستی
وجه مطالبه شده را به بانکی که قبلاً پول را پرداخته است، بپردازند. سپس بانک ب به
من اعلام می کند که اسنادم رسیده است و من به بانک مراجعه کرده و ترتیب پرداخت پول
هایی را که آن ها قبلاً بابت من داده اند می دهم و در عوض اسنادم را دریافت کرده و
برای تحویل گرفتن کالای برنج که در این فاصله ترتیب حمل آن داده شده است به گمرک
مورد نظر مراجعه می‌کنم.
حال اگر من در پرداخت پول به بانک ب تعلل کنم آن ها علاوه بر اینکه اسناد را به من
تحویل نخواهند داد، قائم مقام من در دریافت کالا از گمرک خواهند بود؛ علاوه بر
اینکه می توانند وثائق دریافتی از من را هم به اجرا گذاشته و پول خود را وصول
نمایند و از طرف دیگر فروشنده نیز چنان چه بخواهد کلاهبرداری کند دست او بسته شده و
این خطر نیز از بین می رود.
به این ترتیب دیدیم که در اعتبار اسنادی هیچ پولی در ابتدا رد و بدل نمی شود و کلیه
ی طرفین درگیر نیز بدون اینکه شناختی روی افراد طرف خود داشته باشند در یک زنجیره ی
کاملاً مطمئن اقدام به معامله می کنند.
در پایان برای روشن تر شدن موضوع به شکل زیر توجه کنید:
1.Letter of credit
2.تالار گفتگوی تخصصی حسابداری
3. NBP
