فروردين 78
يهودي منوهين ،
يكي از مشهورترين و برجسته ترين نوازندگان قرن ، روز جمعه 12 مارس1999 (21
اسفند1377) در سن 82 سالگي بر اثر حمله قلبي در يكي از بيمارستانهاي برلين درگذشت.
منوهين كه درلندن اقامت داشت به تازگي براي رهبري اركستر سمفونيك ورشو كه قرار بود سه شنبه همين هفته آثاري از برامس و مندلسون را در برلين اجرا كند به آلمان رفته بود ولي به علت عود بيماري ريوياش كه مدتها از آن رنج ميبرد مجبور به لغو برنامه و بستري شدن در بيمارستان مارتين لوتر شهر برلين در گذشت. جنازه او به لندن انتقال يافت و قرار است در اين شهر طي مراسمي به خاك سپرده شود.
يهودي منوهين در 22 آوريل 1916 در خانواده اي از يهوديان مهاجر روسيه در نيويورك به دنيا آمد از كودكي نبوغ فراوان در موسيقي را از خود نشان داد و آموزش نوازندگي ويولون را از 5 سالگي آغاز كرد.
يهودي منوهين از 6 سالگي نخستين كنسرت خود را داد و در 7 سالگي همراه با اركستر سنفوني سانفرانسيسكو سنفوني اسپانيايي لالو را اجرا كرد.
در سن 10 سالگي منوهين در كارنگيهال نيويورك ساز ميزد و حتي 13 سالهاش نشده بود كه به عنوان تكنواز ويولون همراه با اركستر فيلارمونيك برلين به رهبري برونو والتر كنسرتوهاي بتوون ، برامس و باخ را اجرا كرد.
يهودي منوهين علاوه بر اين كه چهره هاي انسان دوست و انسان مدار و از فعالان اقدامات بشر دوستانه شهرت بسزايي داشت.
در زندگينامهاي كه به قلم خود او در سال 1977 با عنوان "سفر پايان ناپذير" انتشار يافت منوهين نوشته است "موسيقي و بخصوص ويولون براي من رشته اي است كه قلبها را به يكديگر پيوند ميدهد".
او كه فردي بسيار پر انرژي بود و بطور متوسط سالي 120 كنسرت اجرا ميكرد در كنار فعاليت هنري هيچگاه از خدمات اجتماعي نيز باز نايستاد، دو جشنوارة بزرگ موسيقي "گشتاد" در سوئيس و "بث" در انگلستان به دست او تأسيس شده است و آكادمي بين المللي نوازندگان جوان سازهاي زهي در گشتاد نيز در سال 1977 به دست او بنا نهاده شد.
با اينكه منوهين به نسل گذشتة نوازندگان تعلق دارد اما فعاليت او هيچگاه بر عرصة موسيقي كلاسيك محدود نشد. او در كنار اجراي آثار سنگين و بزرگ موسيقي همراه با "استفانه گراپلي" موسيقي جاز اجرا ميكرد و دركنار "راوي شنكر" نوازندة بزرگ هندي آهنگهاي عرفاني شرقي مينواخت.
منوهين با اينكه يهودي بود آشكارا از فلسطينيها دفاع ميكرد و به همين دليل مورد خشم اسرائيل قرار داشت. او هميشه ميگفت : "اسرائيل با توجه به عملكردي كه در تاريخ كوتاه خود داشته است نبايد انتظار موافقت و همدلي از كسي داشته باشد".
منوهين سالهاي آخر عمر خود را بيش از هر چيز به آموزش و حمايت از كودكان و نوجوانان مستعد موسيقي وقف كرد. او در سال 1963 مدرسة شبانهروزي براي آموزش موسيقي در حومه لندن تأسيس كرد كه برخي از بزرگترين نوازندگان اركسترهاي بزرگ جهان را پرورش داد.
منوهين دو بار در سالهاي 1937 و 1944 ازدواج كرد و از آنها صاحب سه پسر و يك دختر شد.
‹‹موشه منوهين›› پدر يهودي منوهين يكي از سرشناسترين يهوديان مهاجر از روسيه به غرب در اوايل قرن بيستم است. ‹‹موشه منوهين›› بعد از انقلاب روسيه 1917 به انگلستان مهاجرت كرد او يك يهودي معتقد و پايبند به اوصول بود. بعد از كنگره اول صهيونيستها در سوئيس در سال 1897 فعاليت آشكار و دامنهداري عليه نژاد پرستي صهيونيستي آغاز كرد و به فلسطين آنروز مسافرت نمود و زندگي مردم فلسطين را از نزديك ديد و نوشته هاي خود به سختي عليه بيدادگري به مردم فلسطين اعتراض نمود بطوريكه مورد خشم سازمانهاي صهيونيستي قرار گرفت ولي به هيچ وجه پا پس نكشيد و تا پايان عمر به اصول اعتقادي ديني انساني خود وفادار ماند.
در وفاداري او به يهودي بودن نقل كردهاند كه همراه همسر و پسر خردسالش كه هنوز براي او شناسنامه نگرفته بود به شهر لندن رفت و در جستجوي آپارتماني براي اقامت خود ميگشت بالاخره محلي را براي سكونت انتخاب كردند و اما در موقع نوشتن پرسشنامه صاحب خانه متوجه شد كه خانواده منوهين يهودي هستند براي اينكه منتي بر آنها گذاشته باشد گفت: «نميدانستم شما يهودي هستيد. قيافه شما مثل ساير يهوديها نيست» موشه منوهين برآشفت و به همسرش گفت نام فرزندمان را يهودي ميگذاريم تا كسي در يهودي بودن او شك نكند و همين كار را كرد. لازم به توضيح است كه يهودي اسم خاص نيست كه بر افراد بگذارند.
جهان و منوهين
مرگ يهودي منوهين به عنوان يكي از بزرگترين چهره هاي شاخص هنر و فرهنگ قرن بيستم جهان حتي محافل سياسي را تحت تأثير قرار داد و رهبران جهان را نيز به اظهار نظر وا داشت.
رومن هرتزوگ رئيس جمهور آلمان پس از اطلاع يافتن از درگذشت منوهين در كشور خود او را يكي از پر آوازهترين موسيقيدانان قرن خواند و: "ما به سوگ يكي از بزرگترين خادمان نوع بشر نشستهايم، جهان با مرگ منوهين به مكاني حقيرتر بدل شدهاست" .
ژاك شيراك رئيس جمهور فرانسه نيز از منوهين به عنوان يكي از بزرگترين نوازندگان ويولون در قرن حاضر كه شخصيتش حتي از جهان موسيقي هم فراتر رفته است ياد كرد و دربارة او گفت: " با فقدان او روشناييها به خاموشي گرائيدند و روشنايي قلبهاي ما نيز رو به افول نهاد".
پري ماكوف نخست وزير روسيه پس از اطلاع يافتن از مرگ يهودي منوهين با صدور پيامي با اشاره به اينكه منوهين از تبار روس بوده است، نقش بزرگ او را در فرهنگ جهان قرن بيستم ارج نهاد و گفت: "كنسرتهاي منوهين را در سالهاي پس از جنگ جهاني دوم به ياد ميآورم او براي هميشه در خاطرة ملت روسيه باقي خواهد ماند".
آلبرت انيشتن ، فيزيكدان بزرگ جهان كه خود نوازندهاي چيره دست نيز بود سالها پيش پس از شيدن كنسرتي از منوهين گفته بود : "حالا ميفهمم كه خدايي هم هست".
