مهندس آرش آبائی
محقق و مدرس در حوزه یهودیت
بهار 1396
به
دعوت مرکز مطالعات تطبیقی اسلام و حقوق بشر دوستانه‌ی بین المللی، دومین کنفرانس
بین المللی اسلام و حقوق بشر دوستانه در 17 و 18 آذر 1395 در قم برگزار شد. در پیش
نشست این کنفرانس که 7 مهرماه در معاونت امور بین الملل و حقوق بشر دوستانه‌ی جمعیت
هلال احمر برگزار شد، از طرف جامعه یهودیان ایران، حاخام یونس حمامی لاله زار و آرش
آبائی با همراهی امید محبتی برای ارائه سخنرانی دعوت شدند. محور اول این همایش،
اصول و ارزش های اخلاقی مشترک در ادیان و نقش دین در رویکرد بشردوستانه بود.
دکتر حمامی در این جلسه مقاله‌ای با عنوان «اعتلا و حمایت از کرامت انسان در زمان
درگیری‌های مسلحانه در متون مقدس یهود» ارائه نمود. وی در این مقاله ارزش بخشیدن به
شخصیت انسان را اولین قدم دین یهود در دعوت به توحید دانست و خودبرتر بینی را در
دین، مانعی در تحقق صلح اعلام نمود. مرجع دینی کلیمیان در بخشی دیگر از سخنان خود
به قواعدی انسان‌دوستانه اشاره نمود که توسط موسی بن میمون – فقیه نامدار یهود- در
صورت وقوع جنگ لازم الاجرا هستند. حاخام حمامی با استناد به کتاب تواریخ ایام،
نحوه‌ی برخورد با اسرای جنگی را طبق توصیه‌ی «عُودِد» نبی چنین ذکر کرد: «پس
لشكریان ... برخاسته، اسیران را گرفتند و همة برهنگان ایشان را از غنیمت پوشانیده
ملبس ساختند و كفش به پای ایشان كرده ایشان را خورانیدند و نوشانیدند و تدهین كرده
تمامی ضعیفان را بر الاغ‌ها سوار نموده ایشان را به اریحا كه شهر نخل باشد نزد
برادرانشان رسانیده خود به سامره مراجعت كردند».
این مدرس علوم تلمودی در پایان اعلام داشت که ذکر مکرر دوران غربت و رنج و تبعیض
بنی‌اسرائیل در مصر، همواره برای یهودیان هشداری بوده‌است تا آنها، آنچه را که خود
تجربه نموده‌اند برای دیگران تکرار ننمایند: «به شخص غریب آزار و اذیت مرسان و بر
اون ظلم مکن، زیرا که در سرزمین مصر غریب بودید» (تورات، سفر خروج: فصل 22 آیه
20)در این جلسه همچنین آرش آبائی چکیده‌ای از مقاله‌ی خود با عنوان «اخلاق دینی و
مفهوم کرامت انسانی و انسانیت در دین یهود» را ارائه نمود و در آن، آیاتی مبتنی بر
لزوم نوعدوستی و صلح میان ابنای بشر را یادآوری و تحلیل کرد.
در دومین کنفرانس بین المللی اسلام و حقوق بشر دوستانه، که با حمایت سازمان صلیب
سرخ و جمعیت هلال احمر در قم برگزار شد، در پنل اول با عنوان ارزش‌های مشترک بشر
دوستانه در مذاهب جهان، آرش آبائی از طرف یهودیان ایرانی به ارائه مقاله با عنوان
«ارزش‌های بشر دوستانه در یهودیت» پرداخت.
در بخش آغازین مقاله چنین آمده است:
« לא תִשְׂנָא אֶת אָחִיךָ בִּלְבָבֶךָ برادرت را در قلب خود دشمن مدار (تورات- سفر
لاویان: فصل 19)پیام و هدف کلی ادیان همواره برقراری صلح و آرامش در جهان اعلام
شده‌است. ایمان به «خدای خیرخواه تمام ابنای بشر»، فرضیه‌ی تبعیض دینی میان
انسان‌ها را منطقا منتفی می‌نماید و مخاطب منصف متن دینی را به سوی برداشت و تحلیل
نوع‌دوسـتانه از آموزه‌های مسـتقیم یا غیر مســتقیم وحیانی متمایل می‌گرداند...»
در ادامه، آبائی به تعدادی از آیات و آموزه‌های یهودی که بر نوعدوستی و رعایت حقوق
انسانی استوار است اشاره نمود و اعلام داشت که یهودیت جامعه‌ی آرمانی خود را در صلح
و آرامش جهانی جستجو می‌کند.
ارائه مقاله‌ی مذکور با جملات زیر پایان یافت:
«ملاحظه می‌گردد که اگر فردی مومن و باورمند واقعی به آموزه‌های دینی یهود (و هر
دین الهی دیگر) باشد، نمی‌تواند دربرابر خطر جانی همنوعان و حتی رنج دیگران
بی‌تفاوت بماند، زیرا هم دربرابر خداوند و هم دربرابر ارزش‌هایی که او را «انسان»
می‌سازند مسئول خواهد بود. و البته اگر خلاف این رفتار در میان برخی مومنان ادیان
الهی مشاهده می‌شود، بدون شک آن باور و ایمان ظاهری بوده و حقیقت دین و کلام الهی
درک نشده است.
امروزه، با تدوین اعلامیه جهانی حقوق بشر و تشکیل سازمان ملل متحد و ایجاد بسیاری
از نهادها و سازوکارهای اجتماعی، بخش اعظم آرزوهای موعود دینی محقق شده و در قالب
های نوین تجلی یافته‌است. با این حال همچنان می‌توان کارکردهای اخلاقی و
نوع‌دوستانه را از دین انتظار داشت، چرا که توده‌های عظیم باورمند به ادیان از
آموزه‌های دینی و رهبران ادیان تاثیر می‌پذیرند».
