پریسا احدیان -
تارنمای مجله‌ی بخارا
آبان 1395
عصر
چهارشنبه، نوزدهم آبان 95، کانون زبان فارسی میزبان دویست و شصت و هفتمین جلسه از
مجموعه شب‌های مجلۀ بخارا، شب «مرتضی نی داود» بود.
در این شب، هارون یشایائی، سیامک مره‌صدق، سپیده طوبی و علی دهباشی به سخنرانی
پرداختند.
در ابتدا علی دهباشی، از تصنیف «مرغ سحر» ساختۀ مرتضی نی داود و با آواز محمدرضا
شجریان یاد کرد و گفت: « بیست و شش سال از خاموشی استاد زنده یاد مرتضی نی داود
می‌گذرد؛ ولی روزی نیست که صحبت از موسیقی ایران نگردد و نامی از استاد بزرگمان
برده نشود. نامی پرافتخار در کارنامۀ زرین موسیقی ملی ما ایرانیان. ... دیگر اینکه
خوشحالیم بعد از برگزاری شب استاد «سلیمان حییم» که با همکاری یهودیان ایران و
رونمایی از فرهنگ فارسی- عبری که در آن جلسه برگزار شد، امشب نیز در خدمت هنرمند
بزرگ استاد مرتضی نی داود هستیم».
سپس سپیده طوبی به بخش‌هایی از زندگی و حضور نی داود در موسیقی ایران پرداخت که شرح
آن در مقاله بعدی آمده است.
در بخش دیگر برنامه، هارون یشایائی، به عنوان یکی از برگزار کنندگان مراسم ضمن تشکر
از علی دهباشی گفت:«معرفی شخصیت‌های مشهور فرهنگی و هنری در شب‌های بخارا، یادآوری
بخش فراموش شده‌ای از تاریخ ملت ما است. همانند شب نی داود که نتیجۀ همکاری بخارا
با ماست. از جوانان کلیمی تشکر می‌کنم که با انجام و پیگیری در موسیقی سنتی ما، یاد
نی داود را زنده نگه می‌دارند و بیشتر اینکه سهم ما و جامعۀ یهودی را در بقای
موسیقی ایرانی یادآور می شوند. این گروه جوانان انجمن کلیمیان تهران هستند و با
پشتکار خودشان داوطلبانه کار می‌کنند.»
در ادامه مراسم، دکتر سیامک مره‌صدق نمایندۀ کلیمیان در مجلس شورای اسلامی به نقش
یهودیان در دو بخش فلسفه و موسیقی ایران اشاره و بیان کرد:
«در رابطه با حضور ایرانیان یهودی و یهودیان در کشورهای اسلامی در زمینه‌های هنری و
فرهنگی، ریشۀ تاریخی مدونی از هزاره‌های پیش وجود دارد. در تمامی جهان اسلام از
شمال آفریقا و تونس و مراکش حتی لیبی تا اندلس، ایران و افغانستان حتی تا تاجیکستان
و بحرین، کسانی که موسیقی فولکلور را در درون خود سینه به سینه حفظ و به نسل‌های
بعدی منتقل کردند، بیشتر یهودیان آن منطقه بودند. موسیقی نواحی، بدون همراهی
یهودیان هیچگاه نمی‌توانست شکل امروزی خود را پیدا کند. حضور پر رنگ آنان در موسیقی
از شمال آفریقا تا ایران انکار ناپذیر است و شاید این بدین علت باشد که در فرهنگ
یهودی همواره این هنر، قابل احترام بوده است. قسمت زیادی از «مزامیر داود» برای
گروه ارکستر و خیلی از آن‌ها برای تکنوازی تنظیم شده‌اند. به هر حال در تاریخ معاصر
هم ما به مرتضی خان نی داود، به عنوان برجسته‌ترین موسیقیدان معاصر یهودی می‌رسیم.»
در قسمتی از این نشست، فیلم مستندی از زندگی نی داود به کوشش فربد جلالی و استودیو
آشنا و پایان بندی اجرای مرغ سحر، با صدای استاد محمد رضا شجریان، به نمایش گذاشته
شد.
هارون یشایائی دربارۀ این فیلم گفت:
«این فیلم بخصوص بخش‌های اول آن حدود ۴۶ سال پیش با امکاناتی محدود فیلمبرداری شده
است و دوستانم در وزارت ارشاد و شرکت «استودیو آشنا» سعی داشتند که صدای تار نی
داود و گفتارش را بازسازی نمایند. زحمت بسیاری داشت و حاصل، صدای روشن استاد است که
به گوشمان می‌رسد.»
دقایقی از این جلسه به اجرای آثاری از استاد نی داود توسط اعضای ارکستر انجمن
کلیمیان اختصاص یافت. سپهر سلیمانی (خواننده)، شرمین داود زاده (هم خوان)، سهیل
رفوآ (سنتور)، مهیار نظیری (تار)، پدرام یاشاراِل (تار)، پرهام یاشاراِل
(آکاردئون)، سپهر عزیزی (دف)، پویا کهن صدق (ضرب) نوازندگان و خوانندگان این گروه
به سرپرستی فریدون طوبی بودند.
مطالب
مرتبط:
زندگی و حضور موثر مرتضی نی داود در موسیقی
ایران
بانوي مهر و ماه،
قمرالملوك وزيري و مرتضي خان نيداود
یهودیان و موسیقی اصیل ایرانی
يحيي زرپنجه نوازنده كليمي
