رحمن دلرحیم
پژوهشگر و مدرس زبان و تعلیمات دین یهود
زمستان 98
قبل
از فرا رسیدن شب چهاردهم ماه عبری نیسان جوش و خروش و انتظار به خصوصی در هر خانه
یهودی مشاهده میشود. حیاط منزلها، اتاقها، راهروها و آشپزخانهها با نهایت دقت
شسته و تمیز میشود «حامص»[1] سالیانه وارسی شده و از خانه دور میگردد. در شب
چهاردهم نیسان پدر خانواده به طریق سمبلیک و به وسیله شمعی گوشه و کنار را برای
یافتن حامصهای فراموش شده میگردد. این عمل برای فرزندان جنبه تعلیمی داشته و اثری
فراموش نشدنی از پدر در ذهن فرزندان برجای
میگذارد. علاوه بر این تمیز و طاهر بودن و رعایت بهداشت یکی از مهمترین دستورات
مذهبی یهود است. نه فقط برای رفتن به استقبال عید پسح، علمای یهود «حامص» را به نفس
اماره יצר הרע (یصرهارع) بشر تشبیه کردهاند. «حامص» سمبل خواستههای شیطانی بشر
است اعمال ما بستگی کامل به این حامص روحانی دارد ما عملا با دور کردن و از بین
بردن «حامص» از خانههای خود اهمیت آزادی روح بشر را از قید وسوسههای شیطانی و
تاثیرات مخرب آن تائید میکنیم.
وقتی میگوئیم خانه تکانی همه ذهنها به سمت انجام کارهایی مثل شستن فرشها،
گردگیری، جابجایی وسایل و ... میرود اما چه اشکالی دارد اجرای این خانهتکانیها
به سمت دیگری هم برود. فرهنگسازی شود کمی هم خودمان را بتکانیم خیلی چیزها، از
خیلی فعلها و اندیشهها و از .... یکی از سنتهای زیبایی که در یهودیت وجود دارد
این است که قبل از عید پسح (آزادی) خانهتکانی میشود. هر چند خانه تکانی محل
زندگی، بسیار لازم است ولی سزاوار است پیش از خانه تکانی منزل برای ورود به سال
جدید خانهی دل را نیز گردگیری کنیم. اولین گام در خانه تکانی دل از دیدگاه فرهنگ
یهود شستن قلب از گناه بوده و باید قلبها را در رودخانهی توبه شستشو دهیم. چون
خدای متعال به واسطهی خانه تکانی دل، برکات فراوانی به افراد توبهکننده نوید داده
است که از جمله آنها بهرهمندی از دریای بخشش الهی، بهرهمندی از برکات آسمانی،
بهرهمندی از اموال و دارائی، بهرهمندی از فرزند صالح و بالاخره بهرهمندی از
نعمتهای اُخروی میباشد. ضمنا همه میدانیم در مناسبات اجتماعی گاهی اختلاف
سلیقهها و گاهی یک اشتباه و یا کوتاهی در انجام وظیفه و
مسئولیتها، افراد را نسبت به یکدیگر ملول و ناراحت کرده و در قلب آنها کینه و
دشمنی ایجاد میکند. در چنین فضایی از طریق نیکی کردن و بخشش میتوان دشمنیها را
به دوستی تبدیل کرد، خانه تکانی دل یک رویکرد اخلاقی است، چه بسا این خانه تکانی
همان «حسابرسی خویشتن میباشد».
[1] - حامص : منظور مواد غذایی حاوی گندم یا جو تخمیر شده که در عید پسح خوردن آنها
برای یهودیان مجاز نیست.
|