|
امید شایان مهر
فعال اجتماعی و عضو کمیته فرهنگی انجمن کلیمیان تهران
تابستان 99
روز
نهم ماه عبری آو که به طور سنتی «تیشعا به آو» گفته می‌شود، روز سوگواری مذهبی
یهودیان است. در این روز در فاصله‌ی چند صد سال، معبد مقدس اورشلیم
(בֵּית־הַמִּקְדָּשׁ) دو بار به دست فرمانروایان اشغالگر و ظالم، ویران گردید و این
عالی‌ترین مرکز روحانی یهود منهدم شد.
معبد بیت‌المقدس که توسط حضرت سلیمان در حدود ۹۷۰ تا ۹۳۱ ق.م. بنا شده بود، نخستین
بار در سال ۵۸۶ قبل از میلاد به دست بخت النصر، پادشاه بابل، خراب شد و قسمت اعظم
ساکنان اورشلیم در مناطق تحت تسلط امپراطوری بابل پراکنده شدند.
از آن هنگام تاکنون شهر اورشلیم و معبد مقدس به نمادهای دینی یهودیان مبدل گردیده و
یاد آن تسلی‌بخش روان رنجدیده یهودیان در دو هزار سال تاریخ پراکندگی آنان بوده
است.
درباره‌ی ویرانی معبد اول چنین آمده است که امپراطوری بابل در سواحل بین‌النهرین
نقشه‌ی وسیعی برای توسعه‌ی قلمرو خویش طرح کرده بود و خود را برای ستیزه-جویی با
امپراطوری مصر در سواحل رود نیل آماده می-ساخت. سرزمین یهودا در ساحل دریای
مدیترانه آخرین پایگاهی بود که اشغال آن به منظور حمله به مصر برای امپراطوری بابل
ضروری می‌نمود.
سربازان بخت‌النصر امپراطور بابل، اورشلیم را محاصره کردند ولی فرعون مصر به
لشکریان بخت النصر حمله برد و آنان ناچار شدند دست از حمله به اورشلیم برداشته و با
ارتش مصر بجنگند.
لشکریان بابل پس از آنکه ارتش مصر را شکست دادند، محاصره‌ی اورشلیم را از سر
گرفتند.
مردم این شهر مقدس خود را برای مقاومت آماده ساخته بودند. ولی با ادامه‌ی محاصره به
تدریج آذوقه‌ی شهر کمیاب شد و ناراحتی فزونی گرفت. مقاومت مردم اورشلیم مدت‌ها
ادامه یافت، قحطی و مرگ و ناتوانی در داخل شهر افزوده شد. سربازان یهودی همچنان
دفاع می-کردند. ولی در روز نهم آو دیوارهای شهر مقدس فرو ریخت و سربازان بابلی به
غارت و کشتار یهودیان پرداختند. شهر اورشلیم، پایتخت کشور یهود، در ظرف چند روز به
ویرانه‌ای مبدل گردید. سربازان بابلی معبد مقدس را به آتش کشیدند و تمام لوازم نفیس
و ارزشمند آن را به غارت بردند.
یرمیای نبی زمانی که شاهد این خرابی‌ها بود سخت اندوهگین شد و سروده‌هایش یکی از
سوزناک‌ترین آثار ادبی جهان به شمار می‌آید:
چگونه شهری که پر از مخلوق بود، تنها و بی کس نشسته است.
چگونه آن که در میان امت‌ها بزرگ بود، بسان بیوه زنان گشته است.
طبق کتاب عزرای نبی، با کمک کوروش پادشاه ایران و پس از سقوط پادشاهی بابل، احداث
معبد دوم
بیت‌المقدس در همان مکان در سال 538 ق.م. آغاز و در سال 515 ق.م. کامل شد.
اما در سال 70 میلادی، اورشلیم یکبار دیگر هدف هجوم بیگانگان قرار گرفت. این بار
امپراطوری نوخاسته‌ی روم بود که شهر اورشلیم را محاصره کرد. لشکریان روم، بهترین
راه سقوط شهر را در محاصره طولانی آن می-دانستند. با سقوط اورشلیم، سربازان به داخل
شهر راه یافتند و دست به کشتاری عظیم زدند. آخرین سنگر یهودیان نیایشگاه ملی و دینی
آنان، بیت همیقداش بود. رومیان بعد از ۲۲ روز مقاومت جنگجویان یهودی، به معبد مقدس
راه یافتند و آن را به آتش کشیدند و برای بار دوم در تاریخ یهود، ویرانش کردند.
امروزه از بنای عظیم و پر شکوه بیت‌همیقداش فقط یک دیوار باقی مانده است، دیوار
غربی حصار خارجی...
در دو هزار سال گذشته در این ایام (حد فاصل 17 تموز تا 9 آو) یهودیان جهان به یاد
معبد مقدس ویران شده سوگواری می کنند، دعا خوانده و نماز می‌گزارند.
| 
