آتوسا آرمین
بهار 1402
آنها می دانند چگونه قصه بگویند
«به خاطر هنر روایی پر شور او که ریشه در سنت‌های
فرهنگی یهودی-لهستانی دارد و به شرایط جهان‌شمول زندگی بشر می‌پردازد.»
(از متن آکادمی جایزهی نوبل 1978)
این نویسنده‌ی لهستانی -آمریکایی به حق به‌عنوان شاخص‌ترین و تاثیرگذارترین
رمان و داستان‌نویس در زبان ییدیش شناخته می‌شود. او در نوشته‌هایش تاریخ،
فانتزی، تمایلات نفسانی و عرفان را به‌مانند تار و پودی ظریف در هم می‌بافد
و حاصل قصه‌ای می‌شود که خواننده را به دنبال خود می‌کشد. نوشته‌هایش
آمیزه‌ای است از اخلاقیات مذهبی و خودآگاهی اجتماعی و تاثیر این دو در
اهداف فردی و تمایلات نفسانی.
آیزاک در سال 1903 در دهکده‌ای نزدیک شهر ورشو در لهستان و در خانواده‌ای
مذهبی و پیرو اصول سختگیرانه‌ی حسیدیسم (یهودیت سنتی و عارف مسلک) متولد
شد. پدرش حاخام بود و مادرش نیز از خانواده‌ی رهبران مذهبی حسیدی بود.
خواهر و برادر بزرگتر او، استر و یوشع (یهوشوع) هر دو ذوق ادبی داشتند و
پیش از او به عنوان نویسنده شناخته شدند. با توجه به علایق مذهبی والدین و
سنت اشتغال به امور دینی در خانواده، در سال 1921 وارد مدرسه الهیات یهود
شد ولی دو سال بعد ترک تحصیل کرد و به عنوان ستون‌نویس یکی از مجلات ادبی
ییدیش زبان ورشو مشغول به کار شد. تا سال 1935 به‌عنوان نویسنده، ویراستار
و نمونه‌خوان به کار ادامه داد و اولین کتابش به نام «شیطان در گوری» در
این سال چاپ شد. با به قدرت رسیدن حزب نازی و به‌دنبال آن تحرکات ضد یهود
درآلمان، ابتدا یوشع وسپس آیزاک راهی آمریکا شدند.
شهرت
یوشع به عنوان داستان‌نویس ییدیش‌زبان پیش از خود او به آمریکا رسیده بود و
کارهایش مورد توجه بودند. ولی برادر جوان‌تر، آیزاک، هنوز در آغاز راه بود.
او در نیویورک در روزنامه‌ی فوروارد مشغول به کار شد. نشریه‌ای با تمرکز بر
حفظ و گسترش ادبیات ییدیش. مخاطبین این روزنامه با سیل مهاجرت یهودیان از
اروپای شرقی به آمریکا رو به افزایش بود. نشریه‌ی فوروارد تا به امروز به
حیات خود ادامه داده و به-صورت هفتگی چاپ می‌شود. سال 1940 سرآغاز شهرت
یافتن آیزاک باشویس سینگر به حساب می‌آید. در این سال سینگر در میان
مهاجرین ییدیش زبان به شهرت رسیده بود. با پایان جنگ جهانی دوم معلوم شد که
عملا جامعه‌ی یهودیان ییدیش‌زبان اروپا در جریان هولوکاست از بین رفته است،
ولی سینگر باور داشت که هنوز علاقه به زبان و ادبیات ییدیش در میان
بازماندگان زنده است و هنوز عده‌ی زیادی می‌خواهند که داستان زندگی خود را
به زبان مادری بخوانند. به این ترتیب اولین اثر طولانی خود را به این زبان
نوشت، «خانواده‌ی موسکات». داستانی که زندگی سه نسل متفاوت از یک خانواده‌ی
پرجمعیت یهودی ساکن ورشو را در فاصله‌ی زمانی بین دو جنگ جهانی روایت
می‌کند. انتشار این کتاب از سوی جامعه‌ی ییدیش‌زبان و پس از ترجمه به زبان
انگلیسی از سوی سایر جوامع مورد استقبال قرار گرفت، اگرچه جامعه‌ی یهودیان
مذهبی خواندن این کتاب را برای پیروانشان ممنوع کردند. آثار سینگر بدون
آن‌که رنگ و بوی نوستالژیک داشته باشد به گونه‌ای به کشور زادگاهش مربوط
می‌شود. وقایع داستان بلند «دشمنان»، داستان عاشقانه‌ای است که در آمریکا
می‌گذرد ولی ریشه در لهستان دارد. گویی قهرمانان داستان، زادگاه خویش را با
خود به سرزمین تازه آورده‌اند، نه فقط گویش‌ها که حتی عطر غذاهایی که در
آشپزخانه‌ی مدرن نیویورکی پخته می‌شود نیز کاملا لهستانی است. کتاب‌های
سینگر به بسیاری از زبان‌های زنده‌ی دنیا ترجمه شده است. اهدای جایزهی
نوبل ادبی در سال 1978 به سینگر برای جامعه‌ی ادبی جهان غیره منتظره نبود.
او توانسته بود که آداب و رسوم و فرهنگ عامه‌ی یهودیان شرق اروپا را به
گیرایی بازگو کند. او تا واپسین سال عمر به سال 1991 به نوشتن ادامه داد.
فهرست آثار ترجمه شده‌ی سینگر به فارسی:
خانواده‌ی موسکات، فریبا ارجمند، نشر روزنه
آخرین شیطان، سپاس ریوندی، نشر ماهی
یک مهمانی، یک رقص (مجموعه داستان)، مژده دقیقی، نشر نیلوفر
دشمنان، احمد پوری، نشر نیماژ
احمق‌های چلم و تاریخشان، پروانه عروج‌نیا، نشر آسمان خیال
اسپینوزای بازار (مجموعه داستان)، آرمین سخاوت‌پور، نشر تندیس
علاوه بر آثار فوق، برخی داستان‌های سینگر در میان مجموعه داستان‌های دیگر
و نیز در برخی نشریات منتشر شده است.
