انجمن کلیمیان تهران
   

يهود و ايرانيان يهودي

   

 

 

 

يهوديان، بني ‏اسرائيل يا كليميان در لفظ ايراني، پيروان دين يهود و شريعت ابلاغ شده (تورات) از خداوند به حضرت موسي (در حدود 3300 سال پيش) هستند. پس از درگذشت حضرت موسي، جانشين وي، يهوشوع، بني ‏اسرائيل را به سرزمين مقدس وارد كرد و تا زمان ويراني دومين معبد بيت‏ المقدس در اورشليم (حدود سال 70 ميلادي)، 55 تن از انبياي بني ‏اسرائيل به هدايت و ارشاد پيروان اين دين پرداختند.
جمعيت كنوني يهوديان جهان حدود 13 ميليون نفر است كه اكثريت آنها به ترتيب در امريكا، اسرائيل، روسيه و كشورهاي اروپايي سكونت دارند و جوامع متعددي از يهوديان نيز در ساير كشورها، از جمله ايران حضور دارند.

سابقه حضور يهوديان در ايران به حدود 2700 سال پيش باز مي‏گردد و بسياري از اماكن مقدس و تاريخي آنها در اين كشور قرار دارند كه آرامگاه انبياي بني ‏اسرائيل مانند حضرت دانيال نبي در شوش ، استر و مردخاي در همدان و حضرت حبقوق نبي در تويسركان از اين جمله ‏اند. نيز آرامگاه‏هاي چندين تن از علماي برجست ه يهودي –  هاراو اورشرگاء در يزد و حاخام ملا مشه هلوي (
Moshe-Ha-Lavi ) » در كاشان -  در ايران قرار داشته و مورد احترام مسلمانان نيز هستند.

 با تشكيل مجلس شوراي ملي در دوران مشروطيت، اقليت‏هاي ديني از كرسي نمايندگي برخوردار شدند و كليميان تا به امروز در همه دوره‏ ها داراي نماينده بوده ‏اند. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در مجلس خبرگان قانون اساسي نيز نماينده كليميان ايران حضور فعال داشت. كليميان طبق قانون اساسي داراي يك نماينده در مجلس شوراي اسلامي هستند. فعاليت‌هاي سياسي، اجتماعي و شرعي جامعه كليمي حول سه محور مرجع ديني كليميان، نماينده كليميان در مجلس شوراي اسلامي و هيئت مديره انجمن كليميان تهران متمركز است. هرگونه اعلام موضع يا پيگيري مسائل حقوقي ، سياسي و اجتماعي جامعه كليمي از طريق نهادهاي مذكور صورت مي‌گيرد.

  هم ‏اكنون اين جامعه داراي كنيسا (كنيسه)‏هاي متعدد، مدارس خاص، مجتمع ‏هاي فرهنگي، سازمان‏هاي جوانان، دانشجويان و بانوان، سراي سالمندان، كتابخانه مركزي، تالار اجتماعات و فروشگاه‏هاي مواد گوشتي طبق شرع يهود در مناطق و شهرهاي يهودي ‏نشين مي باشد. اطلاع ‏رساني و نشر آثار فرهنگ يهودي به صورت كتب و نشريات متعدد با افت و خيز، همواره جريان داشته و پس از انقلاب علاوه بر بولتن‏هاي داخلي دوره‏ اي، نشريه تموز ( تا سال 1368) و ماهنامه افق بينا (ارگان انجمن كليميان از سال 1378) عهده‏ دار اين امر بوده ‏اند. كليميان تهران، فعاليت‌هاي ورزشي خود را در قالب باشگاه ورزشي گيبور انجام مي‌دهند . اين باشگاه متولي كلاسهاي ورزشي و مسابقات داخلي و نيز مسابقات بين اقليت‌هاي مذهبي بوده و از همكاري مربيان كليمي و غير كليمي بهره مي‌برد. سازمان بانوان يهود نيز در زمينه ورزش بانوان با اين باشگاه همكاري دارد. كانون خيرخواه از ديگر نهادهاي خيريه جامعه كليمي است كه مهمترين فعاليت آن، اداره بيمارستان دكتر سپير در جنوب شهر تهران است كه به ارائه خدمات به كليه شهروندان مشغول است. هزينه اداره اين بيمارستان عمدتا توسط خيرين كليمي تامين مي‌شود.

کلیمیان تهران، مدارس متعدي از گذشته احداث و بهره برداري نموده‌اند كه در سالهاي اخير به علت كاهش جمعيت و نيز پراكندگي دانش‌آموزان كليمي در ساير مدارس عام، تعدادي از اين مدارس در اختيار آموزش و پرورش و دانش آموزان مسلمان قرار گرفته‌اند. در حال حاضر پنج مدرسه اختصاصي آموزش كليميان در تهران فعال هستند.

 

چكيده هايي از  مباني اعتقادي دين يهود

سيزده اصول ايمان يهود

  1. خداوندِ متبارك، موجود (حاضر) و ناظر است.

  2.  او واحد و يكتاست.        

  3. او جسم ندارد و شباهتي هم به جسم ندارد.     

  4. او مُقدم بر هر موجود قديمي ‌‌در جهان است.

  5. عبادت موجودي به غير از او جايز نيست.      

  6. او از نيت و افكار انسانها آگاه است.

  7. نبوت حضرت موسي سرور ما حقيقت دارد.

  8. حضرت موسي به لحاظ نبوت از ديگر انبياي بني ‌‌اسرائيل برتر است.

  9. تورات مقدس از آسمان (ازجانب خداوند) وحي شده است.

  10. تورات در هيچ زماني تغيير نيافته و نخواهد يافت.

  11. خداوند، شريران را مجازات خواهد كرد و پاداش و اجر نيكوكاران را خواهد پرداخت.

  12.   ماشيَحِ پادشاه (منجي جهان) خواهد آمد.

  13. مردگان در آينده زنده خواهند شد.

گزيده‏اي از ده فرمان اصلي تورات مقدس

  1. من خداوند خالق تو هستم كه تو را از اسارت و بندگي مصر آزاد  ساختم.

  2. تو را معبود ديگري جز من نباشد. هيچ تصويري از آنچه در آسمان و يا بر روي زمين و يا در آب است، نساز و آنها را پرستش ننما.

  3. نام خداي خالقت را بيهوده بر زبان نياور (از آن سوءاستفاده نكن).

  4. روز شنبه را به ياد داشته باش تا آن را مقدس بداري.

  5. پدر و مادرت را احترام بگذار...

  6. قتل نكن.

  7. زنا نكن.

  8. دزدي نكن.

  9. در مورد همنوعت شهادت دروغ نده.

  10. چشم طمع به مال و ناموس ديگران نداشته باش ...

 

 الف) تـورات :
تـورات به معناي شريعت يا قانون و مهمترين قسمت تنخ و متشكل از 5 سفر (جلد) است:

1- برشيت( Bereshit - پيدايش)  2- شموت( Shemot - خروج) 3- وييقرا( Va-ighra - لاويان) 4- بميدبار( Bamid-bar - اعداد) 5- دِواريم( De-varim - تثنيه).

  تـورات با آفرينش جهان آغاز مي‌شود و با مرگ حضرت موسي پايان مي‌‌يابد. همه دستورها و فرمانهايي كه يك يهودي موظف به اجراي آنهاست (613  فرمان)، از آن نشأت گرفته‌‌اند.  
تـورات را حضرت موسي به بني‌‌اسرائيل طي 40 سال اقامت در بيابان آموزش داد كه داراي 5845 پاسوق (آيه) و 54 پاراشا (بخش) است. نيز هر هفته در روز شنبه و به طور معمول، يك بخش از روي توراتي كه بر پوست حيوان حلال گوشت و با دست نوشته شده قرائت مي‌شود و بدين وسيله در طول يك سال، يك بار تـورات به طور كامل خوانده مي‏شود. 

 

ب)  نويئيم (انبيا)
دومين قسمت از تنخ و شامل 8 جلد است. نويئيم به معناي انبيا و متشكل از نبوت پيامبراني است كه پس از درگذشت حضرت موسي تا اوايل آبادي معبد دوم بيت‏المقدس، در مدتي نزديك به هزار سال، به هداي و ارشاد مردم براساس دستورات تورات پرداخته‌‌اند. انبياي يهود 55 تن بوده كه 48 نفر آنها مرد و 7 نفر زن هستند. ( انبياي يهود، طبق تفاسير كتاب مقدس بسيار زياد بوده‏اند. بيشتر آنها به سبب احراز صفات بارز اخلاقي و عقلاني براي رسيدن به كمال فردي، از جانب خداوند به نبوت رسيده ‏اند. ولي اين پنجاه و پنج تن كه نامشان ثبت شده است.

انبيايي بوده‏اند كه نبوت آنها نه تنها براي مردم دور ه خود بوده بلكه براي ساير نسل‏ها نيز مفيد و ضروري بوده است). كتب نويئيم عبارتند‌‌از: 

1- يهوشوع( Ye-ho-shoa - يوشع) : با نبوت يهوشوع و ورود بني‌‌اسرائيل به سرزمين مقدس شروع مي‌‌شود و تاريخچه ملت يهود را پس از آن بيان مي‌‌كند.

2- شوفطيم( Shoftim - داوران) : از رخدادهاي زمان داوراني چون – دوورا ( Devora )- ، - گيدعون( Gid-oon ) و شيمشون كه پس از يهوشوع رهبري مردم را به عهده گرفتند، سخن مي‌‌گويد. دوورا از پيامبران زن يهود است كه با ايجاد اتحاد ميان بني‌‌اسرائيل بر ظالمان وقت قيام كرد و آنها را شكست داد.

8- (كتب دوازده گانه) : داراي نبوت 12 تن از پيامبران بني‌‌اسرائيل است كه به علت كم حجمي آنها در يك جلد گردآوري شده و شامل نبوتهـــاي هوشع( Ho-sha ) ، يوئل( You-el ) ، عاموس( A-mos ) ، عووديا( O-va-dia )، يونا ( You-Na - يونس)، ميخا، ناحوم، حبقوق( Ha-ba-ghogh ) ، صفنيا( Se-Fa-nia ) ، حگي( Ha-ga-e )، زخريا ( Za-kha-ria -  زكريا) و ملاخي( Ma-La-khi ) است.

حبقوق نبي: در حدود 2500 سال قبل مي‌‌زيسته و از پيامبران بني‌‌اسرائيل است كه آرامگاه او در ايران و شهر تويسركان از توابع همدان جاي دارد.

  ملاخي: آخرين پيامبر بني‌‌اسرائيل است كه در حدود 2300 سال پيش در اوايل آبادي معبد دوم بيت‏ المقدس مي‌‌زيسته است. او در نبوتهاي خود به انجام دادن صحيح فرمانهاي الهي و به ياد داشتن و آموزش تـورات تأكيد دارد.

 

ج) كتوبيم (مكتوبات)

  به سومين بخش تنخ گفته مي‌‌شود كه شامل 11 كتاب است:

1 - تهيليم يا كتاب مزامير حضرت داوود : دارای 150 فصل و بيشتر آنها از نبوتهاي حضرت داوود است. در نمازهاي يهوديان فصولي از مزامير داوود گنجانده شده كه در ميان كتابهاي تنخ پس از تـورات، بيشتر از كتب ديگر مورد مطالعه و علاقه مردم است.

تهيليم تفاوت بارزي با ديگر كتب پيامبران يهوديان دارد. در نوشتار انبيا، اين خداوند است كه به وساطت پيامبرانش با انسانها سخن مي‌‌گويد؛ ولي در مزامير، اين انسانها هستند كه به صورت فردي يا جمعي با خدا سخن مي‌‌گويند، گاه با نماز و استغاثه و گاهي با شكرانه و ستايش.

4-3-2- سه كتاب ميشله (جامعه Mish-leh)  قوهلت ( امثال سليمان Gho-Helet) و شيرهشيريم (سرود سرودها  Shir-ha-shirim) : از نبوتهاي حضرت سليمان هستند كه وي در دو كتاب اول، بيشتر به نكات اخلاقي و عبرت آموز مي‌‌پردازد و در كتاب سوم (شيرهشيريم)، بحثي عرفاني بين بني‌‌اسرائيل و خداوند بيان مي‌‌شود.

5 - كتاب ايوب : برخي آن را نوشت ه حضرت موسي مي‌‌دانند كه از زندگي ايوب، آزمايشها و بحثهاي او و دوستانش درباره علت عذابهايي كه انسان در طول حياتش متحمل مي‌‌شود، سخن مي‌‌گويد.

6- كتاب روت : گرايش يك زن بت‌‌پرست (روت) به راه خداوند و پايداري او را در اين مسير توضيح مي‌‌دهد. اين زن با ايماني راسخ مشكلات را تحمل مي‌‌كند و سرانجام از روت، خاندان داوود پديد مي‌‌آيد.

7- اخا ( E-kha - مراثي يرميا): پيش‌‌بيني و مراثي يرمياي نبي در مورد خرابي معبد اول بيت‏المقدس است كه در شب و روز نهم ماه عبري آو خوانده مي‌‌شود.

8- كتاب استر ( Ester ) يا مگيلت استر( Megilat Ester ): از زندگي يهوديان در ايران و زمان پادشاهي خشايارشا (حدود 2400 سال پيش) همراه با توطئه هامان - نخست‌‌وزير وقت- عليه يهوديان سخن مي‌‌گويد. اين كتاب با عنوان مگيلاي استر، طي مراسمي ‌در شب و روز چهاردهم ادار (جشن پوريم) خوانده مي‌‌شود. آرامگاه استر و مردخاي در ايران و در شهر همدان جاي دارد.

9 - كتاب دانيئل ( Da-Ni-El - دانيال نبي): از پيش‌‌بيني‌‌هاي دانيال، نبوتهاي او به هنگام اسارت يهوديان در بابل و شكست حكومت بابل به دست داريوش (مادی) (پادشاه ايران) تشكيل شده است. آرامگاه دانيال نبي در شهر شوش استان خوزستان ايران قرار دارد.

10- كتاب عزرا- نحما( Ezra-Nehem-Ya ) : به ذكر اعمال اين دو پيامبر در ارشاد مردم و بازگشت يهوديان به ياري كورش به سرزمين مقدس و ساخت معبد دوم بيت‏المقدس به مدد كورش و داريوش دوم كه هر دو از پادشاهان ايران بودند، مي‌‌پردازد.

11- كتاب ديوره هياميم( Divreh – Ha- Yamim - تواريخ ايام ) : شجره‌‌نامه بني‌‌اسرائيل را از حضرت آدم تا اوايل آبادي معبد دوم بيت‏المقدس دربردارد و برخي از وقايع زمان پادشاهان را نيز شرح داده است.

 

تلمود (تورات شفاهي)

از زمان نزول تورات به حضرت موسي همراه با فرامين مختلف بيان شده در متن تورات، نحوه اجراي آن دستورات و سنت‏ها، به صورت شفاهي به بني‏اسرائيل توسط آن حضرت آموزش داده شد كه تورات شفاهي يا هلاخا نام گرفت.

زيرا در بسياري از موارد، خداوند در تورات – كتبي – دستوري مي‏دهد، اما نحوه انجام دادن آن را به طور صريح بيان نمي‏كند. مثلاً در تورات گفته مي‏شود: همانطور كه به تو دستور دادم ذبح كن ... اما چگونگي انجام ذبح، شرايط فرد ذابح، محل ذبح و ... به وضوح بيان نمي‏شود. نحوه صحيح اجراي دستورات خداوند را حضرت موسي طي چهل سال به بني‏اسرائيل آموزش داد كه اين آموزه‏ها به صورت شفاهي، سينه به سينه از استاد به شاگرد يا از پدر به فرزند منتقل مي‏گرديد تا اينكه پس از ويراني معبد دوم بيت‏المقدس و پراكندگي يهوديان و سختي در اين نحوه آموزش در حدود 1800 سال پيش تورات شفاهي توسط دانشمندي بزرگ ربي يهودا هناسي با همكاري بسياري از علماي زمانه در شش جلد شامل 63 رساله به نام ميشنا جمع ‏آوري گرديد.

ميشنا طوري تنظيم نشده بود كه بتواند به تمام پرسشهاي عامه مردم درباره قوانين دين يهود پاسخ قطعي بدهد، بلكه براي آن تدوين شد تا كمكي جهت دانشمندان يهود به هنگام تصميم‌‌گيري و صدور فتوا درباره يك مسئله ديني باشد.

اين مجموعه، قوانين و نتيجه بحثهاي دانشمندان را به صورت كوتاه، مختصر، مفيد و بدون ذكر استدلال و اثبات آنها بيان مي‌‌كند. بنابراين به زودي پس از تدوين ميشنا، گردآوري تفسيرهايي كه حاوي توضيح مطالب ميشنا و اثبات قوانين آن با استفاده از آيات تـوراي كتبي بودند، در دانشگاههاي ديني آن زمان شروع شد و سرانجام، كتابي به نام گمارا- Gemara - مكمل) در دسترس دانش‌‌پژوهان قرار گرفت. مؤلفان گمارا را امورا ( E-mora - توضيح دهنده يا مفسر) مي‌‌گويند.

به مجموعه ميشنا و گمارا، تلمود گفته مي‌‌شود كه به معناي آموزش و تعليم است. دو نوع تلمود وجود دارد:

1 - تلمود يروشلمي ‌‌( Ye-Ro-Shalmi - اورشليمي) كه در مدتي كمتر از 100 سال پس از تدوين ميشنا در بيت‌‌المقدس (اورشليم) تدوين شد.

2- تلمود بابلي ‎(Ba-Beli)‎ كه نزديك دو قرن پس از تلمود يروشلمي و در حدود 1500 سال پيش (4260 عبري) راو آشه ( Rav-A-she ) و راوينا  در37 جلد  در بابِل و ايران گردآوري و تأليف كردند. تلمود بابلي مفصل‌تر و در بحث‏ها، غني‌‌تر از تلمود يروشلمي‌‌است، بنابراين بيشتر مورد مطالعه قرار مي‌‌گيرد.

با تأليف تلمود، مطالب تـوراي شفاهي كه از زمان حضرت موسي، پيامبران و رهبران مذهبي يهود، آن را از نسلي به نسل ديگر منتقل كرده بودند، تدوين گشت و احتمال نابودي و فراموش شدن آنها از ميان رفت.

 

شولحان عاروخ

پس از كتابت تلمود، تفسيرات و توضيحات مختلفي بر آن نوشته شده است. با توجه به مفصل بودن تلمود، دانشمنداني به جمع ‏آوري قوانين و شرعيات به صورت خلاصه و بدون ذكر اثبات پرداخته ‏اند كه در اين ميان كتاب شولحان عاروخ با توجه به اينكه همه قوانين در آن به شكلي ساده و قابل فهم براي عامه مردم در حدود 400 سال پيش تنظيم گرديده است ويژگي خاصي دارد.

شولحان عاروخ را مي‌‌توان كتاب توضيح‌‌المسائل يا آيين نامه مذهبي دانست كه هر فرد با دانستن زبان عبري مي‌‌تواند به آن مراجعه كند و به آساني، موضوع مورد نظر و پاسخ پرسش خود را بيابد.

شولحان‌‌عاروخ از 4 قسمت يا جلد تشكيل شده است:

 

1. قوانين مربوط به امور روزمره، بهداشت، دعاهاي مختلف،  نمازهاي روزانه، روز مقدس شنبه (شبات) و ديگر اعياد و روزه‌‌هاي مذهبي .

2.   قوانين مربوط به ذبح شرعي، حلال و حرام خوراكيها (كشروت)، صدقه دادن، طهارت، بيماران و پزشكان، عزاداري و... .

3. قوانين مربوط به ازدواج و طلاق و شرايط آنها.

4. قوانين مربوط به خريد و فروش، امانتها، امور مالي و دادگاه ها.

 

معرفي منابع تحقيق در فرهنگ يهود

از مهمترين فعاليت‌هاي كميته فرهنگي انجمن كليميان، پاسخگويي به مراجعين محقق درباره فرهنگ و آيين يهود است، عليرغم تلاش اين كميته، تاكنون انتشار كتابي درباره كليات دين و فرهنگ و احكام يهود از سوي انجمن كليميان كه متناسب با نيازهاي جامعه امروزي ايران باشد، ميسر نگشته است  و پاسخ‌هاي شفاهي و موردي، زحمت پژوهشگران اين عرصه را دو چندان كرده است.

دو مرجع اصلي يهود، اول تورات و مجموعه كتب انبياي يهود است كه در ايران به نام عهد عتيق در بخش اول كتاب مقدس توسط هموطنان مسيحي به فارسي ترجمه و اكنون در بازار  نشر موجود است. دوم، تلمود است كه هيچگاه به طور كامل به فارسي ترجمه نشده اما ترجمه انگليسي آن براي مطالعه در كتابخانه مركزي انجمن موجود است. علاوه بر آن، دايره المعارف عظيم جودائيكا (فرهنگنامه يهود) نيز به زبان انگليسي براي پژوهشگران در اين كتابخانه در دسترس است. كتاب‌هاي فرهنگ و بينش يهود دوره دبيرستان نيز گزيده‌اي از مباحث ديني را در بر دارد كه از انتشارات اين انجمن است.

 

 خوشبختانه، در بازار نشر، كتب متعددي درباره اديان و از جمله تاريخ و فرهنگ يهود منتشر شده است كه فهرست گزيده‌اي از آنها در ادامه خواهد آمد. لازم به توضيح است كه معرفي اين كتاب‌ها، به معناي تاييد و موافقت با كليه مندرجات آنها از سوي انجمن يا جامعه كليميان نخواهد بود.

1 - نردباني به آسمان (نيايشگاه در تاريخ و فلسفه يهود)

شيرين‌دخت دقيقيان ويدا

2- آشنايي با اديان بزرگ

حسين توفيقي   سمت

3- اخلاق در شش دين جهان

كلايتون – محمد حسين وقار    اطلاعات

4- تاريخ جامع اديان

جان ناس -  علي اصغر حكمت  آموزش انقلاب اسلامي

5- رساله در تاريخ اديان

ميرچا الياده – جلال ستاري  سروش

6- دين شناسي تطبيقي

كدارناث تيواري – سيد ابوطالب فنايي   محسن

7- دين‏ شناسي تطبيقي

كدارناث تيواري – مرضيه ‹‹لوئيزا›› شنكائي  سمت

8- انتظار مسيحا در آيين يهود

جوليوس كرنيستون – حسين توفيقي   مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب اديان قم

9- آيين قبالا (عرفان يهود)

شيوا(منصوره) كاوياني     فرا روان  

10- سِفر مشترك

عهديه شيرازي     معاني

11- اراده خداوند

ژيل كپل – عباس آگاهي   دفتر نشر فرهنگ اسلامي

12- انسان و اديان

ميشل مالرب – مهران توكلي ي

13- بررسي تطبيقي اسماي الهي

مرضيه شنكائي سروش

14- سه سنت فلسفي (هندي، چيني و يهودي)

نينيان اسمارت – ابوالفضل محمودي  دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم

15- داستان پيامبران در تورات ، تلمود ، انجيل و قرآن

محمد حميد يزدان پرست لاريجاني  اطلاعات

16- فصلنامه هفت آسمان

مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب – قم   

17- باورها و آیین های یهودی

الن آنترمن - رضا فرزین مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب – قم1385 

18- یهودیت

ايزيدور اپستاين  انتشارات حكمت و فلسفه ايران

19- گنجینه ای از تلمود

  انتشارات اساطیر

20-سیری در تلمود

 آدين اشتاين سالتز مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب قم

21-جریانات بزرگ در عرفان یهود

گرشوم شولم - فریدالدین رادمهر انتشارات نیلوفر 1385

22-کتاب تاریخ یهود ایران

دکتر حبیب لوی 1339
23-علم الهی جرالد ال شرودر مترجم امید محبتی (انتشارات ادیان)

 

 

 

 

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط

مقاله مرتبط



 

 

 

Back Up Next 

 

 

 

 

استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است.
.Using the materials of this site with mentioning the reference is free

این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند
لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید